Een ontdekkingstocht onder Zeeland, ongekend!

Presentatie over: "Een ontdekkingstocht onder Zeeland, ongekend!"— Transcript van de presentatie:

1 Een ontdekkingstocht onder Zeeland, ongekend!
Met deze presentatie willen we u meenemen naar de diepere ondergrond onder Zeeland: Een reis in de tijd. We hanteren hierbij het wetenschappelijk geologisch model. Dit gaat uit van een ouderdom van de aarde van circa 4,5 miljard jaar. We pakken onze reis op circa 550 miljoen jaar geleden. De periode daarvoor is in nevelen gehuld. Met dank aan TNO voor het leveren van fraai beeldmateriaal

2 Gelaagdheid ondergrond
Niet aanwezig in Zeeland Zeeland is uniek in vergelijking tot de rest van Nederland wat betreft diepe ondergrond. In Zeeland heeft gebergtevorming plaatsgevonden (vergelijkbaar met de Alpen) en heeft erosie plaatsgevonden. Daardoor zijn vele gesteentelagen die in de rest van Nederland voorkomen niet (meer) aanwezig in Zeeland. De tijdsdimensie waarover we het hebben is duizelingwekkend en gaat het menselijk bevattingsvermogen eigenlijk te boven (soms moet je ook niet alles willen bevatten)

3 Filmpje Plaattektoniek De Zeeuwse reis over de aarde: plaattektoniek
Klik op het filmpje en u ziet hoe Zeeland over de miljoenen jaren een enorme reis over de aarde heeft gemaakt. De mechanismen van de plaattektoniek zijn daar de oorzaak van. Het boeiende is dat Zeeland in vrijwel alle klimaatgordels heeft gelegen en daarvan in de ondergrond ook wat heeft meegekregen. Plaattektoniek

4 Siluur De Zeeuwse reis over de aarde: sedimentatie
We beginnen de reis in het Siluur, zo’n 550 miljoen jaar geleden. Zeeland was een gebied waar sedimenten werden neergelegd. Een ondiep kustgebied.

5 Devoon De Zeeuwse reis over de aarde: Caledonische gebergtevorming
In het Devoon, zo’n 400 miljoen jaar geleden, werden de rollen omgedraaid. De rest van Nederland werd kust- en zeegebied. De sedimenten in Zeeland werden door tecktoniek opgeheven tot een massief gebergte. Dit gebergte noemen we het London-Brabant Massief. Zeeuws-Vlaanderen lag het hoogste. Schouwen-Duiveland lag aan de voet van het gebergte

6 Carboon De Zeeuwse reis over de aarde: tropisch regenwoud
In het Carboon, zo’n 300 miljoen jaar geleden, lag Zeeland ter hoogte van de evenaar. Het was een warm, nat tropisch klimaat. Op de overgang van het gebergte naar de zee vormde zich een uitgestrekt moeras met enorm veel veenvorming

7 De Zeeuwse reis over de aarde: moeras, rivieren, steenkool
Het veen uit het Carboon raakte in de loop van de geschiedenis begraven onder dikke lagen sediment. Onder invloed van hoge druk en temperatuur versteende dit veen tot dikke lagen steenkool. Dit steenkool in Zeeland behoort tot dezelfde steenkoollagen die in Zuid-Limburg tot zo’n 40 jaar gewonnen werden. Dwars door het Carboon moeras liepen brede banen van vlechtende rivieren die zich vanaf het London-Brabant Massief naar de zee storten. Het veenmoeras (en latere steenkool dus) werd doorsneden door banen van rivierzand (later versteend tot zandsteenlagen).

8 De Zeeuwse reis over de aarde: reis rond de evenaar
Perm Rotliegend Zechstein Trias en Jura In de periode van het Perm tot met Jura, we zitten dan uiteindelijk zo’n 140 miljoen jaar geleden, zette Zeeland zijn reis in noordelijke richting over de aarde voort. Het London-Brabant Massief bleef als gebergte bestaan. Wel trad sterke erosie op. Het Carboon veen werd begraven onder dikke pakketten zand, kalksteen en zout. Er zijn o.a. woestijnen geweest, rivierinsnijdingen en zoutmeren. Midden Jura Laat Jura

9 Vroeg Krijt De Zeeuwse reis over de aarde: Kimmerische tectoniekfase
In het vroege deel van Krijt, zo’n 140 miljoen jaar geleden, vond er weer opheffing en gebergtevorming plaats. De afzettingen tegen het London-Brabant Massief (Carboon t/m Jura) werden deels omhoog geheven en kwamen scheef te liggen (afhellend richting Schouwen-Duiveland). Ook vond er sterke erosie plaats waardoor de scheef gestelde en opgeheven lagen als een soort kaasschaaf werden verwijderd. Alleen het Carboon gesteente lag diep genoeg om gespaard te blijven. Alle afzettingen uit het Perm, Trias en Jura verdwenen.

10 Laat Krijt De Zeeuwse reis over de aarde: subtropische zee
In de tweede helft van het Krijt, zo’n 100 miljoen jaar geleden werd Zeeland helemaal bedekt door ondiep water. Ook het London-Brabant Massief verdween onder water. Er was sprake van een subtropisch / Mediteraan warm klimaat. In de ondiepe zee werden enorme pakketten kalksteen gevormd. Blauwe zee, witte stranden.

11 Tertiair De Zeeuwse reis over de aarde: ontstaan noordzeebekken
In het Tertiair, dat zo’n 65 miljoen jaar geleden begon) was Zeeland een ondiep kustnabij gebied. Zeeland komt dan al aardig op de huidige plek te liggen. In de ondiepe zee zwemmen veel haaien. Haaien verliezen met grote regelmaat hun tanden. Op de stranden bij Cadzand en bij de Kaloot kunnen dikwijls haaientanden gevonden worden uit het Tertaiir. Door sterke stromingen worden deze losgewoeld uit Tertiaire afzetingen en op het strand geworpen.

12 De Zeeuwse reis over de aarde: ‘k heb getwijfeld over België
Geologisch hebben we meer met België Kijkend naar de geologische opbouw kunnen we concluderen dat Zeeland wat betreft diepe ondergrond eerder bij België hoort dan bij Nederland. Onder grote delen van Belgie ligt het London-Brabant Massief. In grote delen van de rest van Nederland liggen de afzetting uit het Perm, Trias en Jura nog steeds. Nederland is daar rijk mee geworden. De voorraden aardgas, aardolie en steenzout zitten in deze lagen.

13 Geologisch hebben we meer met België
De Zeeuwse reis over de aarde: Echo van het verleden Seismisch profiel over Zeeland Geologisch hebben we meer met België Noordzee Groep Krijtkalk Limburg Groep Devoon en gesteenten van Massief van Brabant Hier zien we een seismische doorsnede van Zeeland. Seismiek is in de geologie hetzelfde als het maken van een echo bij een zwangerschap. Je plaatst apparatuur die een puls geeft op het oppervlak en vangt de reflectiesignalen op. Hierdoor ontstaat een reflectiebeeld die iets zegt over de opbouw. Reflecties treden op op plaatsen waar het gesteentesoort veranderd, bij breuken, bij erosievlakken. Links ligt Zeeuws-Vlaanderen, rechts Schouwen-Duiveland. De lila-kleurige lijn van links naar rechts geeft de helling van het London-Brabant Massief weer. We zien een hoogteverschil van circa 2 km! Is dat een gebergte of niet. Daarboven ligt de Kolenkalk en de Limburg Groep. Dit zijn de gesteenten uit het Carboon. Als we goed kijken zien we dat de lagen in dit gesteente niet horizontaal liggen (wat bij afzetting oorspronkelijk wel hoort) maar dat ze afhellen richting Schouwen-Duiveland. Dit is het gevolg van de tektonische activiteiten in Vroeg Krijt. De rode lijn die we daarboven zien is het erosievlak (de kaasschaaf) uit deze periode waarbij alle daarboven liggende afzettingen uit Perm, Trias en Jura zijn verdwenen. Daarboven liggen de veel horizontaler liggende lagen uit het Late Krijt (kalksteen) en de zandige Noordzee Groep afzettingen uit het Tertiair en het Kwartair. Kolenkalk

14 Kwartair De Zeeuwse reis over de aarde: Eindbestemming
We zijn nu met Zeeland aangekomen op de plaats waar het nu ligt. Mooi te liggen aan de Noordzee. Land in Zee. Daarmee willen we niet zeggen dat het Kwartair (waarin we nu leven) een saaie periode is geweest. We hebben ijstijden gehad, zeespiegelschommelingen, moerasvorming, overstromingen. Alleen de afgelopen jaar al heeft Zeeland enorme veranderingen ondergaan. We hebben daar een aparte presentatie over. Holoceen: Voor details zie de presentatie over het ontstaan van Zeeland