Een middeleeuwse satire op de hofcultuur

Presentatie over: "Een middeleeuwse satire op de hofcultuur"— Transcript van de presentatie:

1 Een middeleeuwse satire op de hofcultuur
Vanden vos Reinaerde Een middeleeuwse satire op de hofcultuur

2 Reinaert de vos is van alle tijden

3 Originaliteit Het werk is geïnspireerd door Li Plaid (het pleidooi) van Perrout, een deel van Le roman de Renard. Er is een nog ouder Latijns werk, Ysengrimus uit Gent Dat werk is weer gebaseerd op de Ecbasis Captivi (rond 1000)

4 Het begin Willem, die Madocke maecte, Daer hi dicken omme waecte, Hem vernoyde so haerde Dat die avonture van Reynaerde In dietsche was onvolmaket bleven, Die Arnout niet hevet vulscreven, Dat hi die vijte van Reynaerde dede soucken, Ende hise na den walschen boucken In dietsche dus hevet begonnen. Kortom: Willem kan de gehele Reinaert hebben geschreven, waarbij de genoemde Arnout de auteur van een ander (onvolledig) Reinaert-verhaal zou kunnen zijn. Echter twee voorbeelden van andere theorieën zijn dat: " Arnout de auteur is van deel 1 (tot aan de terdoodveroordeling van Reinaert) en Willem de originele voortzetting en de proloog heeft geschreven; " Willem het verhaal volledig heeft geschreven en aangeeft dat hij het eerste deel heeft gebaseerd op het Franse Li Plaid (het pleidooi). Arnout zou dan een kopiistenverschrijving zijn voor Perrout, de auteur van Li Plaid.

5 De schrijver is Willem die Madocke makede

6 Dieren met menselijke eigenschappen
Nobel= leeuw ( koning= ijdele leenheer) Reinaert = vos ( afvallige, sluwe leenman) Isengrim =wolf ( leenman) Belijn= Ram ( geestelijke) Bruun= beer ( hebzuchtige burger) Tibeert=kater (hebzuchtige burger) Grimbeert =das ( neef van Reinaert burger) Cantecleer=haan ( benadeelde burger) Cuwaert =haas (misbruikte geestelijke)

7 Structuur van Reinaert de Vos
De hofdag De aanklachten van Isengrijn, Cortoys en Pancer De verdediging door Grimbeert De aanklacht van Cantecleer De dagingen Door Bruun, Tibeert en Grimbeert De rechtszitting Binnenkomst van Reinaert, herhaling van de aanklachten en het vonnis De list De ´bekentenis´ van Reinaert, het verhaal van de schat en het vertrek van Reinaert De wraak De moord op Cuwaert, de terugkeer van Belijn, de afloop

8 Parodie op de hofcultuur door elementen uit die cultuur
De hofdag De rechtsgang Het taalgebruik

9 Plaatsen in vanden vos Reinaerde
Situering van het verhaal Vooral Vlaanderen. In de driehoek Hulst, Gent, Antwerpen kunnen plaatsnamen gesitueerd worden. Reinaerts uitvalsbasis Reinaerts voornaamste vossenhol heet Malpertuus of Maupertus. Die naam is in Vlaanderen en Nederland niet als toponiem te vinden, maar wel in Frankrijk. De Franse "brontekst" van de Vlaamse Reinaert spreekt ook al van Maupertuis en in Frankrijk komt die naam juist wel heel veel voor.

10 De familieclan rond Reinaert
In de middeleeuwen waren verwantschappen en familie-eer veel belangrijker dan nu. Grimbeert verdedigt zijn oom om de eer te redden. Reinaert maakt dankbaar gebruikt van deze traditie.

11 Onder de boom te Belsele
Reinaert biecht aan Grimbeert op dat hij met Ysengrim heeft samengespannen. Hij situeert dit onder een boom. De magische plek bezegelt het bondgenootschap.

12 Spreekwoorden en gezegdes .

13 Spreekwoorden en gezegdes ontleend aan Reinaert ( ‘s tijd)
Tot over de oren (bv. in de schulden zitten); Als de vos de passie preekt, boer pas op je kippen. Zo sluw als een vos Een vos verliest wel zijn haren, maar niet zijn streken (=vulpus pilum mutat, non mores). iemand kapelaan maken, genezen, het credolezen,

14 Een vos verliest wel zijn haren, maar niet zijn streken

15 Op het juiste moment is Reinaert vroom

16 Een lezende vos in een Latijns geschrift

17 Toch wekt Reinaert sympathie op
In vanden Vos Reinaerde wordt de hele samenleving bespot. Het werk is een satire op Adel: hebzucht, ijdelheid, goedgelovigheid Geestelijkheid: hebzucht en lust Boeren en burgers: hebzucht en domheid

18 Als kinderboek gecensureerd

19 Castratiescene gewijzigd
Tibeert wordt bij het zoeken naar muizen in de schuur van de pastoor betrapt en in het nauw gedreven. Hij bijt in blinde woede de testikles van de pastoor af. In school- en jeugduitgaves werd dit veranderd in een aanval op het bene of de neus van een koster.

20 Reinaert en Cuwaert als inspiratie voor een ex-libris wedstrijs

21 Reinaert is Vlaanderens trots