De GDPR en journalistiek

Presentatie over: "De GDPR en journalistiek"— Transcript van de presentatie:

1 De GDPR en journalistiek
Infosessie 20 november 2018 MediAcademie & VVJ

2 Belang van wat kennis… De GDPR voegt nieuwe wetgeving toe aan het mediarecht  is sowieso belangrijk om te kennen De GDPR kan bovendien een venijnig wapen zijn in handen van wie het slecht meent met een journalist of nieuwsmedium En ook de GBA / Privacycommissie ligt op de loer

3 Situering: JOURNALISTIEK & (BESCHERMING VAN DE) PRIVACY
Al veel mediarecht Publicatieverboden i.v.m. privacy (minderjarigen, slachtoffers zedendelicten) Recht tot antwoord Algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid (art B.W.) …..

4 Situering: JOURNALISTIEK & (BESCHERMING VAN DE) PRIVACY
… en ook beroepsethiek met name in de Code (van de Raad voor de) Journalistiek Correct informeren (hfdst I) Privacy respecteren (hfdst IV) Fair play (hfdst III)

5 Situering: JOURNALISTIEK & (BESCHERMING VAN DE) PRIVACY
+ specifieke richtlijnen van de RvdJ over de omgang met minderjarigen over identificatie in een gerechtelijke context over gebruik van info op persoonlijke websites en social media over het hergebruik van archiefinformatie …

6 Situering: JOURNALISTIEK & (BESCHERMING VAN DE) PRIVACY
Daar komt nu de GDPR bij (Europese Verordening 2016/  in werking sinds 25 mei 2018) + de Belgische uitvoeringswet (Wet van 30 juli  van kracht sinds 5 september 2018)

7 De GDPR: voor wie ? Iedereen die professioneel persoonsgegevens verwerkt + dus in principe ook professionele journalisten + NIET: gegevensverwerkingen voor privaat gebruik + gegevens van natuurlijke personen – NIET: rechtspersonen + NIET: gegevens van overleden personen

8 De GDPR: voor wie ? Iedereen die professioneel persoonsgegevens verwerkt + persoonsgegevens = alles wat identificatie mogelijk maakt (incl. beeld) + verwerken = handmatig of geautomatiseerd + verwerken = gegevens verzamelen / opslaan / raadplegen / gebruiken / verspreiden / doorzenden…. ! Het gaat dus over veel meer dan enkel de publicatie van nieuws ! ! Ook het verzamelen en bijhouden van informatie worden geviseerd !

9 De GDPR: voor wie ? Iedereen die professioneel persoonsgegevens verwerkt… … mààr met VRIJSTELLINGEN VOOR JOURNALISTEN AVG artikel 85: de nationale wetgevers moeten die uitwerken… … wat heeft geleid tot artikel 24 van de Belgische Uitvoeringswet

10 De GDPR: voor wie ? Iedereen die professioneel persoonsgegevens verwerkt… … mààr met VRIJSTELLINGEN VOOR JOURNALISTEN Wie is ‘journalist’ ? Artikel 24 Belgische Uitvoeringswet: De verwerking van persoonsgegevens voor journalistieke doeleinden = “de voorbereiding, het verzamelen, opstellen, voortbrengen, verspreiden of archiveren ten behoeve van het informeren van het publiek, met behulp van elke media en waarbij de verwerkingsverantwoordelijke zich de naleving van journalistieke deontologische regels tot taak stelt” Memorie van toelichting: verwijst uitdrukkelijk naar de Code van de Raad voor de Journalistiek !

11 De GDPR: voor wie ? Iedereen die professioneel persoonsgegevens verwerkt… … mààr met VRIJSTELLINGEN VOOR JOURNALISTEN… … in hun journalistieke activiteit ! dus NIET voor hun commerciële / zakelijke activiteiten

12 Verantwoordelijke actoren
Verwerkingsverantwoordelijke(n) Verwerker(s)

13 Verantwoordelijke actoren
Verwerkingsverantwoordelijke(n) Redactioneel databestand: het mediahuis, de hoofdredacteur, de chef documentatie… Individuele journalistieke database: de journalist

14 Verantwoordelijke actoren
Verwerker(s) Redactioneel databestand: alle journalisten en andere redactiemedewerkers, ook IT’ers… Individuele journalistieke database: de journalist

15 Verantwoordelijke actoren
Verwerkingsverantwoordelijke(n) en verwerker(s) moeten afspraken maken over opzet, inhoud en verwerkingsactiviteiten in de arbeidsovereenkomst, het arbeidsreglement of een cao waarom niet in het redactiestatuut ?

16 Verantwoordelijke actoren
een dpo ? (gegevensbeschermingsfunctionaris) wel als mediabedrijf, niet als individuele journalist

17 GDPR-principes Rechtmatigheid Doelgebondenheid Relevantie Juistheid
Beperkt in de tijd Beveiliging  gelden ook voor journalistiek

18 GDPR-principes Rechtmatigheid
veronderstelt minstens een specifieke rechtmatigheidsgrond, zoals toestemming voor de verwerking een gerechtvaardigd belang … Aangezien journalistiek wordt beschouwd als een ‘gerechtvaardigd belang’ voor gegevensverwerking, is géén toestemming vereist ! Cfr. de Memorie van toelichting bij de Belgische Uitvoeringswet

19 GDPR-principes Toch opletten: ANDERE wetgeving en ook de Code RvdJ
vergen soms WEL toestemming ! bv. de wetgeving op het portretrecht cfr. diverse richtlijnen bij de Code RvdJ

20 GDPR-principes Nog iets over communicatie i.v.m. een verwerking van persoonsgegevens: die moet begrijpelijk / duidelijk / eenvoudig zijn (wat voor een journalist geen probleem kan zijn)

21 Praktische verplichtingen
Safety first Een passend gegevensbeschermingsbeleid Passende concrete technische en organisatorische maatregelen Melding van informatielekken

22 Praktische verplichtingen
Safety first Melding van informatielekken met een waarschijnlijk risico voor de betrokken personen Dan: melding (binnen 3 dagen) aan de GBA tenzij publicatie in het gedrang met een hoog risico voor de betrokken personen Dan: (onmiddellijke) melding aan de betrokkene(n) tenzij opgelost of ondoenbaar

23 Praktische verplichtingen
Safety first Bij de invoering van een nieuwe verwerkingstechnologie een geb ? (gegevensbeschermingseffectbeoordeling) mogelijk wel voor het mediahuis dat een nieuw datasysteem invoert, in principe niet voor een individuele journalist … en bij vastgesteld ‘hoog risico’ voor personen raadpleging van de GBA ? sowieso NIET wanneer dit een publicatie kan hinderen of controleren

24 Praktische verplichtingen
Register van de verwerkingsactiviteiten Verwerkingsverantwoordelijke naam, contactgegevens – ev. Vertegenwoordiger doeleinden van de verwerking categorieën van betrokkenen en de van hen bijgehouden persoonsgegevens categorieën van mogelijke ontvangers van de gegevens algemene omschrijving van de beveiliging

25 Praktische verplichtingen
Register van de verwerkingsactiviteiten Verwerker naam, contactgegevens – ook van de verwerkingsverantwoordelijke(n) categorieën van uitgevoerde verwerkingen algemene omschrijving van de beveiliging

26 Praktische verplichtingen
Register van de verwerkingsactiviteiten in elektronische vorm ter beschikking houden van de GBA tenzij dit “een voorgenomen publicatie in het gedrang kan brengen of een controlemaatregel zou uitmaken voorafgaand aan de publicatie van een artikel” !

27 Praktische verplichtingen
Verplichte medewerking met de GBA tenzij dit “een voorgenomen publicatie in het gedrang kan brengen of een controlemaatregel zou uitmaken voorafgaand aan de publicatie van een artikel” !

28 Praktische verplichtingen
Bij internationale doorgifte (= buiten de EU) Redacties en journalisten vrijgesteld “in de mate dat het nodig is om het recht op bescherming van persoonsgegevens in overeenstemming te brengen met de vrijheid van meningsuiting en van informatie” !

29 Responsplichten t.a.v. betrokkenen
EEN BELANGRIJKE REEKS VRIJSTELLINGEN VOOR JOURNALISTEN ! Geen toestemming nodig Verwerking van ‘gevoelige’ persoonsgegevens kan Geen algemene informatieplicht (via een privacy policy) Geen inzageverleningsplicht Geen rectificatieplicht Geen plicht van gegevenswissing voor wie droit à l’oubli claimt Geen plicht tot beperking van de verwerking …

30 Responsplichten t.a.v. betrokkenen
Wat blijft over ? … de meldingsplicht bij een informatielek met een ‘hoog risico’ voor de betrokkene tenzij het probleem is verholpen of individuele melding ondoenbaar is

31 Responsplichten t.a.v. betrokkenen
Toch blijven opletten: ANDERE wetgeving en ook de Code RvdJ zijn wel van toepassing ! de wetgeving en de beroepsethische bepalingen i.v.m. correcte informatie en rechtzettingen rechtspraak i.v.m. het recht op vergeten ….

32 GBA De (nieuwe) Gegevensbeschermingsautoriteit
Onderzoekt en controleert de naleving van de GDPR Corrigeert en sanctioneert overtredingen (met mogelijk zware boetes !) Maar t.a.v. journalisten NIET wanneer dit “aanwijzingen zou verschaffen over de bronnen van informatie of een controlemaatregel voorafgaand aan de publicatie van een artikel zou uitmaken” !

33 Dank voor uw aandacht ! Vragen ? info@journalist.be