TA Transactionele Analyse. TA Transactionele Analyse.

Presentatie over: "TA Transactionele Analyse. TA Transactionele Analyse."— Transcript van de presentatie:

1

2 TA Transactionele Analyse

3 Transactionele Analyse
Een model van kijken naar gevoel, gedrag, gedachten en de communicatie die daaruit voorkomt. Grondlegger hiervan is Eric Berne (ik ben OK, jij bent OK)

4 Transactionele Analyse
Het begrip: EGO-positie Een ego-positie is een consistent patroon van gevoelens en ervaringen direct gerelateerd aan een corresponderend gedragspatroon

5 Transactionele Analyse
Het begrip: EGO-positie Berne onderscheidt drie ego-posities: De Ouder De Volwassene Het Kind

6 De vijf dimensies van de ego-toestand
Vier hierbij kunnen positief of negatief worden aangeduid. Voed- end Kritisch Logisch In het nu Aange- past Vrij

7

8

9

10

11

12

13 Ouder Volwassene Kind Kritisch Voed- end + - Kritisch Voed- end + -
Logisch In het hier en nu Volwassene Aange- past vrij + - Aange- past vrij + - Kind -

14 Volwassene Kritische Ouder Grenzen stellend Verbiedend Gebiedend
Controlerend Voedende Ouder Zorgend Aanmoedigend Bemoedigen Betuttelen Kritisch Voed- end + - Aange- past vrij KO+ VO- VO+ KO- AK+ (VK-) VK+ AK- Volwassene Logisch Aangepaste Kind Luisterend Gehoorzaam Vrije Kind Impulsief Spontaan Rebelse Kind Tegendraads Rebellerend Anti-sociale Kind Het Rebelse Kind en het Anti-sociale Kind missen de Ouder ego-posities

15 Spinsels over wat er gebeurt als…. = magisch denken
Contaminatie Ouder-Volwassene contaminatie Jongens zijn groter en slimmer dan meisjes. Als je een liter melk per dag drinkt, blijf je gezond en word je niet ziek. Pijn is goed voor je. Het enige wat men moet doen is mensen liefhebben. Zwarte Piet hoort bij onze cultuur en moet zwart blijven. De wereld is een slechte plaats. Je kunt mensen niet vertrouwen. Zwarten zijn lui en Indiërs stinken Kind-Volwassene contaminatie: Ik ben niet goed in…. Mensen mogen mij niet. Ik kan niet stoppen met roken Er is iets mis met mij. Niemand geeft om mij. Mijn zusje ging dood omdat ik dat wenste. Iedereen kijkt naar mij. Als ik geen doelpunt score gaat de club naar de knoppen. Spinsels over wat er gebeurt als…. = magisch denken Ouder contaminatie Kind contaminatie

16 Uitsluitingen Een koude persoonlijkheid
Een kinderachtige persoonlijkheid

17 Transacties

18 Analyse van de communicatie door te kijken naar de transacties
Een transactie is een actie met een reactie Een transactie is een stimulus met een response Een transactie is communiceren TA bekijkt de transacties m.b.v. de ego-posities Voorbeeld: “DOE JE JAS AAN” De communicatie wordt vanuit een Ouder gericht op het Kind In het navolgende gaan we kijken naar mogelijke transacties en het effect.

19 Analyse van de communicatie door te kijken naar de transacties
Gedrag roept gedrag op Om te begrijpen wat er tussen mensen gebeurt, kun je kijken naar de transacties die zij in de communicatie uitvoeren. Hierbij geldt: Communicatie is voorspelbaar Communicatiepatronen houden zichzelf in stand Communicatie is te sturen - je krijgt wat je vraagt

20 Nee ik zag op het nieuws een reportage over BTW-fraude, niet normaal zeg.
Het wordt er niet beter op in de wereld. Ja ik heb ze al ingevoerd, je kunt ze zo inzien. Heb je de cijfers voor deze maand al af? Zullen we lekker gaan zwemmen in de plas? Lijkt me een hartstikke goed idee.

21 Gekruiste transactie Complementaire transactie

22 Ook dit is een complementaire transactie
R: Ja, maar niet nu. S: En ik wil dat jullie nu luisteren… S: Juf wilt u het nog een keer voordoen? R: De klas gaat gewoon door met elkaar….. Ook dit is een complementaire transactie

23 Een complementaire transactie is een transactie waarbij de vectoren parallel lopen aan elkaar en waarbij de stimulus en respons gericht zijn op de identieke ego-posities O – O transacties V – V transacties K – K transacties O – K transacties K – O transacties 1ste regel: Complementaire transacties kunnen tot in de oneindigheid doorgaan.

24 Een gekruiste transactie is een transactie waarbij de vectoren niet parallel lopen aan elkaar, of waarbij de ego-positie waarop de transactie is gericht niet degene is vanwaar uit wordt gereageerd. 2de regel: Wanneer een transactie wordt gekruist ontstaat er een breuk in de communicatie en 1 van de 2 zal (moeten) veranderen naar de ego-positie die nodig is om de communicatie weer te herstellen. Dit kan op een milde manier verlopen, maar het kan ook eindigen in een extreme ruzie. Totaal zijn er 72 gekruiste mogelijkheden, maar de meest voorkomende zijn de: VV, OK

25

26 O V K O V K Leraar: “Doe je boek open op blz. 23.”
Leraar: “Waar zijn je oren!” Leerling: “Welke bladzijde meneer?”

27

28

29 STROKES

30 Strokes Een stroke is een eenheid van erkenning en herkenning
Mensen kunnen niet zonder strokes (stimulus honger) omdat ze ons bestaan bevestigen (erkennings honger) Strokes zijn: verbaal of non-verbaal positief of negatief voorwaardelijk of onvoorwaardelijk

31 Strokes: elke stroke is beter dan geen strokes
positief voorwaardelijk: Dat was een prima presentatie die je had (gaat om wat je doet) Positief onvoorwaardelijk: Jij bent een fantastisch mens (gaat om wat je bent) Hier heb je er veel van nodig, maar je krijgt ze vaak heel beperkt Negatief voorwaardelijk: Ik vind die sokken niet mooi (deze krijg je op je gedrag) Negatief onvoorwaardelijk: Ik mag jou niet (deze strooks zijn heel destructief en gericht op je persoon) Plastic strokes: Een stroke waarin je iets zegt dat je niet meent Target strokes: Strokes die je graag wilt hebben, geven warmte en energie

32 Strokes: elke stroke is beter dan geen strokes
Strokes bekrachtigen het gedrag (behaviourisme – conditioneren) Ook gedrag dat negatieve strokes oplevert wordt bekrachtigd en werkt even effectief De waarde (kwaliteit en intensie) van de stroke wordt door de ontvanger bepaald (een compliment van de één heeft een grotere invloed dan hetzelfde compliment van een ander) Behoefte aan soorten strokes kunnen verschillen: wat ik doe, wat ik ben, voorwaardelijk of onvoorwaardelijk, negatief of positief, lichamelijk Ik kan ook mijn behoefte voor een bepaald type stroke hebben geblokkeerd VB: aanraken: kind had hier veel behoefte aan maar het gebeurde niet. Nu is aanraken een pijnlijke herinnering aan wat men toen miste.

33 Strokes: de filter Strokes die niet passen worden of gefilterd, of geminimaliseerd Ik bewonder je heldere wijze van denken. Ouderboodschappen waren: Ik zie er goed uit, ik ben grappig, ik ben niet goed in denken. Reactie: ohhhh euhhh, bedankt Mensen kunnen ook positieve strokes wantrouwen Wat zit je haar mooi. Huh, oh ja, ik moet er aan denken dat ik het nog moet wassen.

34 Strokes: de economie: nooit een tekort
Vijf beperkende geïndoctrineerde suggesties: Geef geen strokes als je ze kan geven Vraag niet om strokes als je ze nodig hebt Accepteer geen strokes als je ze wel wilt Sla geen strokes af als je ze niet wilt Geef geen strokes aan jezelf Ouders creëren een situatie waarin zij door strokes controle kunnen uitoefenen. De vraag is groot, maar het aanbod beperkt. Het kind gaat zich aanpassen aan welk gedrag wordt gestrookt en welk gedrag niet.

35 Strokes: ook negatieve strokes zijn strokes
Erkenning kan alleen bij volledige erkenning Door alleen positieve strokes misken je het negatieve deel Conditionele strokes zijn nodig voor leren of veranderen van gedrag Als niemand zegt dat iemands adem stinkt zal deze niet weten waarom ieder hem/haar mijdt “Ik mag jou niet”: ik kan dan deze persoon voortaan uit de weg gaan.

36 Strokes: een goed begin met het venijn in de staart
Ik kan merken dat je het begrijpt, min of meer Dat is een mooie jas. Heb je die bij Zeeman gekocht? Plastic strokes Onecht, niet gemeend. Wat zie je er fantastisch uit zeg, terwijl er in de lucht wordt gekust.

37 Tijdstructurering: hoe krijg ik mijn strokes binnen
Waarde v.d. strooks Risico dat je loopt

38 Tijdstructurering: hoe krijg ik mijn strokes binnen
Terugtrekken – weinig strokes – geen risico Rituelen – weinig strokes – weinig risico Tijdverdrijven – meer strokes – iets meer risico Activiteiten – veel meer strokes – meer risico Spelen – veel strokes – veel risico’s (negatief) Intimiteit – heel veel strokes – heel groot risico Lezen, film kijken, fantaseren, isoleren Recepties, begrafenis, diplomering Verjaardagen, feestjes Werk, hobby, sport Waarde v.d. strooks Risico dat je loopt Psychologische spelen (uitsluiting Kind) Onbegrensd gevoelens en gedachten delen

39 Zegels Substituutgevoel is aangeleerd gevoel dat door anderen (ouders) werd geaccepteerd. We kunnen deze (overplak-)gevoelens sparen als zegels en als het boekje vol is dit in de vorm van een woede-uitbarsting of zelfmoordpoging inleveren. In taal: ‘Nog één zo’n opmerking en…..’ of, ‘dat is de druppel die de emmer doet overlopen’. ‘Het zit me tot hier!’

40 + + + - + + Verzamelt en spaart negatieve strooks over zichzelf Kan dit doen door irriteren, zeuren, positieve strooks niet op te merken of te vertalen naar negatieve strooks. Vrije uitwisseling van positieve strooks = gezonde strook-economie. Open staan voor elkaar. Mogelijkheid tot aangaan van intimiteit. Spelvrij leven. - + Forceren Meerwaardig Vijandig Arrogant Oplossen Gelijkwaardig Hoopvol - - - + Niet meer in staat om positieve strooks te zien, te horen of te incasseren. Kan anderen ook niet positief stroken. Negatieve strooks worden driftig verzameld of uitgedeeld. Men jaagt de ander uiteindelijk weg en staat alleen in de boze wereld. Ontlopen Waardeloos Hopeloos Negatief stroken om de ander te kraken of zichzelf beter te voelen Redder als aanklager – jij bent onmondig, ik doe het wel Strookt met plastic strooks Verwacht dankbaarheid Klaagt voortdurend aan om intimiteit te vermijden. Ik bedoelde het toch goed! Toegeven Minderwaardig Hulpeloos - + - -

41 HET SCRIPT

42 Levensscript: ons levensdrama
Het levensscript wordt geschreven in de 1ste drie levensjaren en begint met het “plot” (payoff) Alle besluiten en keuzes worden gemaakt om binnen het script te passen. (vb. ouderboodschap: Je eindigt in een gekkenhuis Broer A: als patiënt Broer B: als psychiater

43 Levensscript: ons levensdrama
Het script wordt bekrachtigd door ouders Boodschappen zijn verbaal en non-verbaal We zijn ons niet bewust van ons script Realiteit wordt aangepast om het script te bevestigen Scriptbesluiten komen voort uit de kinderlijke strategie om met de vijandige wereld om te gaan Scriptbesluiten komen voort uit de kinderlijke vorm van realiteit testen en emoties

44 Hoe het script wordt vormgegeven
Winnen – Verliezen – niets bereiken (triviaal) Winnen = dat doel bereiken wat je voor ogen hebt, op een comfortabele, gezonde, gemakkelijke en gelukkige manier. Een gelukkige, gezonde oma met kleinkinderen die het fijn vinden haar te bezoeken is een winnaar. Verliezen = is het doel wat je voor ogen hebt niet bereiken. Clinton is mogelijk een “loser”. Een miljonair met hartklachten en maagzweren is een verliezer. 1ste graads verliezers: voortdurend ruzie op het werk, lichte depressie, je diploma niet halen. 2de graads verliezers: opgenomen voor depressiviteit, ontslagen worden, van school gestuurd worden. 3de graads verliezers: zelfmoord, gevangenis, gesloten inrichting psychiatrisch ziekenhuis, ernstig ziek, zwaar gewond.

45 Hoe het script wordt vormgegeven
Winnen – Verliezen – niets bereiken (triviaal) Non-winning Geen risico’s nemen, nooit de baas worden, je jaren uitdienen, stil met pensioen gaan, grijze muis “Ik had de baas kunnen zijn als ik op de juiste tijd, op de juiste plaats was geweest. Ach ik heb het niet zo slecht gedaan, denk ik.” Een verliezer is van een winnaar te onderscheiden door te vragen wat je zou doen als je verloor? De winnaar weet het maar zal het niet zeggen. Hij heeft altijd opties. De verliezer weet het niet en het enige waar hij over kan praten is winnen. “Als ik een miljoen won, als mijn paard als eerste over de streep komt.” De verliezer zet alles in op één optie.

46 Hoe het script wordt vormgegeven
Een script is een combinatie van winnen, verliezen en non-winnen Ik kan een winnaar zijn bij denkwerk Ik kan een non-winner zijn bij sport Ik kan een verliezer zijn bij relaties ELK SCRIPT KAN GEWIJZIGD WORDEN!

47 Script boodschappen: geboden en attributies
Val me niet lastig Doe wat ik je zeg Verdwijn uit mijn ogen Schiet op Wees niet ondeugend Als je de eerste keer niet slaagt, probeer, probeer, probeer, ….. De kracht van de boodschap zit hem in de herhaling Attributies Jij bent gek Jij bent mijn kleine meisje Jij eindigt in de gevangenis Jij zult het nooit maken Jij bent goed in lezen

48 Dit moet in het script als feit worden waargemaakt.
De kracht van de boodschap zit in de non-verbale uitdrukkingen. Je bent gek! (met lach) Jij bent gek! (schreeuwend, rood hoofd) Direct of indirect: Dit is de stille Jan is de grappige Hij is niet sterk, weet je. Zij baart ons zorgen, ze is zo lastig Vader zegt….jij bent zo week Zij lijkt erg op tante Da, degene die werd opgenomen in Vogelenzang Dit moet in het script als feit worden waargemaakt.

49 Drivers Probeer hard Maak voort Wees perfect Wees sterk
Doe een plezier Doe je best tegenover: Je bent ook oké als je niet alleen probeert maar ook doet. (Veel boodschappen gericht op inspanning i.p.v. resultaat. Schiet op tegenover: Je bent ook oké als je de tijd neemt en niet gejaagd bent. Wees volmaakt tegenover: Je bent ook oké als je fouten maakt en niet perfect bent. Wees sterk tegenover: Je bent ook oké als je open bent, als je je gevoelens toont, als je onafhankelijk of intiem durft te zijn en niet de sterkste bent. Doe anderen een genoegen tegenover: Je bent ook oké als je jezelf een genoegen doet en aan jezelf denkt.

50 Bevelen Besta niet! Wees niet jezelf! Wees geen kind! Maak het niet!
Groei niet op! Doe niets! Wees niet belangrijk! Hoor nergens bij! Wees niet gezond! Kom niet dichtbij! Denk niet! Voel niet! Voel wat ik voel!

51 Scriptbesluiten Ik had beter dood kunnen zijn;
ik ben een teleurstelling voor mijn ouders; ik zal voor anderen zorgen; ik zal voor mij laten zorgen; als ik bijna dood ben, dan houden ze van me; ik ben een mislukkeling; ik vermijd beslissingen; ik ben niet belangrijk; ik zal nooit weer om iemand geven; als ik groot ben, trouw ik nooit; ik kan het beste maar ziek zijn; Ik zal nooit laten merken wat ik denk of voel.

52 Integrerende Volwassene:
Constructief en destructief gedrag Gedrag is in te delen in destructief (in stand houden en vergroten van problemen) en constructief (oplossen van problemen). We houden problemen in stand als we de aansluiting met het hier-en-nu verliezen. Ieder individu heeft in de jeugd en opvoeding strategieën meegekregen om, als kind, in de wereld te (over)leven. Deze strategieën waren vroeger heel succesvol om te krijgen wat je nodig had, maar als volwassene zijn ze nu vaak minder succesvol. We houden als volwassen mensen problemen in stand als we nu oude strategieën onbewust blijven inzetten. We lossen problemen op door in het hier-en-nu te luisteren en bewust te kiezen wat we doen. De clou zit hem dus in bewustzijn. Bewustzijn van je oude strategieën , bewustzijn wat je nu wilt bereiken en bewust kiezen welk gedrag daarbij past. De Integrerende Volwassene brengt de behoeftes van je Kind-deel en de grenzen/zorgen van je Ouder-deel met elkaar in balans. Door bewust te kiezen leer je de positieve kanten van je Ouder en je Kind in het hier-en-nu toe te passen: