20 september 2018 Koert Boshouwers

Presentatie over: "20 september 2018 Koert Boshouwers"— Transcript van de presentatie:

1 20 september 2018 Koert Boshouwers
15 jaar erfrecht bezien vanuit notariaat, advocatuur en rechterlijke macht 20 september 2018 Koert Boshouwers

2 Wat zien we? Binnen het notariaat? Binnen de advocatuur?
Binnen de rechtspraak?

3 Wat zien we binnen het notariaat?
De wereld wordt complexer Veel eigen vermogen te verdelen Fiscaal gedreven testamenten en de (beperkte) houdbaarheid ervan De samengestelde gezinnen De tweetrapsmaking Notariaat De wereld wordt complexer. Algemene tendens, ook binnen het notariaat in het algemeen maar in het familie- en erfrecht ook duidelijk zichtbaar. Er is (vooralsnog) meer te verdelen De generatie van de babyboomers … zoveel miljard aan versteend vermogen Ingewikkelder wordende advisering over nalatenschappen en estate planning Fiscaal gedreven testamenten en wijzigingen in fiscale zin geven aan de advisering een beperkte houdbaarheid.  Voorbeeld het verkopen van je woning aan je kinderen en het voorbehouden van het recht van vruchtgebruik ter besparing van erfbelasting. Wijziging van de regeling in fiscale zin dat de waarde van de woning op het moment van overlijden alsnog in de verrekening wordt betrokken. Samengestelde gezinnen De tweetrapsmaking (radar-testamenten) en het niet bijhouden van enige administratie

4 Wat zien we binnen het notariaat?
Steeds meer specialisatie EPN Multidisciplinaire samenwerking Tuchtrechtelijke procedures Wilsbekwaamheid Verkeerde advisering Steeds meer specialisatie binnen het notariaat. Estate Planners in het Notariaat. Toenemende samenwerking tussen notariaat, fiscalisten en advocatuur in de vorm van samen een zaak behandelen, jurisprudentieoverleg en het volgen van cursussen Steeds meer tuchtrechtelijke procedures door de steeds mondiger wordende samenleving, die nee niet langer meer als antwoord accepteert. Wilsbekwaamheid erflater kon zijn wil niet meer bepalen op moment bepalen testament “het kan toch niet zo zijn dat verweer” “moeder had niet gewild dat” Verkeerde advisering het kon niet de bedoeling zijn om dit te bepalen aansprakelijkstelling voor geleden schade door advisering

5 Wat zien we binnen het notariaat?
Slimme tools voor het opstellen van testamenten Tarieven die onder druk staan Steeds meer – slimme – tools om een goed testament op te stellen. Tarieven die onder druk staan, ook op het gebied van het erfrecht. De tendens dat het allemaal niets mag kosten.

6 Wat zien we binnen de advocatuur?
Erfrecht is populair Meer advocaten die erfrecht doen Specialisatieverenigingen VEAN en vFAS specialisatieopleidingen Bijdrage aan de rechtsvorming Mediation versus de procespraktijk Advocatuur Erfrecht mag zich in toenemende populariteit verheugen Meer advocaten leggen zich toe op het aanboren van de markt; er is meer te verdelen en te verdienen Twee specialisatie verenigingen (VEAN en vFAS) Opleidingen gericht op het erfrecht in het leven geroepen sinds 2012/2013 Bijdrage aan rechtsvorming. Mediation als mogelijkheid van conflictoplossing staat nog in de kinderschoenen Mediators hebben zich verenigd in de Stichting Nalatenschapsmediation en er is een opleiding in het leven geroepen. Professionals uit meerdere geledingen. Weinig bereidheid bij erfgenamen om een conflict via mediation op te lossen.

7 Wat zien we binnen de rechterlijke macht?
Toename van het aantal erfrechtelijke zaken Toename van het aantal gespecialiseerde rechters De Expertgroep Erfrecht van het Landelijk Overleg Vakinhoud Civiel, Kanton en Toezicht (LOKCK&T) de Handleiding erfrechtprocedures kantonrechter de Richtlijnen Vereffening nalatenschappen Rechterlijke macht Toename van het aantal zaken op erfrechtelijk gebied Toename van het aantal rechters dat zich mede op het gebied van het erfrecht heeft gespecialiseerd. In het leven roepen van de Expertgroep Erfrecht van het Landelijk Overleg Vakinhoud Civiel, Kanton en Toezicht (LOVCK&T). In dit overleg zijn rechters, secretarissen en medewerkers van de griffie verenigd met als doel kennisuitwisseling en vorming. Deze heeft de Handleiding erfrechtprocedures kantonrechter in 2008 opgesteld en op 12 december 2017 geactualiseerd ( Artikelsgewijze bespreking van erfrechtelijke verzoeken mededelingen die voor procedures bij de kantonrechter zijn bestemd en die de uniformiteit van procedures in Nederland moeten helpen bestemd voor kantonrechter, erfgenamen en (juridisch) professionals die bij de afwikkeling van nalatenschappen zijn betrokken. Deze heeft in augustus 2017 de Richtlijnen Vereffening nalatenschappen opgesteld ( Bedoeld voor kantonrechters, voor erfgenamen die als vereffenaar optreden en voor door de rechtbank benoemde vereffenaars. Grotere toegankelijkheid van rechterlijke uitspraken door steeds meer publicatie van uitspraken op rechtspraak.nl sinds Vroeger aangewezen op RvdW en NJ.

8 Wat zien we binnen de rechterlijke macht?
Techniek Gepubliceerde uitspraken op rechtspraak.nl Rechterlijke macht Toename van het aantal zaken op erfrechtelijk gebied Toename van het aantal rechters dat zich mede op het gebied van het erfrecht heeft gespecialiseerd. In het leven roepen van de Expertgroep Erfrecht van het Landelijk Overleg Vakinhoud Civiel, Kanton en Toezicht (LOVCK&T). In dit overleg zijn rechters, secretarissen en medewerkers van de griffie verenigd met als doel kennisuitwisseling en vorming. Deze heeft de Handleiding erfrechtprocedures kantonrechter in 2008 opgesteld en op 12 december 2017 geactualiseerd ( Artikelsgewijze bespreking van erfrechtelijke verzoeken mededelingen die voor procedures bij de kantonrechter zijn bestemd en die de uniformiteit van procedures in Nederland moeten helpen bestemd voor kantonrechter, erfgenamen en (juridisch) professionals die bij de afwikkeling van nalatenschappen zijn betrokken. Deze heeft in augustus 2017 de Richtlijnen Vereffening nalatenschappen opgesteld ( Bedoeld voor kantonrechters, voor erfgenamen die als vereffenaar optreden en voor door de rechtbank benoemde vereffenaars. Grotere toegankelijkheid van rechterlijke uitspraken door steeds meer publicatie van uitspraken op rechtspraak.nl sinds Vroeger aangewezen op RvdW en NJ.

9 Wat zien we? Specialisatie binnen en buiten de beroepsgroep
NOVEX Erfrecht als afzetmarkt Tijdschriften Nieuwsbrieven Online toepassingen Erfrecht is populair en ontwikkeld zich steeds meer tot een specialisme Steeds meer professionals leggen zich – specifiek – toe op het erfrecht, niet alleen binnen advocatuur, notariaat en rechtelijke macht, maar ook daarbuiten executeurs (NOVEX). Uitgeverijen hebben erfrecht ook als doelgroep ontdekt door tijdschriften, nieuwsbrieven en online toepassingen in het leven te roepen

10 De wettelijke verdeling
De langstlevende als super erfgenaam Maar … Algemeen De basis van het huidige erfrecht is het versterken van de positie van de langstlevende echtgenoot ten opzichte van de afstammelingen. Het past in een tijd in welke vermogen in de meeste gevallen het gevolg is van (arbeids)inspanningen van de echtgenoten en niet langer door vererving verkregen vermogen. Het is alles of niets. Of wettelijke verdeling, of testamentaire verdeling. Keuzes maken is er niet bij. Het is makkelijk erfrecht. Door het overlijden vererft alles onder algemene titel aan de langstlevende echtgenoot; de afstammelingen krijgen slechts een (niet-) opeisbare vordering. De langstlevende echtgenoot Deze is super erfgenaam. Alles wordt van hem of haar, en de afstammelingen moeten maar zien of er na het overlijden (of faillissement) iets van de hen toekomende vordering te incasseren valt.

11 De wettelijke verdeling
Hoge Raad, 24 juni 2016 ECLI:NL:HR:2016:1271 Kan conservatoir beslag worden gelegd ter verzekering van een niet-opeisbare vordering uit de wettelijke verdeling of voor een niet-opeisbare vordering uit de legitieme? Als dit kan, moet een verzoek tot opheffing van het beslag door de langstlevende dan zonder meer te worden ingewilligd. Artikel Conservatoir beslag op niet-opeisbare erfrechtelijke voderingen van Breemhaar Maar … mogelijkheid tot het leggen van conservatoir beslag . HR ECLI:NL:HR:2016:1271 Kan conservatoir beslag worden gelegd ter verzekering van een niet-opeisbare vordering uit de wettelijke verdeling (4:13 BW) of voor een niet opeisbare vordering uit een legitieme portie (4:82-4:84 BW)?  ja Het gaat niet om de niet-opeisbare vordering als beslagobject, maat om een door beslag te verzekeren vordering. Dient in het geval van een bevestigend antwoord op de eerste vraag een verzoek van de langstlevende echtgenoot van de erflater tot opheffing van een dergelijk beslag zonder meer te worden ingewilligd, of is er ruimte voor een belangenafweging tussen de beslaglegger als schuldeiser en de langstlevende echtgenoot als beslagene?  Verlof wordt summierlijk getoetst door de voorzieningenrechter zonder het horen van de schuldenaar, en wordt snel toegewezen.  Hoe verhoudt het leggen van conservatoir beslag zich met de voorrangspositie die de langstlevende echtgenoot ten opzichte van de overige erfgenamen heeft en die haar grondslag vindt in de voortzetting van het bestaande leefpatroon van de echtgenoot van die echtgenoot. Controverse I Mellema Kranenburg REP 2017,2003)/ gebroeders Schols (WPNR 2017/7175, p )stellen dat een verzoek tot opheffing direct dient te worden toegewezen II Perrick (TE ) vindt een belangenafweging op zijn plaats evenals Breemhaar (JBN 2017/36), Ter Haar en Visser (WPNR 217/7203, p ). Laatstgenoemde schrijft dat een rechter de omstandigheid moet laten meewegen dat de echtgenoot zich door middel van giften aan derden van vermogensbestanddelen ontdoet, waardoor het recht van de door beslag verzekerde vordering in het gedrang komt.

12 De wettelijke verdeling
Hoge Raad, 24 juni 2016 ECLI:NL:HR:2016:1271 Kan conservatoir beslag worden gelegd ter verzekering van een niet-opeisbare vordering uit de wettelijke verdeling of voor een niet-opeisbare vordering uit de legitieme? Als dit kan, moet een verzoek tot opheffing van het beslag door de langstlevende dan zonder meer te worden ingewilligd. Artikel Conservatoir beslag op niet-opeisbare erfrechtelijke voderingen van Breemhaar Maar … mogelijkheid tot het leggen van conservatoir beslag . HR ECLI:NL:HR:2016:1271 Kan conservatoir beslag worden gelegd ter verzekering van een niet-opeisbare vordering uit de wettelijke verdeling (4:13 BW) of voor een niet opeisbare vordering uit een legitieme portie (4:82-4:84 BW)?  ja Het gaat niet om de niet-opeisbare vordering als beslagobject, maat om een door beslag te verzekeren vordering. Dient in het geval van een bevestigend antwoord op de eerste vraag een verzoek van de langstlevende echtgenoot van de erflater tot opheffing van een dergelijk beslag zonder meer te worden ingewilligd, of is er ruimte voor een belangenafweging tussen de beslaglegger als schuldeiser en de langstlevende echtgenoot als beslagene?  Verlof wordt summierlijk getoetst door de voorzieningenrechter zonder het horen van de schuldenaar, en wordt snel toegewezen.  Hoe verhoudt het leggen van conservatoir beslag zich met de voorrangspositie die de langstlevende echtgenoot ten opzichte van de overige erfgenamen heeft en die haar grondslag vindt in de voortzetting van het bestaande leefpatroon van de echtgenoot van die echtgenoot. Controverse I Mellema Kranenburg REP 2017,2003)/ gebroeders Schols (WPNR 2017/7175, p )stellen dat een verzoek tot opheffing direct dient te worden toegewezen II Perrick (TE ) vindt een belangenafweging op zijn plaats evenals Breemhaar (JBN 2017/36), Ter Haar en Visser (WPNR 217/7203, p ). Laatstgenoemde schrijft dat een rechter de omstandigheid moet laten meewegen dat de echtgenoot zich door middel van giften aan derden van vermogensbestanddelen ontdoet, waardoor het recht van de door beslag verzekerde vordering in het gedrang komt.

13 De wettelijke verdeling
Verzwijging van vermogensbestanddelen 3:194 lid 2 BW bij verdeling 3:195 lid 3 BW bij verrekenbedingen Perrick en Snijders 3:194 lid 2 BW analogisch toepassen op wettelijke verdeling Gerechtshof Amsterdam 9 juli 2013 ECLI:NL:GHAMS:2013:1968

14 De wettelijke verdeling
Verzwijging van vermogensbestanddelen Gerechtshof Amsterdam 9 juli 2013 ECLI:NL:GHAMS:2013:1968 3.18 Naar het oordeel van het hof zou bij de wettelijke verdeling in een geval als hier aan de orde een met art. 3:2194 lid 2 BW vergelijkbare sanctie wellicht gewenst zijn. Zonder een dergelijke sanctie is aan bedrog door een of meer erven in de vorm van opzettelijke verzwijging nauwelijks enig risico verbonden… De bepaling over verzwijging is door de wetgever niet van overeenkomstige toepassing verklaard op de wettelijke verdeling. Ook overigens is er geen wettelijke sanctie getroffen. Maar ontnemen van eigendom is niet vergelijkbaar met 1 lid 1 van Protocol 1 Bij het EVRM over eigendom en eigendomsontneming,. Alleen in het algemeen belang (onteigening) en onder voorwaarden als voorzien in de wet is ontneming eigendom mogelijk .. Kansen voor de wetgever .. Vergoeden waarde van een goed als sanctie? Geldt dit ook voor de legitieme?

15 De legitieme De positie van de legitimaris-niet erfgenaam Schuldeiser
De impact van het onterven op de onterfde en de erfgenamen De legitieme De rechten van de afstammeling zijn uitgehold ten opzichte van de situatie voor 2003. Geen recht meer op goederen. Men is slechts schuldeiser. De impact van het onterven van een kind voor het kind zelf en voor het afwikkelen van de nalatenschap. Goed om hierbij in de advisering stil te staan Is het verstandig om in de considerans van een testament worden opgenomen om welke reden een kind wordt onterfd? (bij leven al veel gekregen, geen contact)? Onterfde kind blijft anders soms in duister tasten. Onterving kan leiden tot geschillen in de afwikkeling. Onterving op bepaalde leeftijd en herstel van contact nadien… en dan?

16 De legitieme Is de legitieme nog van deze tijd?
De positie van de afstammeling De beperking van de periode om aanspraak op de legitieme te maken Kijkend naar de toekomst … Is de legitieme nog van deze tijd. Waarom heb je simpelweg door het zijn van afstammeling recht op een deel van de nalatenschap, niet langer in goederen maar wel in geld. Is het redelijk om een termijn van vijf jaar aan het inroepen van het recht te verbinden, of zou men moeten opteren voor vijf jaar na bekend worden met het feit dat een ouder is overleden (rechtszekerheid qua duur versus bepalingen in andere wetten … voorbeeld, vernietiging van een erkenning).

17 De andere wettelijke rechten
Het vruchtgebruik van 4:29 BW en 4:30 BW Hoge Raad 8 juni 2007 ECLI:NL:HR:2007:BA het eerste arrest van de Hoge Raad over het nieuwe erfrecht vangnet versus hangmat Het recht van vruchtgebruik van de onterfde echtgenoot  en dan? de leeftijd en herstel van contact nadien.... welke reden een kind wordt onterfd?p.chtx-echtgenoot. Zij vallen buiten De eerste (gepubliceerde) uitspraak van de Hoge Raad over het nieuwe erfrecht had op 8 juni 2007 betrekking op 4:30 BW (ECLI:NL:HR:2007:BA2507) (…) Anders dan het onderdeel betoogt, is de wetgever dus niet ervan uitgegaan dat in beginsel aan de echtgenoot een verzorgingsvruchtgebruik in de zin van art. 4:30 BW toekomt. Het onderdeel betoogt op zichzelf terecht dat bij het vaststellen van de behoefte niet slechts de huidige situatie tot uitgangspunt kan worden genomen, maar tevens moet worden gelet op in redelijkheid te verwachten toekomstige ontwikkelingen (…) Het hof heeft dit echter niet miskend. Het hof, dat in rov. 4.9 heeft overwogen dat [verzoekster] in staat moet worden geacht (enige) aanvullende inkomsten uit arbeid te verwerven, was kennelijk van oordeel dat die inkomsten toereikend moeten worden geacht om zelfstandige woonruimte te betalen. Dit oordeel is niet onbegrijpelijk. Daarbij moet in aanmerking worden genomen dat het verzorgingsvruchtgebruik, zoals in vermeld, slechts de functie van een vangnet heeft en [verzoekster] haar standpunt dat zij behoeftig is nauwelijks verder heeft toegelicht. Het onderdeel faalt dus. Het verzorgingsvruchtgebruik als vangnet versus de wettelijke verdeling als hangmat. De bal ligt bij de langstlevende echtgenoot. Deze zal diens behoefte dienen aan te tonen.

18 De andere wettelijke rechten
De som ineens van 4:35 BW Rechtbank Amsterdam, 30 september 2010 ECLI:NL:RBAMS:2010:BO8410 Rechtbank Midden Nederland, 5 december 2014 ECLI:NL:RBMNE:2014:7147 Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 1 december 2015 ECLI:NL:GHARL:2015:9090 De som ineens Wordt weinig gebruik van gemaakt. Advocaten en notarissen zijn er niet bekend mee. Het is een open norm … Hoe bereken je een som ineens Wat zijn de uitgangspunten Rechtsvorming op dit punt. Volgens de wet is de draagkracht van de langstlevende ouder niet relevant voor het vaststellen van de som ineens. Rechtspraak heeft dit er wel bij betrokken.

19 Uitleg van het testament
4:46 BW 1 Bij de uitlegging van een uiterste wilsbeschikking dient te worden gelet op de verhoudingen die de uiterste wil kennelijk wenst te regelen, en op de omstandigheden waaronder de uiterste wil is gemaakt. 2 Daden of verklaringen van de erflater buiten de uiterste wil mogen slechts dan voor uitlegging van een beschikking worden gebruikt, indien deze zonder die daden of verklaringen geen duidelijke zin heeft. 3 Wanneer een erflater zich klaarblijkelijk in de aanduiding van een persoon of een goed heeft vergist, wordt de beschikking naar de bedoeling van de erflater ten uitvoer gebracht, indien deze bedoeling ondubbelzinnig met behulp van de uiterste wil of met andere gegevens kan worden vastgesteld. Rechtszekerheid binnen het nieuwe erfrecht Rechtszekerheid is ook maar een idee …. Uitleg van testamenten brengt met zich dat de tekst niet langer leidend is …. Tendens van rechtszekerheid naar rechtvaardigheid. Wat is rechtvaardig? Wat voelt rechtvaardig? Wie bepaalt wat rechtvaardig is?

20 Uitleg van het testament
Uitleg en de kring van erfgenamen Hoge Raad, 11 oktober 2013 ECLI:NL:HR:2013:911 Mevrouw benoemt broer tot erfgenaam in 1980 Zij trouwt in 1993 Zij overlijdt in 2004 Wie is erfgenaam? Zus benoemt in 1980 broer tot enig erfgenaam om te voorkomen dat haar ouders iets van haar erven Zij trouwt in 1993 en overlijdt vervolgens in 2004 Wie kan aan haar testament rechten ontlenen? Er dient te worden gelet op de bewoordingen van de uiterste wil, de verhoudingen die de laatste wil beoogde te regelen de omstandigheden onder welke het testament is gemaakt. Mevrouw maakte testament omdat zij niet wilde dat haar ouder iets zouden erven. Dit is in het notariaat gebruikelijk. Het testament dient dan zo te worden uitgelegd dat de benoeming van de broer tot erfgenaam alleen gold als er geen alternatief bestand. Dit alternatief is ontstaan door het huwelijk. Kennelijk wilde mevrouw voorkomen dat haar ouders iets zouden erven Testament dient zo te worden uitgelegd dat het alleen geldt als er geen alternatieve erfstelling beschikbaar was. Hierbij kunnen daden en verklaringen van de erflater buiten het testament om worden gebruikt.

21 Uitleg van het testament
Uitleg en de kring van erfgenamen Hoge Raad, 18 februari ECLI:NL:HR:2011:BQ9581 Erflater maakt in 1995 tijdens tweede huwelijk een testament met een obv en benoemt echtgenoot en zijn vijf kinderen uit tweede huwelijk (“mijn kinderen”) tot erfgenaam hij had dochter uit eerste huwelijk Is dochter ook erfgenaam? 1995 testament van erflater met obv hij overlijdt in 2004 Dochter uit eerste huwelijk dat in 1993 strandt ; 5 kinderen uit tweede huwelijk In testament benoemt hij echtgenote 2 en de in het artikel genoemde kinderen “ mijn kinderen” tot erfgenaam. Hoe “ mijn kinderen uitleggen? Hof: bedoeling om kinderen uit 2e huwelijk tot erfgenaam te benoemen HR: nee alle kinderen - obv was de bedoeling - alle kinderen moesten hierbij worden betrokken op straffe van nietigheid … daarom alle kinderen

22 Uitleg van het testament
Uitleg en de wilsrechten Hoge Raad, 8 februari 2013 ECLI:NL:HR:2013:BY2595 vader stelt na overlijden moeder testament op in 2003 en sluit 4:19 en 4:20 BW uit. Vader en moeder Moeder overlijdt. Vader maakt in 2003 testament waarbij hij 4:19 en 4:20 uitsluit deze bepaling heeft geen duidelijke zin omdat moeder al is overleden. Moet dan 4:21 en 4:22 worden gelezen: Hof: nee HR ja voor 4:21 maar niet voor 4:22

23 Uitleg van het testament
Uitleg en het ontlenen van rechten Hoge Raad, 6 juli 2018 ECLI:NL:HR:2018:1102 Uit tweede huwelijk van erflater zijn twee kinderen geboren Erflater maakt testament om zijn vriendin goed verzorgd achter te laten Er is een polis waarbij kinderen zijn begunstigd Wie is tot de uitkering gerechtigd? Casus: Erflater heeft na twee huwelijken in 2000 een relatie gekregen met mevrouw X en is in 2006 met haar gaan samenwonen. Uit zijn tweede huwelijk zijn twee dochters geboren. Erflater benoemt mevrouw X tot zijn enige erfgenaam met als in het testament expliciete doelstelling dat dit om fiscale redenen wordt gedaan en ter voldoening van een dringende redenen om haar goed verzorgd achter te laten. Op dezelfde dag is een samenlevingscontract tot stand gekomen Erflater heeft in 1996 en 1999 een tweetal levensverzekeringen afgesloten. Als begunstigden bij polis 1 zijn aangewezen: 1 erflater zelf 2 zijn echtgenote 3 zijn kinderen 4 zijn erfgenamen als begunstigde bij polis 2 zijn aangegeven: 1. Zijn weduwe 2. Zijn kinderen 3. Zijn erfgenamen. Erflater overlijdt en mevrouw X aanvaardt diens nalatenschap zuiver. Verzekeraar geeft te kennen om op basis van de leer van het zelfstandig recht uit te keren aan de begunstigden volgens de polis, dus de kinderen. Mevrouw X vordert een verklaring voor recht dat de kinderen geen recht hebben op uitkering volgens de polissen, gelet op de bedoeling van erflater om haar goed verzorgd achter te laten. Niet alleen kijken naar verzekeringspolis, maar ook naar samenlevingscontract en testament. Rechtbank wijst de vordering van mevrouw X af. Hof vernietigt het vonnis en bepaalt dat de uitkering op de polissen aan mevrouw X toekomt. Het gaat om de bedoeling t.t.v. de aanwijzing op het moment van het afsluiten van de polis, maar de partijbedoeling kan ook blijken uit gedragingen en verklaringen van de verzekeringnemer buiten de aanwijzing om. Het was de bedoeling van erflater om mevrouw x goed verzorgd achter te laten. De woning stond € onder water en zonder toekenning van de uitkering aan haar kan de wens om haar goed verzorgd achter te laten niet worden bereikt. De kinderen zijn onterfd en het was de bedoeling dat hen zo min mogelijk zou toekomen Het niet wijzigen van de begunstiging is een omissie. Naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid kunnen de erfgenamen geen rechten aan het testament ontlenen, zodat mevrouw X als opvolgend begunstigde dient te gelden De Hoge Raad bekrachtigt de uitspraak Het hof overweegt terecht dat het bij de uitleg van de aanwijzing van de begunstigde bij een sommenverzekering aankomt op de bedoeling van de verzekeringnemer ten tijde van de aanwijzing. Er dient hierbij mede te worden gelet op de verklaringen en gedragingen van de verzekeringnemer buiten de schriftelijke mededeling over de begunstiging om, ook als die niet aan de verzekeraar kenbaar zijn gemaakt, dus ook verklaringen en gedragingen na de aanwijzing. Uit de gedragingen van erflater blijkt niet dat het t.t.v. de aanwijzing door erflater de bedoeling was om mevrouw X als begunstigde aan te merken. Uit verklaringen nadien blijkt wel dat erflater de bedoeling had om mevrouw X als begunstigde aan te merken en dat hij in de vooronderstelling verkeerde dat de uitkeringen haar toekwamen. Onder die omstandigheden zou het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zijn dat de kinderen zich op de aanwijzing als begunstigden beroepen. Dit is niet met elkaar in tegenspraak. Redelijkheid en billijkheid in het erfrecht binnenboord gehaald. Rechtszekerheid niet mee gediend Rechtvaardigheid valt wat voor te zeggen, maar is het niet flinterdun? erflater had begunstiging kunnen wijzigen sinds 1996 maar nooit gedaan …

24 Uitleg van het testament
Van Rechtszekerheid naar rechtvaardigheid Casus: Erflater heeft na twee huwelijken in 2000 een relatie gekregen met mevrouw X en is in 2006 met haar gaan samenwonen. Uit zijn tweede huwelijk zijn twee dochters geboren. Erflater benoemt mevrouw X tot zijn enige erfgenaam met als in het testament expliciete doelstelling dat dit om fiscale redenen wordt gedaan en ter voldoening van een dringende redenen om haar goed verzorgd achter te laten. Op dezelfde dag is een samenlevingscontract tot stand gekomen Erflater heeft in 1996 en 1999 een tweetal levensverzekeringen afgesloten. Als begunstigden bij polis 1 zijn aangewezen: 1 erflater zelf 2 zijn echtgenote 3 zijn kinderen 4 zijn erfgenamen als begunstigde bij polis 2 zijn aangegeven: 1. Zijn weduwe 2. Zijn kinderen 3. Zijn erfgenamen. Erflater overlijdt en mevrouw X aanvaardt diens nalatenschap zuiver. Verzekeraar geeft te kennen om op basis van de leer van het zelfstandig recht uit te keren aan de begunstigden volgens de polis, dus de kinderen. Mevrouw X vordert een verklaring voor recht dat de kinderen geen recht hebben op uitkering volgens de polissen, gelet op de bedoeling van erflater om haar goed verzorgd achter te laten. Niet alleen kijken naar verzekeringspolis, maar ook naar samenlevingscontract en testament. Rechtbank wijst de vordering van mevrouw X af. Hof vernietigt het vonnis en bepaalt dat de uitkering op de polissen aan mevrouw X toekomt. Het gaat om de bedoeling t.t.v. de aanwijzing op het moment van het afsluiten van de polis, maar de partijbedoeling kan ook blijken uit gedragingen en verklaringen van de verzekeringnemer buiten de aanwijzing om. Het was de bedoeling van erflater om mevrouw x goed verzorgd achter te laten. De woning stond € onder water en zonder toekenning van de uitkering aan haar kan de wens om haar goed verzorgd achter te laten niet worden bereikt. De kinderen zijn onterfd en het was de bedoeling dat hen zo min mogelijk zou toekomen Het niet wijzigen van de begunstiging is een omissie. Naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid kunnen de erfgenamen geen rechten aan het testament ontlenen, zodat mevrouw X als opvolgend begunstigde dient te gelden De Hoge Raad bekrachtigt de uitspraak Het hof overweegt terecht dat het bij de uitleg van de aanwijzing van de begunstigde bij een sommenverzekering aankomt op de bedoeling van de verzekeringnemer ten tijde van de aanwijzing. Er dient hierbij mede te worden gelet op de verklaringen en gedragingen van de verzekeringnemer buiten de schriftelijke mededeling over de begunstiging om, ook als die niet aan de verzekeraar kenbaar zijn gemaakt, dus ook verklaringen en gedragingen na de aanwijzing. Uit de gedragingen van erflater blijkt niet dat het t.t.v. de aanwijzing door erflater de bedoeling was om mevrouw X als begunstigde aan te merken. Uit verklaringen nadien blijkt wel dat erflater de bedoeling had om mevrouw X als begunstigde aan te merken en dat hij in de vooronderstelling verkeerde dat de uitkeringen haar toekwamen. Onder die omstandigheden zou het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zijn dat de kinderen zich op de aanwijzing als begunstigden beroepen. Dit is niet met elkaar in tegenspraak. Redelijkheid en billijkheid in het erfrecht binnenboord gehaald. Rechtszekerheid niet mee gediend Rechtvaardigheid valt wat voor te zeggen, maar is het niet flinterdun? erflater had begunstiging kunnen wijzigen sinds 1996 maar nooit gedaan …