ZIEKTE VAN PARKINSON Dr. B. Lagae.

Presentatie over: "ZIEKTE VAN PARKINSON Dr. B. Lagae."— Transcript van de presentatie:

1 ZIEKTE VAN PARKINSON Dr. B. Lagae

2 Basale ganglia Nucleus caudatus Putamen Globus pallidus
Substantia nigra Nucleus subthalamicus

3 Morbus Parkinson Traag doch gestadig verlies van dopaminerge neuronen in SN pc

4

5 Risicofactoren Man Industrialisatie Kaukasisch
Genetisch, vooral jong onset Rurale omgeving Herbiciden/pesticiden Medicatie Hysterectomie en vroege menopauze

6 Beschermende factor Voeding (matig Vit E, laag vet) Roken Beweging
Oestrogenen Caffeïne

7 diagnose Bradykinesie plus één van de volgende : Rusttremor Rigiditeit
Posturale instabiliteit Asymmetrie Antwoord op levodopa

8 Rigiditeit Akinesie (bradykinesie, hypokinesie) Micrografie Hypomimiek Dysarthie Stemverandering (hees, monotoon, stil) tremor (rust, positie)

9 vroeg Spierpijn, schouderpijn Schrijfproblemen, fijne motoriek
Vermoeidheid Gewichtsverlies Persoonlijkheidsverandering, traagheid Tremor reukstoornissen

10 later Complexe bewegingsstoornissen On/off freezing
Autonome dysfunctie Sialorree Impotentie Hartritmestoornissen constipatie

11 Niet-motorische symptomen
Gastro-intestinale problemen : Slikstoornissen Sialorhea Vertraagde maaglediging Vieze smaak in de mond Gewichtsverlies constipatie

12 Orthostatische hypotensie
Urogenitale problemen : Urinaire incontinentie Seksuele stoornissen

13 Problemen met de thermoregulatie
Hyperhidrose Seborrhea

14 Slaap- en waakstoornissen
Inslaap- en doorslaapstoornissen REM-slaap gedragstoornis RLS Slaperigheid overdag, slaapaanvallen en vermoeidheid

15 Gevoelsstoornissen Pijn Problemen met de ogen

16 Neuropsychiatrische stoornissen
Depressie Apathie Angst- en paniekaanvallen Wanen en hallucinaties Gedragsstoornissen

17 Cognitieve stoornissen
Traagheid in denken Dementie

18 Exclusie Medicatie Unilaterale distributie > 3 jaar
Geen antwoord op L-dopa Kenmerken van andere degeneratieve aandoening

19 Door medicatie geïnduceerd
D2 antagonisten zoals neuroleptica (ook metoclopramide) SSRI Flunarizine en cinnarizine Valproïnezuur, lithium, amiodarone

20 Parakliniek NMR DAT scan

21 17/11/2018

22 Behandeling

23 Wanneer moet gestart worden met een symptomatische behandeling?
Preventieve behandeling Behandeling Welke behandeling starten? Specifieke problemen

24 A) WANNEER MOET GESTART WORDEN MET EEN SYMPTOMATISCHE BEHANDELING?
Functionele beperkingen als gevolg van de ziekte van Parkinson tijdens: De werksituatie Uitvoeren van hobby’s Mobiliteit en balans Activiteiten in het dagelijks leven Subjectief hinderlijke symptomen: Bv tremor (kan sociaal als zeer hinderlijk ervaren worden)

25 B) PREVENTIEVE BEHANDELING
Momenteel geen aanwijzingen dat enige behandeling een neuroprotectief of neurotoxisch effect heeft Anti-oxidanten Selegiline en rasagiline: MAO B inhibitoren

26 C) BEHANDELING 1) Niet-farmacologische behandeling
A) Kinesitherapie B) Logopedie C) Dieet (eiwitarm) 2) Farmacologische behandeling I) Levodopa (+ dopadecarboxylaseremmer) II) Dopamine-agonisten III) COMT-inhibitoren IV) MAO-B-inhibitoren V) Overige behandelingen

27 I) Levodopa (+dopadecarboxylaseremmer)
Prolopa = levodopa + bensaride in 4/1 verhouding (Prolopa 125 = 100mg levodopa + 25mg bensaride)

28 I) Levodopa (+dopadecarboxylaseremmer)
1) Als diagnostisch middel Challenge of levodopa 2) Meest doeltreffende behandeling 3) Vormen 4) Bijwerkingen

29 3) Vormen A) Snelwerkend B) Langwerkend Prolopa HBS
C) Duodenale infusie Duodopa

30 4) Bijwerkingen A) Onmiddellijke I) Gastro-intestinale bijwerkingen
II) Cardiovasculaire bijwerkingen Orthostatische hypotensie Zeldzaam cardiale ritmestoornissen B) Laattijdige

31 B) Laattijdige I) Wearing-off effect = end of dose fenomeen
Heropflakkeren van parkinsonsymptomen 2 tot 4 uur na inname van levodopa II) On-off syndroom Onvoorspelbaar optreden van parkinsonsymptomen of dyskinesieën onafhankelijk van levodopa-inname III) Hyperkinesieën, meestal choreoathetosis en dystonie 1. Peak-dose = on 2. Difasisch = zowel voor als na de on-fase 3. Off

32 II) Dopamine agonisten
1) Welke 2 groepen: Ergotderivaten: bromocriptine (Parlodel) en pergolide (Permax) Non- ergotderivaten: ropinorole (Requip) en pramipexole (Mirapexin) Apomorfine sc. “rescue” therapie voor onvoorziene off-periodes 2) Bijwerkingen

33 2) Bijwerkingen Pulmonaire fibrose
A) Specifiek voor de ergotderivaten Pulmonaire fibrose Cardiale klepfibrose: pergolide mag om deze reden slechts in derde lijn voorgeschreven worden B) Voor de volledige groep Nausea en braken, hypotensie, dyskinesieën, hallucinaties, slaperigheid

34 III) COMT-inhibitoren
1) Werking Inhibitie van het enzym catecholamine-O-methyl transferase 2) Welke a) Entacapone: Comtan Stalevo 3) Bijwerkingen a) Gastro-intestinaal b) Gerelateerd aan de verhoogde dopaminerge act. c) Rode verkleuring van de urine

35 IV) MAO-B-inhibitoren
1) Welke a) selegiline: Eldepryl b) rasagiline: Azilect 2) Indicatie - Monotherapie in het beginstadium van de ziekte - In combinatie met levodopa om de off-periodes en motorische fluctuaties te verminderen 3) CAVE Voor rasagiline: gevaarlijke interacties met: Andere MAO-inhibitoren SSRI’s, voornamelijk fluoxetine en fluvoxamine Dextromethorfan Sympathicomimetica aanwezig in nasale en orale decongestiva

36 V) Overige behandelingen
1) Anticholinergica Voornamelijk voor tremor 2) Amantadine: Amantan Beperkt effect bij sommige patiënten in het beginstadium van de ziekte Voor reductie van medicatie-geïnduceerde motore fluctuaties en dyskinesieën

37 17/11/2018

38 Neurochirurgie DBS thv nucleus subthalamicus 17/11/2018

39 17/11/2018

40 D) WELKE BEHANDELING STARTEN?
1) Milde symptomen Azilect 2) Nood aan antiparkinsonmedicatie Levodopa Associatie Comt-inhibitor Dopamine-agonist Opmerking: er zijn veel non-dopaminerge symptomen: slaapstoornissen, balansstoornissen, cognitieve stoornissen, pijn, autonome verschijnselen, depressie

41 E) SPECIFIEKE PROBLEMEN
1) Door levodopa geïnduceerde motore fluctuaties 2) Verwardheid 3) Orthostatische hypotensie

42 Door levodopa geïnduceerde motore fluctuaties
A) On dyskinesieën - Reductie van de dosis levodopa - Associatie van Comt-inhibitor of dopamine-agonist - Amantan B) Off-periodes - Optimalisatie van de levodopa-behandeling - Associatie van dopamine-agonist, Comt-inhibitor, rasagiline - Duodenale infusie van levodopa = Duodopa - Onvoorpelbare off: apomorfine sc - Off-dystonie: evt botuline toxine injectie

43 2) Verwardheid Oorzaak opsporen
Visuele hallucinaties, paranoïde gedachten, omkering van slaap-waakritme en hypersexualiteit zijn tekenen van dopaminerge toxiciteit Bij agitatie en psychose: sedativa, anxiolytica, sederende antidepressiva, neuroloptica (voornamelijk clozapine = Leponex, quetiapine = Seroquel)

44 3) Orthostatische hypotensie
Vermindering van de dosis levodopa, dopamine-agonisten, selegiline Vermindering van de dosis hypnotica, anti-depressiva Behandeling met extra zoutinname, steunkousen, fludrocortisone

45