Wat is genetica? (hfdst 1 van ELF)

Presentatie over: "Wat is genetica? (hfdst 1 van ELF)"— Transcript van de presentatie:

1 Wat is genetica? (hfdst 1 van ELF)
Fokkerij Wat is genetica? (hfdst 1 van ELF)

2 GENETICA Erfelijke aanleg (50% genen vader/50%genen moeder)
Genotype: genen Invloed milieu Fenotype = genotype + milieu (omgeving) Voorbeeld fenotype: lengte Milieu: voeding Genotype: de genen van de ouders

3

4 Opdracht Bedenk in 2-tallen 3 voorbeelden hoe in de veehouderijpraktijk het milieu een positieve of negatieve invloed kan hebben op het fenotype. Schrijf deze voorbeelden op. We bespreken de voorbeelden klassikaal.

5 DNA Het totaal aan erfelijk materiaal Opgeslagen in celkern
Samensmelting eicel/spermacel ouders Genen van beide ouders (50/50) DNA lichamelijke eigenschappen (uier) maar b.v. ook karakter

6 CHROMOSOMEN DNA opgedeeld in chromosomen Elke diersoort vast aantal
Afwijkend aantal kan problemen geven Chromosomen vormen paren Elke chromosoom komt 2x voor Geslachtschromosomen: X & Y Hierop liggen genen die geslachtskenmerken bepalen XY; man XX; vrouw

7 GENEN EN ALLELEN Gen: stukje DNA wat een kenmerk beïnvloedt
Elke gen komt 2x voor (op ieder chromosoom) Genen van een genenpaar kunnen van elkaar afwijken De afzonderlijke genen van 1 genenpaar noemen we allelen Iedereen heeft een genenpaar voor oogkleur maar het allel bepaalt de daadwerkelijke kleur

8 GENEN EN ALLELEN Homozygoot: beide allelen van vader en van moeder gelijk (bijv. beide zwartbont) Heterozygoot: beide allelen van een gen verschillen (zwartbont en roodbont) Dominant allel: overheersende allel dat een bepaalde kenmerk bepaalt Recessieve allel: onderdrukte allel

9 Waarom volle broers niet genetisch gelijk?
Erfelijke aanleg volle broers/zussen niet hetzelfde door: 1. Veranderingen op het DNA (mutatie) 2. Vorming van de geslachtscellen 3. Combinatie van geslachtscellen

10 1. Veranderingen op het DNA
Stille mutatie verandering ‘letters’ DNA; geen effect expressie Lethale mutaties: dodelijk (voor geboorte) Functionele mutaties leiden tot andere expressie positief, negatief of neutraal

11 2. De vorming van geslachtscellen
Chromosomenpaar gesplitst Uitwisseling van genen nog op het laatste moment mogelijk: crossing over Gebeurt elke keer anders, dus volle broers en zussen zijn nooit hetzelfde

12 3.Combinatie van geslachtscellen
Geslachtscel: ½ genetisch materiaal per ouder Bij heterozygote kenmerken: 2 verschillende allelen 2 verschillende geslachtscellen Uit 2 heterozygote dieren: 1 homozygoot dier Mogelijk probleem bij overerving door zichtbaar worden van negatieve recessieve kenmerken

13

14 GENEN EN KENMERKEN Monogene kenmerken: kenmerken die door 1 genenpaar bepaald worden Erfelijke afwijkingen Haarkleur Polygene kenmerken: kenmerken die door meerdere genenparen bepaald worden Snelheid, vruchtbaarheid, melkproductie Vererving heet intermediair (ertussenin)

15 Vragen Maak de vragen 1 t/m 5 van vragen hoofdstuk 1 ELF

16 Genetische variatie Genetische variatie in populatie afhankelijk van:
Welke allelen aanwezig Verhouding van die allelen Genetische variatie te meten door fenotypische variatie (=variatie die je ziet) Bergpatroon: ontstaat bij het op volgorde zetten van dieren a.d.h.v. een kenmerk

17

18 Vragen Maak de vragen 6 en 7 van hoofdstuk 1 ELF