De tussenklank in samenstellingen

Presentatie over: "De tussenklank in samenstellingen"— Transcript van de presentatie:

1 De tussenklank in samenstellingen
spelling De tussenklank in samenstellingen

2 s of e(n)?

3 De tussen -s Hoofdregel
In samenstellingen wordt een -s geschreven, wanneer deze ook wordt uitgesproken. stationsplein moederskindje scheepswrak

4 De tussen -e of -en Hoofdregel
De tussen -en wordt geschreven wanneer het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud heeft op -en. Het is dus: kippenei, want het meervoud van kip is alleen kippen.

5 Acht uitzonderingen Sommige woorden houden een -e als tussenletter, hoewel ze als je de hoofdregel zou volgen -en zouden moeten krijgen.

6 1. Meervoud op -s Het eerste deel heeft alleen een meervoud op –s.
horloge – horloges horlogemaker

7 2. Meervoud op –s en -en Het eerste deel heeft twee meervouden,
op –s en op –en groente – groenten + groentes groentesoep

8 3. Unieke persoon of zaak Woorden die verwijzen naar een unieke persoon of zaak: zonnestraal maneschijn Koninginnedag

9 4. Versterking In bijvoeglijke naamwoorden waarvan het eerste deel alleen maar wordt gebruikt als versterking van het bijvoeglijke tweede deel:  apetrots boordevol reuzeleuk beregoed

10 5. Geen meervoud Het eerste deel van het woord is een zelfstandig naamwoord zonder meervoud: rijstepap roggebrood

11 6. Bijvoeglijk naamwoord
Het eerste deel van het woord is een bijvoeglijk naamwoord: hogeschool blindedarm

12 7. Werkwoord Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord,
maar een werkwoord brekebeen spinnewiel

13 8. Versteende samenstelling
Woorden die historisch gezien wel een samenstelling zijn, maar die niet meer als zodanig worden herkend of geen samenstelling zijn ruggespraak elleboog

14 Let op: dier + plant Woorden van het type ‘dier+plant’ vallen onder de hoofdregel en krijgen een tussen-n: eendenkroos rattenkruid paardenbloem

15 Het streepje -

16 Liggend streepje Een liggend streepje gebruik je om: • af te breken
Als een woord niet op een regel past, gebruik je het streep- je om af te breken. LET OP: een woord mag je alleen afbreken aan het einde van een lettergreep.

17 …te scheiden Om te voorkomen dat er uitspraakproblemen ontstaan, gebruik je een streepje als scheidingsteken zee-eend, zo-even en gedachte-experiment

18 …en te koppelen Het koppelteken gebruik je:
in namen van getrouwde vrouwen mevrouw Jansen-Van Kempen na voorvoegsels als: adjunct-, non-, niet-, oud-en s(S)int adjunct-commies, non-actief, niet-roker, oud-ambassadeur, sint-bernard in samengestelde aardrijkskundige namen Noord-Hollands, Zuid-Amerikaans, Noordoost-Duitsland, Noord-Brabant in samenstellingen van symbolen en afkortingen 65-jarige, tv-toestel, ?-teken

19 in samenstellingen waarvan de beide delen gelijkwaardig zijn
minister-president, rooms-katholiek na Griekse en Latijnse voorvoegsels komt geenkoppelteken locoburgemeester, vicepremier, antiautoritair, coassistenten Maar… co-ouderschap en re-integreren (klinkerbotsing)

20 Koppelteken om uitspraakproblemen te voorkomen
auto-ongeluk, koffie-uurtje, ski-jack maar… reclameafdeling, giroafschrift

21 Weglatingsstreepje Gebruik het weglatingsstreepje om aan te geven dat een deel van het woord is weggelaten. De voor-en nadelen van het besluit worden tegen elkaar afgewogen. Maar… als je een heel woord weglaat, gebruik je het streepje niet. In Nederland wordt onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden.

22