Als je weet dat je leven eindig is ,hoe doe je dat?

Presentatie over: "Als je weet dat je leven eindig is ,hoe doe je dat?"— Transcript van de presentatie:

1 Als je weet dat je leven eindig is ,hoe doe je dat?
30 mei 2017 Heleen Roos(verpleegkundig consulent), Geertruid van Merwijk(medisch consulent) palliatief team Waardenland

2 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen
Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk … 

3 INHOUD Introductie Korte opdracht
De diverse invalshoeken; piramide Maslow, Ars Moriendi Leget, rouwverwerking Kubler Ross Casuïstiek en leefstijlen van sterven (STEM) In groepen ervaringen uitwisselen(opdracht in begin) en kijken in hoeverre de kennis bijdraagt aan het begrip situatie/oplossingen voor toekomst?

4 OPDRACHT Schrijf in enkele steek woorden twee situaties op rondom sterfbed, één waarvan je vond dat het mooi verliep, één waarin de zorg moeizaam was en de situatie (dreigde) vast te lopen Verder: wat is voor jou belangrijk

5 VOORWAARDEN OM STERVENSBED TE BEGELEIDEN

6 ARS MORIENDI = stervenskunst (LEGET)

7 KUBLER ROSS

8 STEM= sterven op je eigen manier
Leefstijlen in rouwverwerking/ziekte bed

9 INDELING De vertrouwenden De rationelen De socialen De proactieven
De onbevangenen

10 CASUS Man, 70 jaar Gemetastaseerd prostaatcarcinoom waardoor dwarslaesie Weduwnaar, 1 zoon wordt maar deels toegelaten in proces Alles onder controle; huis in samenspraak leeg, alles verdeeld, verenigingsleven nadrukkelijk afscheid momenten en daarna contact afgesloten Elke medische stap moet nadrukkelijk uitgelegd worden, patiënt wil nadrukkelijk zelf eerst oordeel vormen

11 RATIONELE TYPE Vaker mannen dan vrouwen
Niet religieus/ spiritueel ingesteld Privacy en behandeling belangrijk Minder vaak hulp aan naasten, niet werkzaam in zorg De “moderne “genieters, bijblijven belangrijk, werken hard, trendvolgers, maakbaarheid van het leven

12 Moeite met tonen kwetsbaarheid, zoeken naar informatie en hechten aan rationele benadering
Dood een taboe; denkt erover, maar zelden praten Gevoelig voor autoriteit, leunend op professionele kennis

13 TIPS Heldere, feitelijke informatie en argumentatie
Situaties praktisch en concreet maken Beslissingen maken op basis van feiten en verstand Feiten en gevoelens scheiden Gevoelens apart bespreken Niet richten op kwetsbaarheid, maar ondersteunen in teleurstelling dat leven niet maakbaar is Duidelijke rolverdeling

14 CASUS Man, 44jr Sportief, actief in verenigingsleven
Wist al langer dat het leven eindig zou worden, doch het leven ging door Niets geregeld, vertrouwen dat echtgenote en kinderen het wel redden Door complicaties (hersenmetastasen) ineens bedlegerig en zich niet meer bewust van situatie

15 ONBEVANGEN TYPE Vaker mannen, vaker jong
Hoger opgeleid, minder spiritueel/ religieus Minder bang voor laatste levensfase, doch hebben geen specifieke ideeën over wensen rituelen Weinig sterfgevallen meegemaakt Tolerant, sterk gericht op vriendschappen Dood “ver –van –mijn bed-show”

16 Geen besef van belemmeringen laatste levensfase doch neigt tot “hef in eigen handen”
Behoefte te genieten, speels, ideeën etaleren Professional wordt liefst op afstand gehouden

17 TIPS Feitelijke informatie kort en concreet houden
Niet te ver vooruit kijken Check eerst of er behoefte is over emotie te spreken Risico dat door bagatelliseren zaken onbesproken blijven Geen betutteling Aandacht voor naasten

18 CASUS Man , 68 jr Gemetasteerd longcarcinoom Weduwnaar, alleenwonend
Opname unit i.v.m. angstklachten thuis Gehele sterfbed (> 1 maand) bijna permanent kinderen en vrienden aanbed Houvast aan geloof, bezoek geestelijk verzorger

19 SOCIAAL TYPE Mensen in groepsverband (gehuwd, samenwonend), veelal met katholieke of moslim achtergrond Lager opgeleiden Bang rondom aspecten van het sterven, behoefte aan pijnbestrijding, gezelschap familie/vrienden Behoefte aan praktische ondersteuning Volks, levend in gevestigd kader, gevoelig voor hypes, risico mijdend, verminderd informatie vaardig

20 TIPS Informatie gefaseerd brengen, kleine stapjes
Expliciet en eerlijk spreken over toekomst Herhaal informatie en toets of dit begrepen is Benoem emoties en geef veel ondersteuning Betrek familie (indien gewenst)

21 CASUS Vrouw,66 jr, gemetastaseerd mammacarcinoom
Zeer bewust van einde leven, helpt haar dochters ook naar moment van afscheid toe te groeien Gelovig, beleefd haar religie wel op haar manier, deels gekoppeld aan gemeenschap maar vindt ook dat ze eigen ideeën mag hebben Vrijwilligers werk in verzorginghuis gedaan

22 Hechte band met echtgenoot, voelen elkaar goed aan
Heeft einde aanvaard, straalt rust uit naar anderen Geen angst voor laatste levensfase, volste vertrouwen dat begeleiding goed zal zijn

23 VERTROUWEND TYPE Meer als gemiddeld getrouwd, hoger opgeleid, meer met protestant christelijke achtergrond Vaak werkzaam in zorgsector Vaak mensen rondom middellandse zee gebied Minder bang voor laatste levenseinde Zelf beslissen over moment van overlijden; liefst bij bewustzijn, afscheid kunnen nemen,anderen niet tot last zijn Zorgzaam voor omgeving om hen heen, doch vinden zelf aandacht ook prettig Behoefte aan rouwrituelen

24 Gericht op gezin, gehechtheid aan regels, plichtsgetrouw, zorgzaam
De dood hoort bij het leven

25 TIPS Beperkte informatie, kant-en-klaar, niet te veel alternatieven
Eerlijke indicatie over duur; hiermee inzet rituelen mogelijk (dit actief plaats geven, ook eventuele inzet geestelijk verzorger)

26 CASUS Vrouw, 49jr Diverse oncologische problemen in het leven vanaf haar 20ste , uiteindelijk gemetastaseerd Non-hodgkin lymfoom Werkzame leven; laborante in ziekenhuis Alleenwonend, wel ex partner Veel in alternatieve geneeskunde en spirituele zorg ( yoga , boeddha beeldjes op kamer)

27 Gehele tekst kaart en uitvaart geregeld voor overlijden
Afscheidscadeaus gegeven aan ex-partner “om verder te kunnen” Geworsteld met euthanasie wens, deze keuze niet kunnen maken maar wel duidelijk beeld waar grenzen liggen Heel lang gestreden, laatste uren palliatieve sedatie

28 PRO-ACTIEF TYPE Vaker vrouwen dan mannen , ouder dan 45 jr
Gemiddeld opleidingsniveau Alleenwonend Spiritueel ingesteld, niet traditioneel Angsten voor verlies waardigheid/ wilsbekwaamheid en afhankelijkheid Belangrijkste te beslissen over moment van overlijden

29 Ideeën over sterfbed; zo kort mogelijk, zo min mogelijk lijden
Meestal crematie, van te voren al heel veel vast gelegd Veelal ervaring met sterfgevallen Bekend met mantel zorg of werk in de zorg Sterven is een fase in het leven wat er bij hoort, geen taboe Authentiek sterven Tot het einde toe nuttig blijven, sterk sociaal

30 TIPS Alle mogelijkheden en alternatieven benoemen, veelal ook zelf met ideeën Regie zoveel mogelijk bij patiënt laten

31 EN NU ZELF AAN DE SLAG!

32 afsluiting ?

33 LITERATUUR Leget, Ruimte om te sterven Kubler Ross, rouwverwerking
STEM; handreiking zorgverleners, psychosociale en spirituele begeleiding