De macro-economie van langdurige stagnatie Prof. dr. Bas Jacobs VNO-NCW 16 september, 2016.

Presentatie over: "De macro-economie van langdurige stagnatie Prof. dr. Bas Jacobs VNO-NCW 16 september, 2016."— Transcript van de presentatie:

1 De macro-economie van langdurige stagnatie Prof. dr. Bas Jacobs VNO-NCW 16 september, 2016

2 Punch lines Economie herstelt, … maar zwaar beschadigd door Grote Recessie (hysterese) … en herstel is zwak in zowel nationaal als historisch perspectief Risico – geen voorspelling – op langdurige stagnatie met lage groei, lage inflatie, lage rentevoeten en meer bubbels Stagnatie is een beleidskeuze: monetair, budgettair en fiscaal beleid moeten worden ingezet Beleidsadvies: verhoog investeringen, verlaag besparingen, repareer balansen

3 Nederlandse economie permanent beschadigd Bronnen: CPB (2016) CEP, CPB (2016) k-MEVCPB

4 Economisch herstel uiterst zwak in internationale vergelijking Bron: OESO (2016)OESO

5 Economisch herstel zwak ook in historische vergelijking Bronnen: CPB (2016) CEP, CPB (2016) k-MEV, CBS (2015) StatlineCPB CBS

6 Nog altijd forse onderbesteding Bronnen: CPB (2016) MLT, IMF (2016) WEO, OESO (2016) EOCPBIMFOESO

7 Inflatie in Nederland en Eurozone chronisch laag Bron: CBS (2016)CBS

8 Inflatieverwachtingen tuimelen omlaag Bron: Financial Times (2016)Financial Times

9 Lange-termijnrentevoeten historische dieptepunten Bronnen: DNB (2016) en ECB (2016)DNBECB

10 Schuldafbouw niet gelukt Bronnen: CPB (2016) k-MEV, CBS (2016)CPBCBS

11 Samenvatting Zwak herstel Vraag kleiner dan aanbod Sterke deflatoire druk Rentevoeten extreem laag Schuldafbouw niet gelukt Vraag: hoe kan dit? Antwoord: economie van de liquiditeitsval

12 Macro-economische aanpassing: normaal 0 Investeringen Besparingen Rente

13 Het macro-economische probleem Liquiditeitsval: nul/effectieve ondergrens rentevoeten mensen houden vermogen in geld aan als rentes negatief worden Gevolg: rentevoeten kunnen niet meer hun rol spelen om macro- economisch evenwicht te bereiken

14 Macro-economische aanpassing liquiditeitsval Rente 0 Investeringen Besparingen Spaaroverschot

15 Economie van de liquiditeitsval Economie herstelt niet automatisch! desinflatie (deflatie) stagnatie (recessie) → Langdurige stagnatie = (semi-)permanente liquiditeitsval Zonder macro-economisch beleid, twee ontsnappingen: golven van optimisme ‘bubbels’ Beter: monetair, budgettair en fiscaal beleid repareer financiële architectuur

16 Monetair beleid Nulondergrens: QE (‘geld drukken’) doet niets als inflatieverwachtingen niet stijgen Onconventioneel beleid alleen effectief als ECB (quasi-) begrotingsbeleid voert voorwaarts commitment / hogere inflatiedoelstelling ECB monetaire financiering = permanente QE = ‘helikoptergeld’

17 Begrotingsbeleid Stop schuld-en-boeteverhalen Pas Stabiliteits- en Groeipact aan doelstelling tekort circa -3% gulden financieringsregel nog beter: schaf SGP af en maak bankenunie af Publieke investeringen onderwijs, onderzoek, R&D, energietransitie, (dijken)infrastructuur, etc.

18 Fiscaal beleid Belastinghervormingen/verlagingen Verschuif lasten van arbeid naar kapitaal kapitaalrendement te hoog, lonen te laag Stop fiscale ondersteuning eigen huis en pensioen Symmetrische behandeling VV en EV vennootschapsbelasting Vermogenswinst/aanwasbelasting voor sparen, beleggen, onderneming, eigen huis en pensioen

19 Repareer financiële architectuur Hypotheken Banken Pensioenen

20 Conclusies Risico – geen voorspelling – op langdurige stagnatie met lage groei, zeer lage rentevoeten zeer lage inflatie en hysterese Mogelijkheid: economisch herstel door optimisme en bubbels Stagnatie niet onvermijdelijk, maar een beleidskeuze begrotingsbeleid 2011-2017 kostte ca. 6% bbp grote permanente schade Wereld pas weer ‘normaal’ bij overbesteding en inflatie minder sparen, meer investeren ook: kortere balansen, minder financieel risico Orthodoxie blijft vijand van het goede, ook nu het wat beter gaat

21 Dank u wel! Meer informatie? E-mail: bjacobs@ese.eur.nl Homepage: http://people.few.eur.nl/bjacobs Twitter: @_basjacobs Jacobs, Bas (2016), "Langdurige Stagnatie? Je Gaat het pas Zien als Je het Door Hebt", Economisch Statistische Berichten, 101, (4741), 616-619.Langdurige Stagnatie? Je Gaat het pas Zien als Je het Door Hebt Lukkezen, Jasper, Bas Jacobs en Clemens Kool (2015), "Macro-economie bij Balansproblemen en in de Liquiditeitsval", CPB Achtergronddocument, 3 november 2015, Den Haag: CPB.Macro-economie bij Balansproblemen en in de Liquiditeitsval