“Stresstest 2014” Een financieel beeld van de gemeente Dordrecht Jaarrekening 2014 Begroting 2015.

Presentatie over: "“Stresstest 2014” Een financieel beeld van de gemeente Dordrecht Jaarrekening 2014 Begroting 2015."— Transcript van de presentatie:

1 “Stresstest 2014” Een financieel beeld van de gemeente Dordrecht Jaarrekening 2014 Begroting 2015

2 © Deloitte 2015 Waar draait het om? Voorzieningen- niveau Financiële positie Lokale lasten 2

3 © Deloitte 2015 Uitgangspunten stresstest. 3 Hoofdzakelijk op basis van openbare bronnen: –Begroting –Jaarrekening –CBS-statistieken –Atlas van de lokale lasten Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) –Publicaties schuldpositie Nederlandse gemeenten VNG Ranking op basis van: –Landelijke normen van VNG –Vergelijking benchmarkgemeenten

4 © Deloitte 2015 Financieel gezond. Financiële positie: “Het vermogen van een gemeente in relatie tot de exploitatie, met inachtneming van de risico’s” Dat is: - Breder dan reserves - Breder dan het weerstandsvermogen - Ook de toekomstige reguliere exploitatielasten ► En…dus niet uit de balans af te leiden; daarom de paragrafen 4

5 © Deloitte 2015 Sluitende begroting Weerstandscapaciteit Weerstandsvermogen Risico’s Financiële positie EMU-saldo Wet Hof Voor het inzicht zijn meer factoren belangrijk (Stresstest) Financiële strategie. 5 1 2 3

6 © Deloitte 2015 Samenvatting financiële strategie 6 -Resultaat voor bestemming (excl. Grondexploitaties) structureel sluitend houden -Bezuinigingen -Regeerakkoord vanaf 2014 -Decentralisaties (jeugdzorg, participatiewet en AWBZ/WMO) -Inzicht in (langjarige toekomstige) ontwikkeling van EMU-saldo en schuldpositie -Beheersen van investeringsprogramma (incl. grondexploitaties) -Risico’s afbouwen -Ideaalcomplex van investeringen ontwikkelen 1. Houdt uw begroting onder controle (structureel evenwicht): - Verwerk verliezen en risico’s - Schrik niet direct van dalende reserve - Neem via stappenplan maatregelen om termijn vermogen te consolideren Benader de uitdagingen gestructureerd en consequent in drie delen: 1.Begroting 2. EMU-saldo en Schuldpositie 3.Vermogenspositie 3. Vermogenspositie beheersen: 2. EMU-saldo en Schuldpositie beheersen:

7 © Deloitte 2015 Algemene indicatoren. AlkmaarBredaDelftDordrechtHaarlemLeiden Aantal inwoners94.866179.623100.046118.691 155.147 121.163 “Groene druk” (< 25 jaar)28%30%32%29% 28% 32% “Grijze druk” (≥ 65 jaar)15%16%14%16% 15% 13% CentrumfunctieSterk RedelijkSterk Sociale structuurMatig Oppervlakte (km2)31,283,124,199,5 32,1 23,3 Oppervlakte land (km2)29,380,922,879,0 29,2 22,0 Oppervlakte water (km2)1,92,21,220,5 2,9 1,3 Lengte wegen (km)354943288481 422 333 Lokale lasten 2015 (meer.pers.huish.) € 538€ 733€ 753€ 624 € 751 € 755 Ranglijst Coelo 2015624328057 278 284 Gemiddeld inkomen per huishouden € 30.200€ 32.400€ 30.400€ 30.600 € 33.400 € 32.300 Aantal mensen per huishouden 2,1 1,82,2 2,0 1,9 Gemiddelde WOZ-waarde€ 180.000€ 221.000€ 179.000€ 159.000 € 229.000 € 208.000 7

8 © Deloitte 2015 Algemene indicatoren. Alblasser- dam Dordrecht Hendrik- Ido- Ambacht PapendrechtSliedrechtZwijndrecht Aantal inwoners19.600118.69128.91132.117 24.528 44.547 “Groene druk” (< 25 jaar)32%29%33%29% 31% 28% “Grijze druk” (≥ 65 jaar)18%16%14%18% 20% CentrumfunctieWeinigSterkWeinig Redelijk Sociale structuurGoedMatigGoed Redelijk Matig Oppervlakte (km2)10,199,511,910,8 14,0 22,8 Oppervlakte land (km2)8,879,010,79,5 12,8 20,4 Oppervlakte water (km2)1,320,51,21,3 1,2 2,4 Lengte wegen (km)64481107116 84 178 Lokale lasten 2015 (meer.pers.huish.) € 777€ 624€ 781€ 726 € 566 € 740 Ranglijst Coelo 201531957324224 13 258 Gemiddeld inkomen per huishouden € 30.500€ 30.600€ 33.900€ 32.400 € 29.600 € 30.600 Aantal mensen per huishouden 2,52,22,52,3 2,2 Gemiddelde WOZ- waarde € 192.000€ 159.000€ 215.000€ 191.000 € 172.000 € 169.000 8

9 © Deloitte 2015 Niveau lokale lasten 2015 - Dordrecht 9 Landelijk gemiddelde 2015 € 716

10 © Deloitte 2015 Risicoprofiel Dordrecht 2010 - 2014 (x € 1 mln.)20102011201220132014 Weerstandscapaciteit (WC)35,846,230,935,246,3 Risicoprofiel (RP)43,049,678,228,425,1 Ratio WC/RP 0,830,930,401,241,8 10

11 © Deloitte 2015 Risicoprofiel. (x € 1 mln.) 11 AlkmaarBredaDelftDordrechtHaarlemLeiden Weerstandscapaciteit (WC) 25,4 111,0-/- 35,146,326,627,6 Risicoprofiel (RP) 14,8 87,025,625,113,314,4 Ratio WC/RP 1,7 1,3-/- 1,41,82,01,9

12 © Deloitte 2015 Risicoprofiel. (x € 1 mln.) Drechtsteden 12 Alblasser- dam Dordrecht Hendrik-Ido- Ambacht PapendrechtSliedrechtZwijndrecht Weerstandscapaciteit (WC) 5,6 46,310,321,66,09,6 Risicoprofiel (RP) 3,0 25,13,68,13,36,1 Ratio WC/RP 1,9 1,82,82,71,81,6

13 © Deloitte 2015 De indicatoren. 13 Indicator Schuldpositie Reservepositie Aanwending externe financiering Vaste activa -/- reserves Voorzieningen Garantstellingen Rentelasten Grondexploitatie Begroting 2015 - 2019 Reserve-ontwikkeling EMU Saldo Verbonden partijen Realiteit begroting

14 © Deloitte 2015 Schuldenpositie. Landelijk gemiddelde 2014 Kritische norm Dordrecht 2010 Dordrecht 2011 Dordrecht 2012 Dordrecht 2013 Dordrecht 2014 Debt Ratio60%80%37%41%45%48%50% Netto schuld/ Exploitatie 64%135%20%28%39%43%59% Netto schuld/ balanstotaal 37%10%14%20%25%27% Schuld-evolutie€ 68€ 658€ 308€ 467€ 255€ 211 Plaats op de ranglijst 169198253267279 Netto schuld per inwoner € 1.917€ 750€ 1.058€ 1.524€ 1.781€ 1.992 14

15 © Deloitte 2015 Schuldenpositie. (per 31.12.2014) Landelijk gemiddelde Kritische norm AlkmaarBredaDelftDordrechtHaarlemLeiden Debt Ratio60%80%75% 84%50%87%39% Netto schuld/ Exploitatie 64%135%111%55%80%59%126%32% Netto schuld/ balanstotaal 37%59%38% 57% 27%78% 22% Schuld-evolutie€ 68€ 342-/-€ 512-/- € 1.117€ 211-/- € 211€ 211 Plaats op de ranglijst 364244360279373205 Netto schuld per inwoner € 1.917€ 3.402€ 1.630€ 3.310€ 1.992€ 3.536€ 1.333 15

16 © Deloitte 2015 Schuldenpositie. (per 31.12.2014) Drechtsteden Landelijk gemiddelde Kritische norm Alblasser- dam Dordrecht Hendrik- Ido- Ambacht Papen- drecht Slie- drecht Zwijn- drecht Debt Ratio60%80%73%50%87%67%49%84% Netto schuld/ Exploitatie 64%135%92%59%253%85%42%112% Netto schuld/ balanstotaal 37%57%27%76%57%33%62% Schuld-evolutie€ 68€ 409€ 211-/- € 79-/- € 27€ 109€ 161 Plaats op de ranglijst 260279395283130328 Netto schuld per inwoner € 1.917€ 1.863€ 1.992€ 4.625€ 2.057€ 897€ 2.651 16

17 © Deloitte 2015 Aanwending externe financiering. (x € 1 mln.) 17 Dordrecht 20102011201220132014 Langlopende schulden193,6244,9288,1285,2339,9 Werkkapitaal (vlottende passiva -/- vlottende activa) 40,928,029,062,425,0 Externe financiering234,5272,9317,1347,5364,9 Kapitaalverstrekking deelnemingen19,7 19,919,7 Uitgezette leningen34,648,948,547,741,6 Overige uitzettingen > 1 jaar110,898,187,388,286,9 Grondexploitaties125,9134,1116,265,572,8 Bijdrage aan activa in eigendom derden1,41,51,3 1,2 Inzet financiering FVA en GREX292,4302,3273,1222,6222,2 Externe financiering ten behoeve van het voorzieningenniveau -/- 57,9-/- 29,444,0124,9142,7 Materiële vaste activa 475,2501,3539,7571,0589,2 Externe financiering in % materiële vaste activa -/- 12%-/- 6%8%22%24%

18 © Deloitte 2015 Aanwending externe financiering. (x € 1 mln.) 18 AlkmaarBredaDelftDordrechtHaarlemLeiden Langlopende schulden 278,2 444,3 304,6 339,9544,5 189,2 Werkkapitaal (vlottende passiva-vlottende activa) 58,5 40,0 123,5 25,026,4 28,8 Externe financiering 336,7 484,3 428,1 364,9570,9 218,0 Kapitaalverstrekking deelnemingen 0,9 2,1 123,8 19,712,5 10,1 Uitgezette leningen 0,6 191,6 96,9 41,614,3 9,5 Overige uitzettingen > 1 jaar 14,0 2,186,98,0 47,0 Grondexploitaties 64,7 65,9 25,9 72,814,2 26,4 Bijdrage aan activa in eigendom derden 1,0 1,28,8 0,5 Inzet financiering FVA en GREX 79,8 261,7 247,4 222,257,8 93,5 Externe financiering ten behoeve van het voorzieningenniveau 256,9 222,6 180,7 142,7513,1 124,5 Materiële vaste activa 395,5 412,9 274,1 589,2605,8 560,2 Externe financiering in % materiële vaste activa 65% 54% 66% 24%85% 22%

19 © Deloitte 2015 Aanwending externe financiering. (x € 1 mln.) Drechtsteden 19 Alblasser- dam Dordrecht Hendrik- Ido- Ambacht Papen- drecht Slie- drecht Zwijn- drecht Langlopende schulden 32,1 339,996,067,521,2113,6 Werkkapitaal (vlottende passiva - vlottende activa) 7,7 25,047,02,33,117,5 Externe financiering 39,8 364,9143,069,824,3131,1 Kapitaalverstrekking deelnemingen 0,6 19,70,71,81,21,6 Uitgezette leningen 3,1 41,69,31,63,8 Overige uitzettingen > 1 jaar 0,2 86,92,12,39,3 Grondexploitaties 9,4 72,889,45,74,7-/- 3,3 Bijdrage aan activa in eigendom derden 1,24,20,2 Inzet financiering FVA en GREX 13,3 222,2103,511,38,311,6 Externe financiering ten behoeve van het voorzieningenniveau 26,5 142,739,558,616,0119,5 Materiële vaste activa 43,9 589,261,696,950,0150,4 Externe financiering in % materiële vaste activa 60% 24%64%60%32%79%

20 © Deloitte 2015 Reserves. (x € 1 mln.) 20 Dordrecht 20102011201220132014 Algemene reserve 37,435,918,115,825,3 Bestemmingsreserve 476,8458,0452,5413,4400,0 Resultaat na bestemming 9,226,010,28,89,2 Totaal eigen vermogen 523,4520,0480,8438,0434,5 Eigen vermogen in % van balans 61%58%53%51%49% Eigen vermogen in % van de exploitatie 98%106%103%90%108% Eigen vermogen per inwoner€ 4.410€ 4.381€ 4.051€ 3.690€ 3.660

21 © Deloitte 2015 Reserves. (x € 1 mln.) 21 AlkmaarBredaDelftDordrechtHaarlemLeiden 2014 Algemene reserve 12,089,012,825,336,627,7 Bestemmingsreserve 118,041,748,3400,033,3355,2 Resultaat na bestemming -/- 6,71,4-/- 46,29,23,48,7 Totaal eigen vermogen 123,3132,114,9434,573,3391,6 Eigen vermogen in % van balans 59%17%3%49%10%54% Eigen vermogen in % van de exploitatie 22% 25% 4% 108%17% 77% Eigen vermogen per inwoner € 1.300 € 735 € 149 € 3.660€ 472 € 3.232

22 © Deloitte 2015 Reserves. (x € 1 mln.) Drechtsteden 22 Alblasser- dam Dordrecht Hendrik-Ido- Ambacht PapendrechtSliedrecht Zwijn- drecht 2014 Algemene reserve 4,0 25,35,67,16,09,6 Bestemmingsreserve 8,0 400,09,115,719,65,6 Resultaat na bestemming 0,3 9,23,6-/- 0,31,17,6 Totaal eigen vermogen 12,4 434,518,422,67,322,7 Eigen vermogen in % van balans 19% 49%10%19%40%12% Eigen vermogen in % van de exploitatie 31% 108% 35%29%51%22% Eigen vermogen per inwoner € 627 € 3.660 € 635€ 703€ 1.092€ 511

23 © Deloitte 2015 Vaste activa en reserves. (x € 1 mln.) 23 Dordrecht 201020112012220132014 (im)materiële vaste activa -/- reserves-/- 48,2 -/- 18,658,8133,0154,8 (im)materiële vaste activa -/- reserves in % van de exploitatie (incl. stortingen reserves) -/- 11% -/- 4%13%27%38%

24 © Deloitte 2015 Vaste activa en reserves. (x € 1 mln.) 24 AlkmaarBredaDelftDordrechtHaarlemLeiden 2014 (im)materiële vaste activa -/- reserves 272,2280,8 259,1 154,8 532,5168,6 (im)materiële vaste activa -/- reserves in % van de exploitatie (incl. stortingen reserves) 94%53% 63% 38% 122%33%

25 © Deloitte 2015 Vaste activa en reserves. ( x € 1 mln.) Drechtsteden 25 Alblasser- dam Dordrecht Hendrik-Ido- Ambacht Papen- drecht Sliedrecht Zwijn- drecht 201342014 (im)materiële vaste activa -/- reserves 31,6154,843,374,323,2127,6 (im)materiële vaste activa -/- reserves in % van de exploitatie (incl. stortingen reserves) 80%38%82%96%44%121%

26 © Deloitte 2015 Voorzieningen. ( x € 1,0 mln.) (exclusief verliesvoorzieningen grondexploitatie ) 26 Dordrecht20102011201220132014 Voorzieningen 1 januari 13,7 9,7 10,814,88,0 Mutaties -/- 4,0 1,1 4,0-/- 6,83,1 Voorzieningen 31 december 9,7 10,8 14,88,012,1 - verplichtingen en risico's 0,03,28,11,1 - onderhoud 9,47,66,78,09,6 - door derden beklemde middelen 0,3--1,4

27 © Deloitte 2015 Voorzieningen. ( x € 1,0 mln.) (exclusief verliesvoorzieningen grondexploitatie ) 27 AlkmaarBredaDelftDordrechtHaarlemLeiden 2014 Voorzieningen 1 januari11,4 30,5 15,1 8,0 19,544,9 Mutaties 3,927,763,43,1 -/- 0,1 -/- 0,8 Voorzieningen 31 december 15,358,278,512,119,444,1 - verplichtingen en risico's 5,7?73,21,119,55,4 - onderhoud 0,9?4,39,6-/- 0,137,2 - door derden beklemde middelen 8,7?1,01,41,5

28 © Deloitte 2015 Voorzieningen. (x € 1,0 mln.) (exclusief verliesvoorzieningen grondexploitatie) Drechtsteden 28 Alblasser- dam Dordrecht Hendrik- Ido- Ambacht Papen- drecht Sliedrecht Zwijn- drecht 2014 Voorzieningen 1 januari 5,58,00,615,36,68,4 Mutaties -/- 0,43,13,20,40,7-/- 0,3 Voorzieningen 31 december 5,112,13,815,77,38,1 - verplichtingen en risico's 0,71,13,83,71,48,1 - onderhoud 4,49,611,14,2 - door derden beklemde middelen 1,40,91,7

29 © Deloitte 2015 Rente. (x € 1.000) (begroting 2016) 29 Rentekosten leningen10.830 Renteopbrengsten uitgezette leningen3.063 Netto rentekosten7.767 Rentekosten eigen financieringsmiddelen6.306 Waarvan toegevoegd aan reserves/voorzieningen6.306 Waarvan ten gunste van exploitatie- Totale rentelasten (netto)14.073 Totale rentelasten (netto) in % van de exploitatie2,95% Rente ten laste van de grondexploitatie8.169 Rente ten laste van de producten (exploitatie)23.532 Renteresultaat-/- 17.628 Per saldo ten laste van de exploitatie-/- 402 Out of pocket rentekosten7.767

30 © Deloitte 2015 Garantstellingen. (x € 1 mln.) 30 Dordrecht 20102011201220132014 Gewaarborgde leningen 7978949385 Gewaarborgde leningen (achtervang) 293277292288588

31 © Deloitte 2015 Garantstellingen. (x € 1 mln.) 31 AlkmaarBredaDelftDordrechtHaarlemLeiden 2014 Gewaarborgde leningen 56,814,751,08521,3 Gewaarborgde leningen (achtervang) 530,31.579,6950,05881.800,1653,2

32 © Deloitte 2015 Garantstellingen. (x € 1 mln.) Drechtsteden 32 Alblasser- dam Dordrecht Hendrik-Ido- Ambacht PapendrechtSliedrecht Zwijn- drecht 2014 Gewaarborgde leningen 41,38516,960,130,117,3 Gewaarborgde leningen (achtervang) 678,7588121,0634,755,9122,3

33 © Deloitte 2015 Grondexploitatie Bouwgrond in exploitatie 33 Voorziening 31 December 2013: € 81,6 miljoen.

34 © Deloitte 2015 Grondexploitatie NIEGG (x € 1.000) 34 Voorziening 31 December 2013: € 12,2 miljoen.

35 © Deloitte 2015 Begroting 2016 (x € 1 mln.) (o.b.v. Meerjarenbegroting 2016-2019) 35 Dordrecht 2014 (w) 20152016201720182019 Totale lasten402,3384,3462,2 Resultaat voor bestemming-/- 2,4-/- 36,0-/- 9,7-/- 8,5-/- 6,7-/- 7,4 Mutaties in de reserves11,6-/- 36,0-/- 10,3-/- 9,0-/-6,0-/- 7,4 Resultaat na bestemming9,2-0,60,5-/- 0,7-/- 1,2 Resultaat voor bestemming in % van totale lasten -/- 0,6%-/- 9,4%-/- 2,1%

36 © Deloitte 2015 Ontwikkeling reserves 2014 - 2019. (x € 1,0 mln. o.b.v. meerjarenbegroting 2016-2019) 36 Dordrecht 2014 (w) 20152016201720182019 Reserves 1 januari436,9434,5398,5388,8380,3373,6 Resultaat voor bestemming-/- 2,4-/- 36,0-/- 9,7-/- 8,5-/- 6,7-/- 7,4 Reserves 31 december434,5398,5388,8380,3373,6366,2 Eigen vermogen per inwoner 2019 € 3.085

37 © Deloitte 2015 Structureel begrotingsevenwicht? (x € 1 mln.) (o.b.v. Meerjarenbegroting 2016-2019) 37 2014 (w) 20152016201720182019 Resultaat voor bestemming (a)-/- 2,4-/- 23,4-/- 9,7-/- 8,5-/- 6,7-/- 7,4 Incidentele lasten 10,218,742,635,222,719,2 Incidentele baten 7,12,133,226,418,013,6 Saldo incidentele lasten en baten (b) 3,1 16,6 9,48,84,75,6 Structurele inzet reserves (c) 4,616,58,98,34,45,1 Saldo (a – b – c) 5,39,78,6 2,43,6 Materieel evenwicht (saldo a – b - c = > 0) ? Ja

38 © Deloitte 2015 EMU-Saldo. (x € 1,0 mln.) 2010(W)2011(W)2012(W)2013(W)2014(W)2015(B)2016(B) EMU-Saldo-/- 89,5-/- 36,9-/- 55,3-/- 30,8-/- 21,9-/- 14,9-/- 6,4 Negatief saldo wordt veroorzaakt door investeringsprogramma van de laatste jaren. (bewuste keuze gemeente) Toenemende aandacht toezichthouder voor structureel sluitende begroting. Voor beheersing EMU-saldo vooral meerjarig grip op investeringsprogramma relevant. Referentiewaarde 2015: € 19,1 mln

39 © Deloitte 2015 EMU-Saldo. (x € 1.000) Concept ter afstemming39 Referentiewaarde 2015: -/- 19,1 mln.

40 ©Deloitte 2014 Relatie saldo begroot versus realisatie. (x € 1,0 mln) 40

41 © Deloitte 2015 Verbonden partijen. 41 Basis: paragraaf verbonden partijen in jaarstukken 2014 Intern de afgelopen veel prioriteit gegeven aan aandacht voor sturing verbonden partijen. Criteria volgende sheet: Algemeen: Groot financieel belang Dynamische omgeving (wijzingen wetgeving etc.) Politieke gevoeligheid Mogelijkheid tot sturing van uit de gemeente Financieel: Risico op (nadelige) afrekeningen? / resultaten uit verleden. Beheersing: (Geschat) risico met betrekking tot kwaliteit interne beheersing bij verbonden partijen

42 © Deloitte 2015 Verbonden partijen. Verbonden partijRisico-profiel: AlgemeenFinancieel(Geschat) risico met betrekking tot kwaliteit interne beheersing bij verbonden partij GR Drechtsteden (SDD, SCD, GBD) - SDD Hoog Laag - SCD Middel Middel/Laag - GBD Laag ROM-D Middel Drechtwerk Hoog Regio ZHZ / DGen J Middel Veiligheidsregio Middel Middel/Laag Omgevingsdienst Middel HVC (via Gevudo) MiddelLaagMiddel 42

43 © Deloitte 2015 Overall overzicht (2014). Concept ter afstemming43 INDICATORZeer Gunstig GunstigNeutraalOn- gunstig Zeer ongunstig Lokale lasten Weerstandsvermogen Schuldpositie Aanwending externe financiering Reservepositie Verhouding activa/reserves Voorzieningen Gespaard voor onderhoud Garantstellingen Rentelasten Rentelasten eigen financieringsmiddelen Rente (investeringen en grondexploitatie) Grondexploitaties Niet in exploitatie genomen gronden Begroting 2015 – 2019 EMU-saldo Structureel begrotingsevenwicht Verbonden partijen Realiteit begroting Risicoprofiel: KleinGemiddeldGroot

44 © Deloitte 2015 44

45 © Deloitte 2015 Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see www.deloitte.nl/about for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms. Deloitte provides audit, tax, consulting, and financial advisory services to public and private clients spanning multiple industries. With a globally connected network of member firms in more than 150 countries, Deloitte brings world-class capabilities and high-quality service to clients, delivering the insights they need to address their most complex business challenges. Deloitte has in the region of 200,000 professionals, all committed to becoming the standard of excellence. This communication contains general information only, and none of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, its member firms, or their related entities (collectively, the “Deloitte Network”) is, by means of this publication, rendering professional advice or services. Before making any decision or taking any action that may affect your finances or your business, you should consult a qualified professional adviser. No entity in the Deloitte Network shall be responsible for any loss whatsoever sustained by any person who relies on this communication. Concept ter afstemming45