Emeritiforum KU Leuven donderdag 24 maart 2016 Prof. Dr. A. Decoster Faculteit Economie & Bedrijfswetenchappen KU Leuven Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid.

Presentatie over: "Emeritiforum KU Leuven donderdag 24 maart 2016 Prof. Dr. A. Decoster Faculteit Economie & Bedrijfswetenchappen KU Leuven Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid."— Transcript van de presentatie:

1 Emeritiforum KU Leuven donderdag 24 maart 2016 Prof. Dr. A. Decoster Faculteit Economie & Bedrijfswetenchappen KU Leuven Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving andre.decoster@kuleuven.be Met dank aan Toon vanheukelom en Tom Strengs voor gedachtenwisselingen en assistentie bij de empirie

2 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 2/30 wegwijzer uiteenzetting 1.Hoe nieuw is de aandacht voor (on)gelijkheid? 2.Wat zegt Piketty? 3.Wat weten we – vergelijkbaar - over België? 4.20 jaar herverdeling in België in vogelvlucht 5.Sociale Verzekering

3 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 3/30 samenvatting uiteenzetting 1.aandacht (on)gelijkheid niet nieuw 2.Piketty 1.terug naar verdeling productiefactoren 2.toename ongelijkheid; vooral bovenaan 3.België 1.gelijke verdeling beschikbaar inkomen 2.inkomen vóór herverdeling:...? 3.sterke herverdeling 4.deel van herverdeling: Sociale Verzekering

4 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 4/30 1. hoe nieuw is focus op ongelijkheid? i.t.t. perceptie: niet nieuw klassieken: -verdeling N.I. over productiefactoren arbeid en kapitaal -“macro”-benadering -bruto-inkomen (en weinig/geen data) vanaf jaren ’70 dubbele verschuiving (bvb. Pen): -micro-benadering (data beschikbaar) -beschikbaar inkomen (na belastingen en transfers)

5 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 5/30 1. simultaan: methodologische doorbraken in: meting -meten is ook normatief (bvb. centen/procenten) -ongelijkheid ≠ armoede ≠ welvaart theorie: “equity-efficiency” trade-off (O.T.-model) -doel ≠ gelijkere inkomensverdeling -corrigeren ongelijke verdeling initiële ‘endowments’ -hét endowment is: talent, productiviteit,... in sociaal-filosofische onderbouw: -responsibility sensitive egalitarianism

6 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 6/30 1. hoe nieuw is focus op ongelijkheid? bijdrage Piketty: -terug naar verdeling over productiefactoren -door gebruik micro-data -over bruto-inkomens (fiscale data) -over heel lange periodes -vanuit optimale belastingtheorie & groeitheorie twee delen: -beschrijvend -verklarend (theorie)

7 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 7/30 2. Piketty vertrekpunt: Kuznets-curve begin industrialisering: ongelijkheid ↑ pas in latere faze: ongelijkheid ↓ leidt tot: “inverted U-shape” tijd ongelijk- heid pre-industriëel post-industriëel industrialisatie

8 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 8/30 2. Piketty: income share top deciel in US Kuznets facts

9 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 9/30 2. Piketty: US income shares (top 5-10; 1-5; 1)

10 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 10/30 3. en België?

11 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 11/30 3. en België? maar we horen toch cijfers over België? bvb. OECD:

12 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 12/30 3. Ongelijkheid in België – Gini Source: OECD (2015) In it together. Why less inequality benefits all. Figure 1.3 p. 24

13 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 13/30 3. Ongelijkheid in België – verandering Gini

14 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 14/30 3. en België? ongelijkheid in België is -laag -niet of heel weinig gestegen -in tegenstelling tot andere landen maar: hierboven “beschikbaar inkomen” transitie van -inkomens-vorming: brutoloon, vermogensinkomen -tot beschikbaar inkomen per persoon -via (o.a.) herverdeling belastingen & sociale zekerheid

15 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 15/30 beschikbaar inkomen welvaart per persoon bestedingen sparen + belastbaar inkomen demografie publieke goederen Bijdragen S.Z. 3. van primair inkomen naar ‘welvaart’ Vervangingsinkomsten Andere transferten Inkomen uit vermogen Arbeidsinkomen uurloon x uren werk = Directe belastingen Indirecte belastingen Demografie Publieke goederen

16 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 16/30 3. verklaringen veranderingen ongelijkheid verandering in “verdeling” volgt dan ook uit: -verandering in de primaire inkomens  lonen  al dan niet werken, en aantal uren gewerkt  vermogensinkomen -verandering in het belasting- en uitkeringenbeleid -verandering in demografie (bvb. gezinsverdunning) zijn afzonderlijke studies; afzonderlijke verklaringen -(vaak) tegengestelde trends (mogelijk)

17 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 17/30 3. verklaringen veranderingen ongelijkheid verandering primair inkomen: -globalisering -race between education and technology -... verandering belastingen- en uitkeringen -vanaf halfweg jaren ’80: ‘Reagonomics’, Thatcher, deregulering,... demografie

18 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 18/30 3. en België? loonspanning P90/P10 Source: OECD (2015) Employment Outlook

19 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 19/30 3. en België? Jaarlijkse reële loongroei (%) Bron: FOD Economie, enquête naar de structuur en de verdeling van de lonen (SES); NBB; en U.S. Bureau of Labor Statistics

20 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 20/30 3. en België? Jaarlijkse reële loongroei (%) Bron: FOD Economie, enquête naar de structuur en de verdeling van de lonen (SES); NBB; en U.S. Bureau of Labor Statistics

21 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 21/30 3. en België? fiscale gegevens micro fiscale data (de aangiften) -omwille van internationale vergelijkbaarheid -afhankelijk van fiscale wetgeving: bvb. liberatoire belasting inkomen uit vermogen -afhankelijk van administratieve procedures/beslissingen work in progress: backwards tot 1990

22 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 22/30 3. en België? top 1% o.b.v. fiscale gegevens

23 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 23/30 3. en België? groei in de fiscale gegevens Gem. jaarlijkse reële groei (%) Top 1% Gem. reële groei Laagste 99% Gem. reële groei Deel van de groei naar top 1% Inkomens- aandeel van top 1% US 1993-20140,86%2,71%0,47%55,0%17,9%

24 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 24/30 3. en België? groei in de fiscale gegevens Gem. jaarlijkse reële groei (%) Top 1% Gem. reële groei Laagste 99% Gem. reële groei Deel van de groei naar top 1% Inkomens- aandeel van top 1% US 1993-20140,86%2,71%0,47%55,0%17,9% BE 1990-20131,1%0,7%1,2%5,4%9,0%

25 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 25/30 3. en België? groei in de fiscale gegevens Gem. jaarlijkse reële groei (%) Top 1% Gem. reële groei Laagste 99% Gem. reële groei Deel van de groei naar top 1% Inkomens- aandeel van top 1% US 1993-20140,86%2,71%0,47%55,0%17,9% BE 1990-20131,1%0,7%1,2%5,4%9,0% 1990-19992,1%2,7%2,0%11,9%9,3% 2000-20070,8%-0,3%0,9%9,1% 2008-20130,2%-0,8%0,3%8,4%

26 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 26/30 4. hoe herverdelend is beleid in BE ? Source: Verbist and Figari (2013) Reynolds-Smolesnky index Π RS (reductie Gini-coefficient)

27 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 27/30 4. beleid in BE: 20 jaar in vogelperspectief

28 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 28/30 4. beleid in BE: 20 jaar in vogelperspectief

29 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 29/30 5. sociale verzekering

30 Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 30/30 5. sociale verzekering ander licht op “hoge lasten op arbeid” zijn – deels –verzekeringspremies enkel “herverdeling” ex post, niet ex ante gevolgen: -gelinked met arbeid al grondslag -én proportioneel -andere effecten (o.a. op gedrag) échte vraag: hoe best SverZ financieren? -enige echte andere grondslag: kapitaalinkomen

31 Dank voor uw aandacht