DE MIJNWERKERSDEMONSTATIE IN SEPTEMBER 1975 -achtergronden, voorgeschiedenis- Erik Nijhof, Univ. Utrecht.

Presentatie over: "DE MIJNWERKERSDEMONSTATIE IN SEPTEMBER 1975 -achtergronden, voorgeschiedenis- Erik Nijhof, Univ. Utrecht."— Transcript van de presentatie:

1 DE MIJNWERKERSDEMONSTATIE IN SEPTEMBER 1975 -achtergronden, voorgeschiedenis- Erik Nijhof, Univ. Utrecht

2 18 september 1975 Den Haag: 2500 mijnwerkers en hun vrouwen met 300 bussen aangevoerd bekostigd door inzamelingsacties en donaties georganiseerd door ABWM (Huub Cobbens) eis: hogere pensioenen voor oudere mijnwerkers met onvoldoende dienstjaren hoe? door extra tegemoetkoming regering resultaat: fl. 106 mln, maar ook voor andere oudere mijnwerkers met tekorten

3 voorgeschiedenis

4 voorgeschiedenis: vóór 1940 1919 AMF: sobere uitkering op basis van fondsvorming en pensionering op 60e aanvulling nodig door armenzorg en familie, moestuintjes, bijverdiensten veel pogingen tot reparatie (1933, 1938) overheid subsidieert vanaf 1936 AMF om mijnwerkgevers te ontlasten te optimistische inschattingen AMF: jeugdig arbeidersbestand en lage levensverwachting, echter hoge beroepsinvaliditeit

5 voorgeschiedenis: na 1944 1944: radicale stemming onder mijnwerkers Nederland zeer afhankelijk van steenkool nieuwe pensioengrondslag: levensbehoefte mijnwerker nu uitgangspunt, niet zijn inleg (70% van bruto inkomen) 1948: pensioen bij 55, premie 7,5% voor beide partijen, overheid past verschil bij (fl. 6 mln gedurende 60 jaar)

6 achtergrond: een gemiste kans? 1944-46: discussie over nationalisatie mijnen rapport 1946: deze optie afgewezen echter: mogelijkheid om pensioenen te nationaliseren niet overwogen, ondanks besef dat mijnbouw tijdelijk zou zijn (al in 1935!) kapitaaldekkingstelsel niet geschikt voor mijnen (vroege pensionering, hoge uitstroom door arbeidsongeschiktheid)

7 voorgeschiedenis: de AOW (1957) AOW uiting van wens om bestaanszekerheid te garanderen voor 65+; later: welvaartsvast als volksverzekering ingebouwd in pensioen (dus aparte premie erbij, loongecompenseerd) ontlastte AMF; werkgeverslasten omhoog maar groot probleem: gepensioneerden en invaliden tussen 55 en 65 kregen geen toeslag, AMF moest bijspringen  stijgende lasten 1959: AWW ook ingebouwd in pensioen

8 voorgeschiedenis: AMF in problemen mijnwerkersbestand veroudert; steeds meer gepensioneerden en weduwen, die bovendien steeds ouder worden en langduriger aanspraak maken op uitkeringen AMF ledental AMF daalt door verloop 1960: premie naar 8,9%, langjarige dekkingsplicht opgegeven 1964: regering verhoogt steun tot fl. 21,5 mln p/j 1965: aankondiging mijnsluitingen komt als een grote schok

9 Sloop van de kolenwasserij van de Staatsmijn Emma

10 achtergrond: gewijzigde verhoudingen door sluiting mijnen (ultimo 1976) geen bijstorting in AMF door werkgevers mogelijk Opheffing NKMB 1970 en MIR 1976: geen pleitbezorger meer voor mijnwerkersbelangen steenkool geen onontbeerlijke grondstof meer ook andere bedrijfstakken in problemen kortom: de bijzondere positie van de mijnen voor Nederland kwam ten einde

11

12 achtergrond van de demonstratie overheid was bereid de claims van de mijnen op pensioenen af te kopen: regelingen van 1935, 1946 en 1964 omgezet in toezegging om over periode 1973-1993 bij te dragen aan welvaartsvast pensioen: 50% van fl. 366 mln. MIR akkoord hiermee in 1972 echter: hoge inflatie in jaren ‘70 noopte tot voortdurende aanpassingen aan AOW-peil steeds ad hoc aanpassingen om achtergebleven groepen te compenseren, maar onvoldoende