BLOED: Functies en Ziekten EASBFZ01K BLOED: Functies en Ziekten
EASBFZ01K => Modulewijzer + ppt per week op med.hro.nl/kesmh/EASBFZ01K Les 1 Inleiding: Functies van bloed Les 2 Anemie / Hemoglobinopathie Les 3 Trombose Les 4 Trombotische Trombocytopenische Purpura LESWEEK 5 VRIJ Les 5 LESWEEK 6 Leukemie Les 6 LESWEEK 7 Gastcollege Dr. P. Valk: Moleculaire Diagnostiek Tentamen LESWEEK 8 27 oktober 2015 Hertentamen LESWEEK 10 10 november 2015
Week 1 Inleiding Functies van bloed Samenstelling van bloed Onderzoeksmateriaal Verschillende celtypen in bloed Hemocytometrie
Functies van bloed Eencellige organismen: Opname van O2, nutriënten, H20 Afgifte CO2 en andere afvalstoffen Mens => multicellulair organisme (1016 cellen): elke cel omgeven door weefselvloeistof diffusie te traag voor transport => bloedcirculatie
Functies van bloed
Functies van bloed Transportmiddel: gassen, nutrienten, afvalstoffen, hormonen, zouten Bescherming: immuunsysteem en bloedstelping Temperatuurregulatie Waterhuishouding en pH-homeostase
Functies van bloed transportmiddel: albumine/globuline => binden apolaire stoffen (vetten) en vetacht. hormonen (tyroxine, steroid) Bescherming: Immunoglobulin => antistof Fibrinogeen => bloedstelping
Hematologie Bij verschillende afwijkingen vragen we ons af: Hoe werkt het normaal gesproken? Wat is er mis? Hoe kunnen we het meten? => op welke wijze onderscheid gemaakt tussen gezond en ziek?
Hematologie Celmorfologie: herkenning van cellen onder de microscoop Hemocytometrie: meetgegevens, b.v. aantallen cellen, Hb concentratie Hemostase: bloedstolling
onderzoeksmateriaal volbloed: - capillair - veneus - arterieel (arts) Onstolbaar gemaakt bloed (anticoagulantia) Bloedcellen Plasma Serum
onderzoeksmateriaal Capillair bloed voor: - trombocytentelling - leukocytentelling - bloeduitstrijkje - hematocriet - hemoglobine Veneus bloed als vrij veel bloed nodig is
Anticoagulantia (stollingsremmers) onderzoeksmateriaal Anticoagulantia (stollingsremmers) Remmen stolling door - binding van Ca2+: EDTA (paarse dop) citraat (blauwe dop) oxalaat (grijze dop) - stolfactorremmer: heparine => stimuleert antitrombine III (groen) - Citraat voor: trombocytenaggregatie en stollingstesten - EDTA: hemocytometrische bepalingen
onderzoeksmateriaal Plasma en serum Onstolbaar gemaakt bloed (in plastic) centrifugeren: rode cellen buffy coat (witte cellen) plasma (bijv. voor bloedgroepbepaling, en stollingsbepalingen (bep.houdb.40C=>-800C) Bloed (in glas) laten stollen en centrifugeren: stolsel en serum (goed te bewaren bij 40C) voor meeste bepalingen, ook in klinische chemie In plasma wel serum geen: stolfactoren (eiwitten, fibrinogeen) In serum wel: afbraakproducten van stolfactoren
Vorming van bloedcellen Deling en differentiatie van stamcellen in beenmerg: de pluripotente stamcel
Bloedcelvorming Uit pluripotente stamcel twee typen gecommitteerde stamcellen: lymfoïde stamcel myeloïde stamcel Verdere differentiatie in celreeksen: voorlopercellen → rijpe bloedcellen
Erytrocyten Rijpe erytrocyten
Erytrocyten Wat kunnen we eraan meten? Bezinkingssnelheid van erytrocyten Volume van rode cellen: hematokriet Aantal bloedcellen Concentratie hemoglobine LES 2 De hematologische indices: MCV, MCH, MCHC LES 2
Erytrocyten Bezinking van erytrocyten (BSE) In lange buis met bloed wordt in een uur het aantal mm gemeten van scheiding tussen erytrocyten en plasma: de bezinking BSE verandert door (o.a.) - erytrocytenconcentratie - andere verhouding van plasma-eiwitten, met name fibrinogeen, albumine en immuunglobulines
Bezinking van erytrocyten (BSE) Dichtheid ery’s groter dan dichtheid plasma ery’s bezinken BSE beïnvloed door: Verhouding concentratie ery’s / plasma: minder ery’s BSE Onderlinge verhouding plasmaeiwitten Vorm en grootte van ery’s en ery aggregaten: samenklontering BSE Dichtheid van ery’s Viscositeit van plasma: viscositeit BSE Temperatuur
Erytrocyten Bezinking van erytrocyten (BSE) Verhoogd bij: - anemie (te lage concentratie ery’s: LES 2) - ontsteking - maligniteiten Verlaagd bij - polycytemie (te hoge concentratie ery’s)
Erytrocyten Volume van rode cellen: hematokriet hematokriet (Ht) = volume erytrocyten (L/L) volume totaal bloed
Celtellingen: aantal bloedcellen Erytrocyten Celtellingen: aantal bloedcellen Zowel rode als witte cellen worden geteld microscoop met een telkamer Bürker) geautomatiseerd: elektronische teller bijv. Coulter counter Aantal per liter (red cell blood count, RBC) ery’s : 1012/l (white cell blood count, WBC) leuko’s: 109/l
Vragen bij les 1: 1. Wat zijn de functies van bloed? 1. Wat zijn de functies van bloed? 2. Welke stoffen worden er door bloed getransporteerd? 3. Wat is het verschil tussen capillair en veneus bloed? 4. Wanneer zal men capillair en wanneer zal men veneus bloed gebruiken? 5. Welke anticoagulantia ken je en hoe werken ze? 6. Waarom mag voor celtellingen geen citraatbloed gebruikt worden? 7. Door welke factor wordt de bezinkingssnelheid van erytrocyten voornamelijk bepaald? 8. Wat is het verschil tussen plasma en serum?
Vooruitblik op rest van cursus: Met welke cellen is er iets mis? Les 2 Anemie (bloedarmoede) Les 3 Trombose Les 4 Trombotische Trombocytopenische Purpura Les 5+6 Leukemie
Beantwoord vragen d.m.v. Socrative Student!