Gestapelde nieuwbouw EPC < 0,4 (on)mogelijkheden in de gestapelde bouw ing. A.F. (André) Kruithof Nieman Raadgevende Ingenieurs Nieman Raadgevende Ingenieurs

Appartementen met EPC < 0,4 Doel en aanpak onderzoek Verschil woningen / woongebouwen Overzicht projecten en maatregelen Lagere woongebouwen ‘4/5 bouwlagen’ Hogere woongebouwen Conclusie Discussiepunten Nieman Raadgevende Ingenieurs

Doel en aanpak onderzoek 15 woongebouwen met EPC < 0,4 Diversiteit in aantal bouwlagen, ambitie, energieconcept Informatie verzameld van woongebouwen EPC zonodig herberekend Financiële consequenties niet onderzocht Nieman Raadgevende Ingenieurs

Verschil woningen/woongebouw (1) Lineaire warmteverliezen Veelal forfaitair: woongebouwen Nauwkeurig rekenen: woningen (ΔEPC: ±0,04) Verhouding dakvlak t.o.v. gebruiksoppervlak > 6 bouwlagen kan beschikbaar dakvlak beperkende factor vormen voor gebruik actieve zonne-energiesystemen NB: onderlinge schaduwwerking: PV-panelen, liftschacht e.d. Nieman Raadgevende Ingenieurs

Verschil woningen/woongebouw (2) Individueel of collectief systeem Kwaliteitsverklaringen individuele systemen NB: distributieverlies tapwater bij circulatieleidingen Installatietechnisch (on)mogelijkheden Typische grondgebonden maatregelen veelal geen optie Douche-WTW / zonneboiler bij hoog woongebouw Nieman Raadgevende Ingenieurs

Projecten en maatregelen Nieman Raadgevende Ingenieurs

Projecten en maatregelen Nieman Raadgevende Ingenieurs

Projecten en maatregelen Nieman Raadgevende Ingenieurs

Voorbeeld 1: ‘laag woongebouw’ - 4 lagen Pierik-Zuid, Zwolle Woningstichting SWZ EPC: 0,25 4 bouwlagen Nieman Raadgevende Ingenieurs

Voorbeeld 1: ‘laag woongebouw’ - 4 lagen 28 appartementen Deels galerij / deels rondom centraal trappenhuis EPC: 0,25 Nieman Raadgevende Ingenieurs

Voorbeeld 2: ‘hoog woongebouw’ - 9 lagen De Trip, Utrecht EPC: 0,14 (alleen woongebouw) 9 bouwlagen Nieman Raadgevende Ingenieurs

Voorbeeld 2: ‘hoog woongebouw’ - 9 lagen 225 appartementen rondom centraal trappenhuis EPC: 0,14 Nieman Raadgevende Ingenieurs

Aandachtspunten EPC < 0,4 Conclusie: met gangbare technieken zijn woongebouwen met een EPC < 0,4 goed haalbaar Aandachtspunten: Goed geïsoleerde schil: 4,5 á 6,0 m2K/W Drievoudig glas heeft voorkeur boven HR++, optie: lage ZTA-waarde zuid / lage U-waarde noord Hoge luchtdichtheid: 0,42 á 0,30 dm3/s.m2 Buitenzonwering, overstekken (balkons) of glas met lage ZT-waarde om te hoge temperaturen te voorkomen Nieman Raadgevende Ingenieurs

Aandachtspunten EPC < 0,4 Keuze verwarming- en tapwatersysteem van invloed Individueel of collectief Gas, elektra, biomassa of externe warmtelevering Ventilatiesysteem C of D, gebalanceerde ventilatie heeft voorkeur bij hoogbouw, aanvullende maatregelen nodig om comfortklachten bij systeem C te voorkomen PV-panelen, bij > 5 bouwlagen aandachtspunt Nieman Raadgevende Ingenieurs

BENG-indicatoren woongebouwen Alleen van woongebouwen met digitale EPC-bestand berekend Project Energievraag [kWh/m2] Primaire energie Hernieuwbaar [%] (voorlopige) eis 25 [kWh/m2] > 50 % Pierik zuid 45,3 45,1 42 Kopstukken 47,0 55,3 40 Karel de Grotelaan 36,4 43,1 26 Waterlijster 46,9 48,7 3 Binnenhof 65,0 67,1 Veemarktterrein 44,0 60,0 21 De Trip 38,4 34,2 63 Vijverberg 31,9 -19,7 205 ‘Gemiddeld’ 44,3 41,7 50,3 Nieman Raadgevende Ingenieurs

Nieman Raadgevende Ingenieurs Stellingen Lokale duurzame opwekking (bijv. PV) is bij appartementen met EPC < 0,4 altijd noodzakelijk Nieman Raadgevende Ingenieurs