© CGI Group Inc. CONFIDENTIAL Pilot ‘Jouw Energie Moment’ Perspectief vanuit een IT speler 6 oktober 2015 Jos Siemons

Introductie Jos Siemons 2 EV pioneer Passie voor wind energie CGI Nederland Director Consulting Energy & Utilities Verantwoordelijk voor Smart Energy EV charging Smart grids Internet of Things Innovation

Agenda 1.Energie transitie & markt trends 2.De waarde van flexibiliteit 3.Pilot ‘Jouw Energie Moment’ 4.Uitdaging of kans? 3

De energietransitie vindt nu plaats 4 Fossiele brandstoffen (Economisch) eindig? CO2 footprint Lokale luchtkwaliteit (mobiliteit) Hiërarchisch netwerk Van centraal naar decentraal Elektriciteit, gas en warmte Geen opslag Renewables Van subsidie naar business case Snelle groei Gedistribueerde energienetwerken Prosumers met zonne-opwek Windfarms, biogas, etc. Opslag en nieuwe energieverbruikers EV’s Heat pumps

Markttrends 5 Crowd sourcing Free choice of supplier Peer to peer handel Technology push Van producten naar diensten Wetgeving

Uitdagingen veroorzaakt door: Effect van renewables op het netwerk Potentieel verdubbeling van elektriciteitsverbruikers Markt trends zijn een accelerator voor de energietransitie Een voorbeeld: Dit is een serieuze uitdaging voor het energie ecosysteem Max. grid capacity 9.00 Average grid load through the day Hot topics: Investeringen Balanshandhaving (kwaliteit) Van energie naar diensten

Flexibiliteit is het start punt van een nieuw energie marktmodel Flexibiliteit is de beschikbare vraag- of aanbodcapaciteit welke kan worden gebruikt voor de balanshandhaving 7 Van HS naar LS Flexibiliteit nu vooral op HS niveau Tennet heeft contracten met centrales om opwek aan te passen indien nodig Flexibiliteit aan de vraagzijde bijv. bij industrie Karakterististieken van LS flexibiliteit Renewables zijn niet 100% voorspelbaar Flexibiliteit is hoofdzakelijk nodig aan de vraagzijde Waar flexibiliteit vinden? Smart appliances, storage / electric vehicles, … Internet of things is nodig Comfort, privacy, security

8

Hoofddoel van het project is consumenten- gedrag onderzoeken 9 Muziekwijk Zwolle ~250 smart homes Demand side management solution by CGI Smart Appliances Energy router and smart meter PV generation In-home Energy display

Hoe werkt het precies? 10 CGI Forecasting Smart meter data BillingDemand side management Grid load

Succesfactoren een leerpunten User centric design Neem het huis niet over Focus on benefits voor de consument Open protocollen en interoperabiliteit Interoperabiliteit stimuleert innovatie Open protocollen om een lock-in te voorkomen And it works! Conclusie is dat 50% van de deelnemers flexibel zijn in het verschuiven van de energievraag Voorkeur voor financiële incentives (95%) Piekverschuiving van einde middag naar midden van de dag 11 Leerpunten IPIN projecten:

Uitdaging of kans? 12 IT speelt een cruciale rol in het toekomstig energiesysteem Digital netbeheer Eindgebruiker interactief Kennis en creativiteit Niet alleen OT maar de combinatie is key (IT/OT) Nieuwe business modellen Van producten naar diensten Smart grid staat niet op zich Internet of Things Smart cities Mobiliteit

Meer informatie over CGI’s smart energy portfolio? Website & blog CGI NL

Our commitment to you We approach every engagement with one objective in mind: to help clients succeed