Introductie in Linked Data 1 Introductie in Linked Data “Je kunt een probleem niet oplossen met de denkwijze die het veroorzaakt heeft” - Albert Einstein Spreker: Richard Nagelmaeker

Linked Data Een waaier aan mogelijkheden

Inhoud Introductie Context van Linked Data Linked Data waaier, aspecten van Linked Data Vastleggen Iteratief Uitwisselen Betekenis Wat heeft Linked Data ons te bieden

Introductie Richard Nagelmaeker Fouder van BlueSky Data to Empower Humanity

Context Linked Data Initiatief van Tim Berners-Lee (de maker van het Web) Standaarden ontwikkeld door W3C – sinds 2004 Linked Data bestaat sinds TED talk 2009 Linked Data veel gehoord in combinatie met Open Data Linked Data = technologie Open Data = licentie

De Linked Data Waaier

De waaier – Aspecten van Linked Data Bedrijfsregels Bedrijfsregels Datawarehouse Afleiden Klassenmodel Betekenis Voorziening Componenten Data Aspecten ESB Context Service Uitwisselen Iteratief Database Vastleggen

Vastleggen Bedrijfsregel Afleiden Betekenis Data Context Uitwisselen Iteratief Vastleggen Vastleggen

Vastleggen - Van tabel naar netwerk Tekstsuggestie: ‘Van […] naar […]’ Netwerk

Vastleggen - Triple Volgens de standaard : Resource Description Framework (RDF) Onderwerp Lijdend voorwerp Gezegde voetbaltVoor Wesley Galatasaray

Vastleggen Triple Store Serialisatie formaten, JSON-LD, RDF/XML ,TTL, etc. één schema voor alle berichten @prefix owl: <http://www.w3.org/2002/07/owl#> . @prefix rdf: <http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#> . @prefix rdfs: <http://www.w3.org/2000/01/rdf-schema#> . @prefix skos: <http://www.w3.org/2004/02/skos/core#> . skos:Collection rdf:type owl:Class ; rdfs:isDefinedBy <http://www.w3.org/2004/02/skos/core> ; rdfs:label "Collection"@en ; rdfs:subClassOf owl:Thing ; owl:disjointWith skos:Concept ; owl:disjointWith skos:ConceptScheme ; skos:definition "A meaningful collection of concepts."@en ;

Iteratief Bedrijfsregel Afleiden Betekenis Data Context Uitwisselen Vastleggen Iteratief

Iteratief – Kennis toevoegen op basis van wat je weet Openworld assumption Wie is de mooiste van 't hele land?“ "De koningin is de mooiste van 't land." Sprook-jesland Titel Vrouw Koningin Land mooisteVan 13

Uitwisselen Bedrijfsregel Afleiden Betekenis Data Context Uitwisselen Iteratief Vastleggen Uitwisselen

Uitwisselen - Resources Gegevens worden uitgewisseld via http Linked Data komt standaard met een http end-point Sparql end-point Lìnked Data Platform end-point REST interface Onderwerp Lijdend voorwerp Gezegde http://voetballers.nl/id/voetbaltVoor http://voetballers.nl/id/Wesley http://voetballers.nl/id/Galataseray

Uitwisselen - URI URL (=URI) is de unieke identifier voor elk gegeven 16 URL (=URI) is de unieke identifier voor elk gegeven URI geeft elk gegeven een locatie op globale schaal Deze locatie is de enige plek waar het gegeven gewijzigd kan worden. Op alle andere plekken wordt er middels de URI naar het gegeven gerefereerd. Hierdoor zijn de gegevens altijd up-to-date

Uitwisselen - SPARQL Is een HTTP service Zowel model als de data ophalen via de service Gegevens opvragen op basis van een triples patroon Gegevens van meerdere bronnen combineren SELECT * WHERE { ?s ?p 123456789 } Gegevens die in een triplestore zijn opgeslagen kunnen worden bevraagd via een SPARQL endpoint. SPARQL is de querytaal voor Linked Data. Het lijkt erg op SQL. De kracht van SPARQL ligt met name in twee aspecten: je kunt het modelschema tegelijk met de data opvragen en de triplestructuur is leidend. Dit maakt dat je met variabelen al stappend door de triplestructuur steeds meer te weten komt over de gegevens in de store. Bijvoorbeeld: je weet dat een object de waarde “123456789” heeft. Je kunt u de twee andere delen van de triple opvragen en in een variabele stoppen. Variabelen worden in SPARQL genoteerd met een vraagteken “?”.

Betekenis Bedrijfsregel Afleiden Betekenis Data Context Uitwisselen Iteratief Vastleggen Betekenis

Betekenis Model = Migrant Naam = Maxima Anybody can say anything about any topic, in almost any fashion (AAA(AAF)) Voorbeelden van vocabulaires OWL – Web Ontology Language FOAF – Frend of a Frend SKOS – Simple Knowledge Organization System DC – Dublin Core DQ – Data Cube PROV - Provenance vCARD RDFS – RDF Schema Model = Migrant Naam = Maxima

Betekenis Suggestie: andere titel? Man foaf:familyName rdf:type 20 Sneijder Man foaf:familyName rdf:type Wesley Galatasaray :voetbaltVoor baller skos:broader Suggestie: andere titel?

Wat heeft Linked Data ons te bieden

Huidige uitdagingen Applicaties C A D B ESB Wijziging Berichten Rondsturen Services Afnemer

- Albert Einstein 23

Welke oplossing biedt Linked Data Applicaties C D A B Wijziging Berichten Gegevens Party Gegevens Linked Data Afnemer

Issues met Linked Data Kennis is schaars Heftige learning curve – Het is echt een andere manier van denken Relationele DB naar RDF is omvang x10 Verwijzen naar een triple is indirect (bv met named graphs of re-ïfficatie) RDF dwingt niets af, alles kan op elke willekeurige plek in de Triple Store stoppen. Waar een integer wordt verwacht, kan ik een string plaatsen. Brede (opensource) toolset, de kwaliteit is echter wisselend, doorgaans minder als in relationele wereld gebruikelijk is. Triple Stores en modeleer tooling zijn wel van een goede kwaliteit. Performance issues bij zeer complexe queries op zeer omvangrijke gegevenssets [meer dan 1 miljard triples] (maar heb je die complexe queries wel nodig?)

Linked Data: nieuwe dienst met minimale impact Applicaties B C A D Wijziging Gegevens Party Gegevens Linked Data

Met Linked Data geef ik antwoord op de vraag van nu Inkomsten Plaats soon Gezin naliteit

Met Linked Data maakt samenwerken eenvoudiger http://ogh.nl/def/LinkedDataBijeenkomst

vragen naar: info@bluesky.co.nl Data to Empower Humanity