GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienst- geschiedenis van de antieke wereld Dr. F.G. Naerebout

College-thema’s 1Inleiding: religie en religies 2Cosmologie: bovennatuurlijke wezens [Deities and demons; Mono- theism and polytheism] 3Cosmologie: mythe [Cosmology: time and history; Myth; Theology, theodicy, philosophy; Myth and sacred narrative] 4‘Heilige’ tijd en ruimte [Sacred times and spaces] 5(On)reinheid [Pollution, sin and atonement; Sin, pollution and purity] 6Ziekte en dood [Illness and other crises; Death, afterlife and other last things] 7Intermediairs [Religious personnel] 8Tekst(en) [Religion and writing; Sacred texts and canonicity] 9Offer [Sacrifice, offerings, and votives] 10Divinatie [Divination and prophecy] 11Mousikē 12Mysterieculten [Mysteries] 13Magie [Magic] 14Synthese: een religie temidden van de religies van de antieke wereld

Divinatie = mantiek = ‘waarzeggerij’ Menselijke (h)erkenning van en interpretatie van tekens die gedacht werden van de bovennatuur afkomstig te zijn. De bovennatuur communiceert gevraagd en ongevraagd met de mens – veelal in een te ‘decoderen’ vorm, bij uitzondering voor iedereen direct te begrijpen

Nun Bun

Madonna van het Broodje Kaas

Het divinatieproces 0. [Vraag] 1.Waarneming 2. De homo divinans (h)erkent het teken 3. Interpretatie van het teken  de boodschap (eventueel met behulp van tekst) 4. [Actie]

Divinatie is universeel en pluriform Divinatie is DIY of geïnstitutionaliseerd Divinatie valt uiteen in vele ‘communicatie- technieken’, zoals lever- of ingewandenschouw (extispicie), vogelwichelarij (ornithomantie), necromantie, omina, orakels, profetie, droomduiding Divinatie is geen toekomstvoorspelling: de tekens betreffen verleden, heden en toekomst, en dienen om twijfel, onzekerheid te verminderen en legitimatie te verschaffen Publieke of private keuzen kunnen afhangen van divinatie

Kenmerkende vragen aan orakels: wat is fout gegaan? Hoe kan de fout hersteld worden? hoe een dreigend ongeluk te voorkomen? wat is het beste om te doen? dit is gebeurd, wat is de consequentie? welke god moet ik hebben? wat is de bovennatuurlijke wil? Vaak geformuleerd in de vorm van een simpele ja/nee- vraag: “is het beter/het beste als ik x doe?”

Dodona (187 vragen) Kim Beerden

Delphi (75 ‘historische’ vragen) Kim Beerden

omikuji ema

Homo divinans

Divinatie-heiligdom voorbeeld: necromanteion teken

Leverschouw of extispicie