Budget Challenge Workshop 2015 Beschikbare tijd: 2 minuten Slide 1: Budget Challenge workshop Als je gastdocent bent, stel je je voor als vrijwilliger van Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB) en vertel je waarom je de gastles geeft. Hierbij kan je vertellen waar je werkt, wat je doet en dat de organisatie waarvoor je werkt een partner is van WWJB.   Maak een afspraak met de studenten dat ze door handopsteken aangeven als ze antwoord willen geven. Als gastdocent geef je de beurten. Budget Challenge Workshop 2015 mbo 1-2

Wat gaan we doen? Schulden Oorzaken, gevolgen en oplossingen van schulden Pauze Het voorkomen van schulden Uitgaven en inkomsten op een rijtje Actieplan Beschikbare tijd: 1 minuut Slide 2: Wat gaan we doen Vervolgens vertel je kort iets over het programma. Vertel hoeveel lesuren de les duurt en dat de les uit verschillende onderdelen bestaat, namelijk uitleg over schulden, filmpjes van jongeren, een oefening om geldzaken op een rijtje te zetten en een Actieplan om te kijken waar je zelf kunt besparen.

Wanneer heb je een schuld? Je hebt een schuld als je… …rood staat …geld leent van vrienden …op afbetaling koopt …met een creditcard betaalt …een studielening hebt …achterstallige betalingen hebt Beschikbare tijd: 4 minuten Slide 3: Wanneer heb je een schuld Stel de vraag aan de studenten en praat er even met hen over. Als je één keer klikt verschijnt de vraag ‘Je hebt een schuld als je…’. Klik daarna verder: de antwoorden verschijnen één voor één in beeld met een tussentijd van een paar seconden. Noem de antwoorden voor de volledigheid: …rood staat; …rekeningen niet meer kan betalen; …vrienden geleend geld niet meer terug kan betalen; …geen geld hebt voor uitjes met vrienden; …je post niet meer open durft te maken.   Vraag wie dit wel eens heeft. Bron: www.zelfjeschuldenregelen.nl

Is een schuld altijd een probleem? Je schuld is een probleem als… … je die niet meer kunt betalen In Nederland hebben 150.000 jongeren tussen de 18 en 25 jaar schulden Dat zijn 9 uitverkochte stadions Beschikbare tijd: 3 minuten    Slide 4: Is een schuld altijd een probleem? Je schuld is een probleem als… … je die niet meer kunt betalen In Nederland hebben 150.000 jongeren tussen de 18 en 25 jaar schulden Dat zijn 9 uitverkochte stadions Als je één keer klikt verschijnt de vraag. Als je nogmaals klikt verschijnt het antwoord hierop in beeld. In Nederland hebben 150.000 jongeren tussen de 18 en de 34 jaar schulden. Dat zijn bijna 9 uitverkochte Ziggo Dome stadions + foto van stadion. (Bron: GGN, 2014) Cijfers Bijna 1 op de 5 mbo-studenten geeft aan dat het financieel niet goed, of zelfs slecht gaat. Bij uitwonende studenten is dat zelfs 1 op de 4. 63% van de mbo-studenten komt wel eens geld tekort. Gemiddeld lenen mbo-studenten €1.265. En 1 op de 10 zelfs €3.500 of meer. Bron: Mbo'ers in geldzaken (Nibud), en  ‘Jongeren & geld’ (Nibud), Jongeren in schulden (Wijzer in geldzaken)

Film 1: Schulden, hoe kwam het zo? Beschikbare tijd: 5 minuten Slide 5: Schulden, hoe kwam het zo? In de film zien we hoofdpersoon Bram, en een aantal andere jongeren die vertellen over schulden. De verhalen in deze film zijn gebaseerd op verhalen van echte jongeren, en zijn nagespeeld door acteurs. Vraag de studenten om zoveel mogelijk oorzaken van schulden die in de film genoemd worden op het werkblad pagina 1 op te schrijven.   Zet de eerste video aan: ‘Film 1: Schulden, hoe kwam het zo?’.

Waardoor komen jongeren in de film in de schulden? Ken je nog meer oorzaken van schulden? Bram Kim Daphne Patrick Denise Cas Beschikbare tijd: 5 minuten Slide 6: Waardoor komen jongeren in de film in de schulden? Vraag aan de klas welke oorzaken van schulden in de film zijn genoemd.   In de film worden de volgende oorzaken genoemd: Hoofdpersoon Bram Vakantie geboekt. Makkelijk met geld: niet opletten of hij op wifi zit. Boete voor te hard rijden. Ontslagen worden. Hoge telefoonrekening. Rood staan op zijn bankrekening. Kim: Zorgverzekering: hoog Eigen Risico. Vervolgens toch zorgkosten maken door gebroken been.  Daphne: Lening bij DUO wordt een schuld door te stoppen met studeren, en geen OV-kaart meer. Patrick: Met creditcard kopen (geen zicht meer op alle uitgaven, uitgaven komen in één keer) en over creditcard schuld moet rente betaald worden. Dure reis naar Suriname. Hoge telefoonrekening vanwege telefoongebruik in het buitenland. Denise: Ontslag: zat altijd krap bij kas, en dat werd erger toen ze werd ontslagen. Cas: Verkeersboetes: te hard rijden, verkeerd parkeren. Boetes wegstoppen voor ouders: boetes worden daardoor alleen maar hoger. Vraag of jongeren nog meer oorzaken van schulden kennen.

Film 2: Schulden, en toen was het mis… Beschikbare tijd: 5 minuten Slide 7: Schulden, en toen was het mis… Vraag de studenten om zoveel mogelijk gevolgen van schulden op het werkblad pagina 1 op te schrijven.   Zet de tweede video aan: ‘Film 2, Schulden, en toen was het mis…’.

Wat zijn de gevolgen van schulden in de film? Ken je nog meer gevolgen van schulden? Hoe zou jij zulke schulden zelf oplossen? Bram Kim Daphne Patrick Denise Cas Beschikbare tijd: 7 minuten Slide 8: Wat zijn de gevolgen van schulden in de film? Vraag wat de jongeren genoteerd hebben?   In de film worden de volgende gevolgen genoemd: Hoofdpersoon Bram: Geen geld meer om te stappen. Ouders zijn kwaad. Heeft geen overzicht over zijn financiën. Studeren lukt niet meer. Durft/wil telefoon niet opnemen als vriend belt. Durft problemen niet onder ogen te zien, en vertelt vriendin niet dat hij geen geld heeft voor verjaardagscadeau. Kim: Ontslag: door gebroken been niet meer kunnen werken.  Geen inkomen meer, daardoor kamerhuur niet meer kunnen betalen. Weer terug naar ouders. Daphne: OV-kaart ingeleverd: geen geld meer om vrienden op te zoeken. Geen geld meer om met vrienden op stap te gaan. Thuis op de bank zitten. Denise Werd depressief omdat er geld was om leuke dingen te doen. Niet kunnen concentreren op school. Daardoor gezakt voor examen. Patrick: Loonbeslag: zijn baas houdt een deel van zijn salaris in. Boete zorgpremie. Deurwaarder. Cas: Ruzie met ouders over boetes. Dreiging om door ouders uit huis gezet te worden.  Geen enveloppen meer openmaken. Vraag of jongeren nog meer gevolgen van schulden kennen. Vraag voorafgaand aan de derde film aan de studenten hoe zij zelf zulke schulden zouden oplossen. Ze zullen met een aantal oplossingen komen die ze vervolgens ook in het film tegenkomen. Door deze vraag te stellen zijn de studenten alert op oplossingen die ze zelf niet genoemd hebben.

Film 3: Schulden, hoe nu verder? Beschikbare tijd: 5 minuten Slide 9: Schulden, hoe nu verder   Zet de derde video aan: ‘Film 3, Schulden, hoe nu verder?’

Welke oplossingen worden genoemd in de film? Bram Kim Daphne Patrick Denise Cas Hulp vragen van familie. Website met stappenplan: www.zelfjeschuldenregelen.nl. Voorbeeldbrieven om aan schuldeisers te sturen op www.edgie.nl. Bezuinigen (niet op vakantie). Vaste lasten verlagen door weer thuis te wonen. Zorgtoeslag aanvragen. Maandbedrag DUO verlagen. Naar de gemeente voor hulp. Schuldsaneringstraject. Deeltijd school en werken. Hulp van jongerenwerk Familie die helpt met afbetalen schulden. Beschikbare tijd: 3 minuten Slide 10: Welke oplossingen worden genoemd in de film? Vraag welke oplossingen die jullie zelf nog niet genoemd hadden te zien waren in de film. In de film worden de volgende oplossingen genoemd:   Hoofdpersoon Bram: Zoekt hulp bij iemand in zijn omgeving (bij zus Sanne) en vertelt dat hij geen overzicht meer heeft. Vindt website die helpt orde op zaken te stellen (www.zelfjeschuldenregelen.nl) Vindt voorbeeldbrieven om naar schuldeisers te sturen (www.edgie.nl) Maakt beslissing om te bezuinigen (niet op vakantie) Kim: Vaste lasten omlaag door weer thuis te gaan wonen (wel kostgeld). Zorgtoeslag aangevraagd. Daphne: Met DUO gebeld en maandbedrag verlaagd dat moet worden afbetaald. Patrick: Naar de gemeente om hulp. Schuldsaneringstraject. In deeltijd naar school, daarnaast werken om schuld af te lossen. Denise: Met hulp van jongerenwerk zaken weer geordend. School weer opgepakt, bij afstuderen is lening alsnog een gift. Cas: Familie (opa) helpt met afbetalen schulden. Vraag aan de studenten wat de belangrijkste eerste stappen zijn bij het oplossen van schulden? Erkennen dat je een probleem hebt. Hulp zoeken. Vraag aan de klassendocent hoe het hier op school is geregeld? Waar kunnen studenten terecht als ze financiële problemen hebben?

Pauze Slide 11: Pauze Beschikbare tijd: overleg dit met de docent. Er is vijf minuten ruimte in het programma voor 90 minuten. Let op: na de pauze moet nog minimaal 45 minuten beschikbaar zijn voor het vervolg van de workshop.   Benodigdheden: Poster ‘Kijken, kijken… (niet) kopen’. Plakband voor het ophangen van de poster. Bereid het vervolg van de les vast voor door de Poster ‘Kijken, kijken… (niet) kopen’ op te hangen.

Voorkomen van schulden Beschikbare tijd: 1 minuut Slide 12: Voorkomen van schulden Vertel dat we het tot nu toe hadden over oorzaken, gevolgen en oplossingen voor schulden. De rest van de les gaan we het hebben over het voorkomen van schulden.   In de films zagen we Cas die een aantal verkeersboetes had gekregen. Uiteindelijk heeft zijn opa de boetes voorgeschoten. Dat deed hij om te voorkomen dat Cas ook nog een verhoging moest betalen. Cas betaalt opa iedere maand €75,-. Maar opa vindt dat Cas voortaan wel beter op zijn geld moet gaan letten. Daarom houdt Cas een kasboek bij. Opa heeft Cas geholpen met zijn boetes. Toen hebben ze wel afgesproken dat Cas beter op zijn uitgaven moet letten, zodat hij niet opnieuw in de schulden komt.

Aan de slag met: het kasboek van Cas Zet de uitgaven in de juiste categorie Tel de uitgaven op (per categorie) Vergelijk de uitgaven van Cas met een leeftijdsgenoot. Omcirkel of hij: meer | hetzelfde | minder uitgeeft Beschikbare tijd: 10 minuten Slide 13: Aan de slag met het kasboek van Cas Vertel dat we aan de slag gaan met de inkomsten en uitgaven van Cas. Een kasboek werkt met categorieën. Vraag de klas of ze weten wat categorieën zijn. Laat ze het elkaar uitleggen. En vul eventueel zelf aan.   Geef ze de opdracht om de uitgaven in de juiste categorie te zetten (bij opdracht 1 op pagina 2). Help de klas met categoriseren en stel de volgende vraag: In welke categorie hoort ‘koffie’ thuis? (>Eten, drinken buitenshuis) ‘Deo’, waar hoort die thuis? (> Uiterlijk, verzorging, kleding). Tel de uitgaven op (per categorie). Dat mag eventueel met de rekenmachine in je telefoon. (bij opdracht 2 op pagina 2). In het kasboek op het werkblad kunnen studenten de uitgaven en inkomsten van Cas vergelijken met een jongere van dezelfde leeftijd. Daarmee kun je zien waar hij meer of minder uitgeeft dan leeftijdsgenoten. Opdracht is nu om de uitgaven van Cas te vergelijken met een leeftijdsgenoot (bij opdracht 3 op pagina 2). Laat de studenten omcirkelen of hij meer | hetzelfde | minder uitgeeft. Let op: Op het werkblad, pagina 2 in de tabel worden bedragen genoemd. Niet iedereen herkent het cijfer ‘7’ als een zeven. Vertel daarom dat de Opa terugbetalen €75,00 kost (vijfenzeventig euro). Bron: De gemiddelde cijfers die in het kasboek zitten, komen uit het onderzoek Mbo'ers in geldzaken (Nibud). Nibud is: Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) en adviseert consumenten over geld. 1 2 3

Hoeveel houdt Cas over? Tel alle uitgaven van Cas bij elkaar op en zet het totaal in het groene vakje op pagina 3. Beschikbare tijd: 4 minuten Slide 14: Hoeveel houdt Cas over Laat de studenten optellen wat Cas totaal uitgeeft en hoeveel hij dan overhoudt. Het gaat dus om het optellen van A+B+C+D+E+F+G. Dat mag eventueel met de rekenmachine in hun telefoon.

Hoeveel houdt Cas over? Reken dan uit hoeveel Cas deze maand overhoudt. 87 127 266 142 26 186 101 Beschikbare tijd: 1 minuut Slide 15: Hoeveel houdt Cas over, ingevuld In deze slide zijn de bedragen ingevuld. We zien in de rechter tabel op pagina 3 dat hij € 945,- aan inkomsten heeft. Hoeveel houdt Cas deze maand over? (totaal: € 10,-) 935,00

Bespaartips voor Cas Welke uitgaven van Cas waren niet echt nodig of heel erg duur? Wat kan anders? Werk in duo’s Beschikbare tijd: 4 minuten Slide 16: Bespaartips voor Cas Vraag welke uitgaven van Cas niet echt nodig of heel erg duur zijn en wat er anders kan.   Geef de studenten even tijd om dit in duo’s te bespreken en bespreek het dan klassikaal. Uit het kasboek blijkt dat Cas veel geld uitgeeft aan eten en drinken buitenshuis en aan uiterlijk. Dit kan komen doordat hij graag indruk maakt op anderen met mooie kleding en rondjes in de kroeg. De boetes die hij moet terugbetalen zijn natuurlijk heel erg jammer.

Geef Cas advies…. Hoeveel houdt Cas aan het eind van de maand over? Cas wil naar de sportschool. Wat raad jij aan? Doen of niet doen? Waarom? Werk in duo’s Houd jij een kasboek bij met je inkomsten en uitgaven? Wat is het voordeel daarvan? Beschikbare tijd: 5 minuten Slide 17: Geef Cas Advies Laat studenten in tweetallen werken aan deze opdracht. Geef ze daarvoor drie minuten de tijd. Bespreek met je buurman of buurvrouw: Hoeveel houdt Cas aan het eind van de maand over? Is de sportschool voor hem een verstandige zet?   Bespreek het daarna in de klas. Cas houdt per maand 10 euro over. Welke argumenten voor en welke argumenten tegen het sportschool abonnement hebben de studenten bedacht? Argumenten voor: Dan heeft hij geen tijd om heel veel geld uit te geven. Hij voelt hij zich lekker, en hij ziet er goed uit. Als hij bespaart op andere kosten houdt hij geld over. Argumenten tegen: Dan heeft hij geen geld meer over in de maand. Hij kan niet sparen. Risico! Vraag wie zijn inkomsten en uitgaven zelf op een rijtje zet en wat daar het voordeel van is: Inzicht in waar je veel aan uitgeeft. Overzicht van wat je nog kunt uitgeven. Helpt om keuzes te maken over aankopen of abonnementen.

sporten Actieplan x Welke situatie herken je het meest voor jezelf? Kruis die aan op het Actieplan. Bedenk met je buurman of buurvrouw wat je kunt doen dat geen of minder geld kost. Vul dat in op je Actieplan. x sporten Beschikbare tijd: 7 minuten Slide 18: Actieplan N.B. Zorg dat bij deze oefening iedere student naast een klasgenoot zit om een deel van de oefening mee samen te doen.   We hebben net naar de situatie van Cas gekeken en advies gegeven waaraan hij veel uitgeeft. Cas maakt graag indruk en komt daardoor in de verleiding om mooie spullen te kopen of veel geld uit te geven aan eten en drinken. Vraag de studenten op het werkblad Actieplan, individueel, één situatie aan te kruisen waarin zij in de verleiding komen om veel geld uit te geven. Laat ze daarna in duo’s acties bedenken die ze kunnen doen in de situatie die ze hebben aangekruist, om de verleiding om geld uit te geven zo klein mogelijk te maken. Tip: Tijd tekort? Doe het tweede deel van de oefening niet in tweetallen maar klassikaal. Check welke stelling het vaakst van toepassing is in de klas en bedenk gezamenlijk welke alternatieve acties hiervoor mogelijk zijn.

Welke acties heb je bedacht om anders te doen als je… … erbij wilt horen? … je rot voelt? … je verveelt? Beschikbare tijd: 5 minuten Slide 19: Welke acties heb je bedacht… Pak de poster erbij en ga naar de gekleurde vraagvakken. Wie heeft in het blauwe deel een actie bedacht? Welke? Wie heeft in het groene deel een actie bedacht? Welke? Wie heeft in het paarse deel een actie bedacht? Welke?   De studenten hebben op de achterkant van het actieplan ook de poster Kijken, kijken… (niet) kopen?? Noem dat dit stappenplan hen kan helpen om te beslissen of je iets moet kopen. Bedenk, voordat je naar de kassa loopt: Heb ik het echt nodig? Heb ik genoeg geld? Heb ik nog een schuld bij iemand? Moet ik nog grote uitgaven doen? N.B. Op de poster komt het woord ‘buffer’ voor. Niet iedereen weet wat dat is. Een buffer is een reservepotje om grotere, onverwachte uitgaven direct te kunnen betalen. Zoals het vervangen van kapotte apparaten of een onverwachte boete.

Op naar de volgende workshop! Over vijf weken is er een volgende workshop: de Phone Challenge workshop. Zet jouw telefoonkosten van één maand in je telefoon. Beschikbare tijd: 2 minuten Slide 20: Op naar de volgende workshop! Alleen introduceren als de docent heeft aangegeven dat zijn klas ook de Phone Challenge Workshop gaat doen. Over vijf weken: de Phone Challenge workshop Over vijf weken gaan we verder met de Phone Challenge Workshop. Dan kijken we naar de kosten van je mobiele telefoon. Zet daarvoor jouw telefoonkosten op een rij. Denk aan de kosten voor je: abonnement, prepaid kaarten, toestel, extra kosten. Noteer de kosten in je telefoon.

Advies van Jebroer Slide 21: Advies van Jebroer Beschikbare tijd: 6 minuten Slide 21: Advies van Jebroer We zijn aan het einde gekomen van de workshop. Alle informatie die je gehoord hebt kun je ook terugvinden op www.edgie.nl/budgetchallenge. Het adres van de website staat achterop je werkblad, neem het mee naar huis.   Op die website vind je ook: het online kasboek. link naar zelfjeschuldenregelen.nl de voorbeeldbrieven om zelf te versturen Geldcoach, aan wie je vragen kunt stellen een verklarende lijst met moeilijke woorden informatie waar je terecht kunt voor hulp bij schulden de films en andere informatie uit deze workshop Rapper Jebroer heeft speciaal voor de Budget Challenge een nummer geschreven met de Acties van jongeren zoals jijzelf. Zet de video aan. Bedank de studenten voor hun aandacht, en sluit de les af.