Jagers en verzamelaars: voor 3000 v Chr Kenmerken van het tijdvak: Levenswijze van jagers en verzamelaars/ ontstaan landbouw/ eerste stedelijke gemeenschappen. Kernbegrippen: agrarisch, cultuur, jagers en verzamelaars, landbouwsamenleving, nomaden en neolithische revolutie. (artefacten) Mesopotamië rivierdal cultuur: Irrigatielandbouw

Dat leidt weer tot nieuwe gevolgen? Hiërarchische opbouw van de samenleving:- koning: religieuze rol; militaire rol;handelsrol;irrigatie en organisatie;rechtspraak - priesters, boeren, ambachtslieden, slaven De aanwezigheid van een godsdienstig centrum Taakverdeling en specialisatie. Schrift: logogrammen naar klankschrift en het ontstaan van scholen.

Echt klassiek! Tijd van Grieken en Romeinen (Oudheid, 3000 v. Chr. – 500 na Chr.) Toelichting docent: Tijdvak (Grieken en Romeinen) versus periode (Oudheid). Cleopatra, nakomelinge van een Macedonische veldheer en minnares van Romeinse generaals, als schakel tussen de cultuur van Mesopotamië en Egypte en de wereld van Grieken en Romeinen.

Kenmerkende aspecten 1. De ontwikkeling van filosofie en wetenschap en het nadenken over de rol van de burger in de samenleving. Klassieke vormen in beeldende kunst en architectuur. De groei van het Romeinse Rijk, waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde. 4. Het contact tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germanen van Noordwest-Europa. 5. De ontwikkeling van de eerste monotheïstische godsdiensten: jodendom en christendom.

Griekenland: Door de natuur ontstaan van kleine poleis, die elkaar onderling bestrijden. Bovenaan de aristoi met machtsbasis grond. Zij waren ook het leger. Gewone volk werd belangrijker door ontwikkeling hoplieten en roeiers. Door gebrek aan voedsel bij overbevolking: Of oplossing Athene: kolonisatie: opkomst nieuwe rijken door handel ontwikkeling naar democratie: raad van 500/volksvergadering/ directe democratie invoering rond 500 tijd van Pericles. Eerder aristocratie en tirannie. Of oplossing Sparta: veroveren van buurvolk Messeniё: heloten. Bovenaan twee koningen/ soldatenstaat discipline, moed en gehoorzaamheid. Beiden eerst in botsing met Perziё (wat voor Alexander later een reden werd om Perzie aan te vallen.

Op het einde van de 6de eeuw v. C. is het Perzische Rijk gigantisch. Toch proberen de Perzen nog uit te breiden...

… naar Griekenland !

Een filosofische zoektocht naar de waarheid Socrates zocht naar de waarheid, de schoonheid en naar gerechtigheid. Door het stellen van vragen hoopte hij achter de waarheid te komen Zijn leerling: Plato: zag achter de waarneembare werkelijkheid: de wereld van ideeën. Aristoteles ging uit van de waarneembare weerld. Dat werd zijn onderzoeksterrein Vragen: Tegen wie ging Sokrates in door niet met woorden te willen spelen, maar de waarheid te willen achterhalen? Hoe heten de verhalen waarin goden een belangrijke rol spelen en het handelen van de mensen bepalen? Namen van enkele andere filosofen?

De geboorte van de wetenschap Ziekten werden lang toegeschreven aan de goden. Offers aan Asklepios, de god van de geneeskunde, moesten genezing brengen. Met Hippokrates (ca. 460-380 v.Chr) begint de medische wetenschap. Deze zoekt naar natuurlijke verklaringen. Toelichting: Medische wetenschap als voorbeeld van bredere wetenschappelijke ontwikkeling Afbeelding: Asklepios. Standbeeld uit de zeventiende eeuw.

Athene: democratie, filosofie en wetenschap Kenmerkend aspect: De ontwikkeling van filosofie en wetenschap en het nadenken over de rol van de burger in de samenleving Toelichting docent: Akropolis: hoogte boven Athene met tempels gewijd aan goden, die grote rol speelden in leven van de Grieken (mythen ter verklaring van natuurverschijnselen en het lot van individuele mensen). Maar de Akropolis keek ook uit op een levendige stad, waar – ten gevolge van de economische ontwikkeling – een nieuwe bestuursvorm (democratie), nieuwe manieren van denken (filosofie) en de wetenschap tot bloei kwamen. Medische wetenschap: zoeken naar natuurlijke oorzaken, observatie, grote man Hippocrates; zocht aansluiting bij de vier temperamenten. Politiek: burger van een poleis (inwoner van staat met burgerrechten: stemrecht). Zoeken ook naar beste regeringsvorm. /ostracisme

De concurrentie tussen Athene en Sparta wordt zo groot dat tussen beiden een oorlog ontstaat: de Peloponnesische oorlog. Sparta wint. Maar uiteindelijk weet een Macedonische koning Philippus de macht te grijpen in Griekenland. Zijn zoon staat bekend als

De klassieke vormentaal De Romeinen imiteerden de Griekse klassieke vormentaal, maar er waren ook verschillen. Ontdek ze! Kenmerkend aspect: Klassieke vormen in beeldende kunst en architectuur Toelichting: Links: Romeinse kopie van de doryforos (speerdrager) van Polykleitos (ca. 440 v. Chr.) Rechts: borstbeeld van Marcus Porcius Cato Het gaat natuurlijk om twee geheel verschillende beelden; de verschillen betreffen de stijl: de Grieken wilden ideale schoonheid uitbeelden, de Romeinen waren realistischer: alle plooien en rimpels in Cato’s gelaat zijn zichtbaar.

Wanneer koning Philippus in 336 v. C Wanneer koning Philippus in 336 v.C. vermoord wordt, volgt zijn zoon hem op. De geschiedenis zal hem niet onthouden als Alexander III, maar als... (sterft in 323 v Chr) Alexander de Grote

De veroveringen van Alexander

In het kader van Alexanders vermengingspolitiek trouwen 10 In het kader van Alexanders vermengingspolitiek trouwen 10.000 Macedoniërs met inheemse vrouwen. Hij de vereniger van het Oosten met het Westen; brenger van Aristoteles en de Hellenistische cultuur waar Rome en Arabië hun voordeel mee deden. steden stichten; uithuwelijken; leraar Aristoteles; inflatie na omsmelten buit Grieks de belangrijkste taal in Midden Oosten; belangrijk legeraanvoerder doordat hij vele oorlogen won.

Een volk van veroveraars Rome Toelichting: Kenmerkend aspect: De groei van het Romeinse Rijk, waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde De docent kan een verklaring geven voor de expansie, de verschillende fases belichten, en een verband leggen tussen de veroveringen en de overgang van republiek naar keizerrijk.

En een volk van bruggenbouwers Door een imperium te stichten verspreidden de Romeinen de Grieks-Romeinse cultuur. Dit is nu o.a. nog zichtbaar in: de Romaanse talen (bijv.: Spaans, Frans, Roemeens); het recht; overgebleven bouwwerken. Toelichting docent: Pont du Gard (1e eeuw): onderdeel van een 41 km lang aquaduct bij Nîmes. De brug is 49 m hoog en 273 m lang. Over het onderste deel loopt een weg, helemaal bovenin de waterleiding. Vraag: wat zegt het over de Romeinen dat zij – naast uiteraard tempels, thermen en amfitheaters – vooral aquaducten, bruggen en wegen bouwden?

‘Barbaarse’ tegenstanders Tijdens hun veroveringen kwamen de Romeinen in aanraking met de Germanen. Hevige veldslagen waren het gevolg. Soms zegevierden de Germanen, bijvoorbeeld in 9 na Chr. in het Teutoburgerwoud. Andere keren wonnen de Romeinen, zoals deze overwinningszuil bewijst? Kenmerkend aspect: Het contact tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germanen van Noordwest-Europa Toelichting: Zuil van Marcus Aurelius, opgericht door zijn zoon Commodus rond 193 om de overwinningen van zijn vader op de Germanen (die de Donau-limes hadden doorbroken) te herdenken. In werkelijkheid slaagde Marcus Aurelius er na enkele overwinningen niet in de Germanen terug te drijven over de Donau, en stond hij toe dat zij zich als hulptroepen in de grensprovincies vestigden. De docent kan uitleggen dat de Romeinen de Germanen als onbeschaafde barbaren zagen, maar ook bewondering hadden voor hun moed. Germanen waren daarom gewild als hulptroepen. Tenslotte zouden Germaanse stammen koninkrijken stichten op het gebied van het West-Romeinse Rijk, terwijl Germaanse soldaten in 476 de laatste keizer afzetten.

Caesar 100-44 en Augustus 63 v Chr-14 na chr (eerste onder burgers: de verhevene) Rol slavernij Consul,Senaat tegenover volksvergadering Clientèle systeem: brood en spelen. Trier: civitas, limes,Deling rijk in Oost en West Romeins recht 1)rechten en plichten die voor alle burgers gelijk waren/bepaalde beginselen voor alle tijden en 2 alle personen onschuldig tot dat het schuldig zijn bewezen is./3beklaagde moest zich kunnen verdedigen tegen aanklacht/ 4de rechters moesten onafhankelijk zijn en 5 niemand mag gestraft worden voor wat hij denkt. Verval Rome: volksverhuizingen, slechte keizer, opkomst chistendom.

Wederzijdse beïnvloeding maar vooral Romanisering 27 v Chr tot 180 na chr Toelichting: Links: Askist van Simpelveld: een voorname dame laat zich begraven op Romeinse wijze. Rechts: Wijgeschenk van een Romeinse soldaat aan de Germaanse God Magusanus, gelijkgesteld aan Hercules

Een verbannen volk Het Jodendom was de eerste godsdienst waarin er sprake was van monotheïsme Na een aantal opstanden tegen de Romeinen werden de joden uit Jeruzalem verdreven en begon de Diaspora Kenmerkend aspect: De ontwikkeling van de eerste monotheïstische godsdiensten: jodendom en christendom Toelichting: de docent kan vragen wat monotheïsme ook al weer is en wat de menorah (zevenarmige kandelaar) uit de beeldbron symboliseert. De illustratie is een detail uit de triomfboog van Titus, die in 70 na Chr. na het neerslaan van de eerste opstand de tempel liet plunderen en afbreken. Na het neerslaan van de tweede opstand van 132 werden de joden definitief uit Jeruzalem verbannen.

Een vervolgde godsdienst Het Christendom ontstond als een joodse sekte. Eerst waren er onder de aanhangers veel armen, vrouwen en slaven. Ondanks de vervolgingen verspreidde het nieuwe geloof zich snel. Toelichting: de docent kan vragen stellen over de betekenis van het teken: X (Ch) en P (R), de eerste letters van Christus. Rechts: mozaïek uit de 6e eeuw Vraag: waarom bestonden de vroegste aanhangers vooral uit deze klassen?

Een vervolgde godsdienst In 312 kwam er een eind aan de vervolgingen, toen keizer Constantijn de Grote zich liet dopen. Maar onder Theodioius 391 werd het de staatsgodsdienst De doop van Constantijn kan de opstap vormen tot een mooi verhaal over de reden waarom de keizer zich volgens christelijke schrijvers tot het christendom zou hebben bekeerd.