Hoe was het ook alweer? Oorzaak en gevolg Oorzaak: ik breek mijn been kan niet naar voetbaltraining = gevolg/oorzaak kan niet voetballen op zaterdag als scout van Ajax er is = gevolg/oorzaak word niet geselecteerd voor Ajax = gevolg/oorzaak kom niet in Oranje =gevolg/oorzaak geen wereldkampioen met Oranje in 2020 enz.
Geen profvoetballer Niet Niet
Romeinen verdwijnen In de 4e en 5e eeuw is het Romeinse Rijk eigenlijk te groot geworden en wordt het te duur om alle soldaten te betalen om het rijk te verdedigen. Het Romeinse Rijk wordt dus zwakker en in deze periode kunnen andere volken, die op zoek zijn naar landbouwgrond, plunderend dwars het rijk trekken: de Volksverhuizingen. In 476 n. Chr valt het West-Romeinse Rijk definitief uit elkaar.
De namen van sommige volken herkennen we in de namen van Europese landen. Welke?
Romeinen verdwijnen = oorzaak Gevolgen voor West-Europa: minder handel, minder grote steden en meeste mensen zijn landbouwers. - legers zijn weg minder goede bescherming voor mensen/ boeren/ handelaren minder handel Romeinen zijn weg wegen en bruggen minder goed onderhouden minder handel Boeren willen toch wel graag bescherming en vinden die bij rijke boer, de heer. Heer geeft bescherming in ruil voor land.
Hofstelsel Maar de boeren moeten niet alleen hun grond afstaan, ze zijn ook niet meer vrij. Ze moeten voortaan op het land/domein van de heer wonen en dit bewerken + oogst betalen. De boeren worden eigendom van de heer (ze horen bij het land) en worden onvrije boeren = horigen. Ook moeten ze klusjes doen voor de heer, zogenaamde herendiensten. Dit alles bij elkaar noemen we het hofstelsel.
Domein is eigenlijk een klein dorp 1= Huis van de heer met brouwerij en smidse 2 =kerk 3= land van de heer 4 = watermolen 5 = huizen van horige boeren