01/09/2014

01/09/2014 p.2 Itinera Institute Independent think tank Fact-based Long-term “ To show, to defend and to build roads for policy reform towards sustained economic growth and social protection, for Belgium and its regions. ”

9/1/ Cleantech: van onderzoek tot de markt

01/09/2014 Clean tech? SMART GRID GREEN TRANSPORT WATER ENERGY STORAGE ENERGY EFFICIENCY ENERGY GENERATION MATERIALS RECYCLING & WASTE

01/09/2014 European Innovation Scoreboard: Findings Innovation leaders: Denmark, Finland, Germany, Sweden, Switzerland and UK (well above the EU27) Innovation followers: Austria, Belgium, Estonia, France, Iceland, Ireland (below the innovation leaders but close to or above that of the EU27) Moderate innovators: Czech Republic, Greece, Hungary, Italy, Norway, Poland, Portugal and Spain (below the EU27) Catching-up countries: Bulgaria, Croatia, Latvia, Romania and Turkey (increasing towards the EU27)

01/09/2014 Scandinavische innovatiestrategieën Finland: Science-driven high tech strategy focusing on radical product innovations (STI mode of innovation). Now adopted a broad-based policy combining STI and DUI modes of innovation Sweden: Technology-based strategy of process innovations and complex product improvements, through R&D investments in large industries (STI mode of innovation) Denmark: Market/user-driven entrepreneurialism characterized by non-R&D based, incremental product innovations especially within consumer goods sectors (DUI mode of innovation) Norway: Resource-based strategy for process innovations in large, export industries (STI mode of innovation) and non- R&D based innovations in SMEs (DUI mode of innovation)

01/09/2014 Diffusion Nood transitie van technology-push naar market-pull Government Research Consumers Policy Interventions Business and finance community Investments Market accumulat ion Commercial -isation Demon- stration Applied R&D Basic R&D Product/ Technology Push Market Pull Source: Foxon (2003)

01/09/ Van onderzoek tot de markt Universiteiten Kennisinstellingen Joint innovation incentives O&O Business Cluster Industrieplatform Venture Capital Cluster management organisation Incubatie Ontwikkelings-centra Prototype/ Demonstratie Testing/Certification Center Testen/ Certificatie Productie-incentives Productie Aanbestedingen Vergunnings- facilitering (One- Stop) Innovative Finance Exportondersteuning Markt

01/09/2014 Wat zegt ervaring over clustervorming? Padafhankelijkheid: screen aanwezig industrieel ecosysteem potentieel voor cleantech Pad-interdependentie: activiteiten die toelaten dat bedrijven interageren cross-sector Platform: structureel samenwerken op basis van “nabijheid” Absorptiecapaciteit: zowel bedrijven als kennisinstellingen hebben zich op business modellen, marktniches en technologische expertise

9/1/ Het specifieke clean-tech ondernemerschap

01/09/2014 Spin- off -Univ, Overheid, Entrepreneur ‘Start-up’ -Entrepreneur + Investeerder ‘Niche’ - Serial Entrepreneur als Business Angel 11 Taxanomie van ondernemerschap

01/09/2014 Duurzaam succes heeft beiden nodig: 1. De bijen Gemeenschapsgroepen/kleine bedrijven Erg wendbaar, de niet-planbare component 2. De bomen Grote kapitaalsintensieve bedrijven cf. non-profit en profit in sociale sector Ecosysteem van clean-techondernemers

01/09/2014 Casus Noord-Jutland (Denemarken) Bekend verhaal windturbines Warmtekrachtkoppeling Trekkende rol van gemeenten “public procurement” Decentralisatie =lokale variatie in energie- mix =innovatie

01/09/2014 Scandinavisch “co-ordinated market” model Zorg voor ontmoetingen in verwante marktsegmenten om potentieel voor hercombineren van kennis Incentives voor participatie in innovatieplatformen: opzoeken van “difference but compatibility” –Green packaging in Zweden; melkverpakking Belang demonstratieprojecten Bv: Kopenhagens strategie v-a-v agrofood emissies –Organic food procurement: scholen, hospitalen, ouderenzorg

9/1/ Algemene ondernemersnoden An entrepreneur is one who creates a new business in the face of risk and uncertainty for achieving profit and growth opportunities and assembles the necessary resources to capitalize on those opportunities.

01/09/2014 Wat hebben ondernemers nodig? Een zo voorspelbaar mogelijke reglementaire omgeving: logica Level playing field: goedbedoeld beleid is vaak obstakel voor ondernemerschap Financiering Partnering; technologie leasing om kapitaal efficiënt te benutten Marketing: labels, toegevoegde waarde

01/09/2014 Wat hebben ondernemers nodig? Evenwichtige marktverhoudingen

01/09/2014 Wat hebben ondernemers nodig? Positief commercieel potentieel Reden voor optimisme! Source: Clean Economy Living Planet, Roland Berger Strategy Consultants

01/09/2014 Obstakels Ondernemingszin (VS versus EU) Weerstand –Verkokerd –Overgereglementeerd: bv. regels omtrent hercombineren afvalstofffen –Conservatisme in markt ….

01/09/2014 Elke ondernemer-innovator moet gewaarschuwd zijn voor GMoore’s Chasm in the market Marktconservatisme

9/1/ Financiering clean-tech: van valley of death tot de markt

01/09/2014 Levenscyclus financieringsmodel Start Grants / “soft loans’ Banks Finish? Seed funds

01/09/2014 Groei funding maar volatiel Source: Cleantech Market Insights Database

01/09/2014 Aanwendingen Source: Cleantech Market Insights Database

01/09/2014 Verdeling binnen Europa Data for 2009 – Q Source: Cleantech Market Insights Database Country Amount (USD)Number of Deals United Kingdom$1154m143 Germany$532m82 France$442m40 Norway$369m29 Belgium$245m24 Ireland$179m21 Netherlands$169m20 Italy$137m15 Sweden$134m11 Denmark$91m11 Finland$35m11 Spain$28m5 Austria$19m3 Greecen/a1

01/09/2014 Kleinere schaal in Europa (30-40% deals; 20% bedragen) Source: Cleantech Market Insights Database

01/09/2014 Private middelen gaan vooral naar efficiency Energy efficiency, bio-materials, water conservation, smart production, sustainable agriculture...

9/1/ Conclusie

01/09/2014 Clean-tech realiteit 1.Reeds rendabele clean-tech maar lock-in rest economie 2.Clean-tech die nog niet rendabel is maar massificatie nodig heeft 3.Clean-tech die nog een learning curve moet doorgaan 4.Clean-tech die nooit gedragen zal kunnen worden door markteconomie maar negatieve externaliteiten bestrijdt zodat een welvarende maatschappij ze eeuwig kan subsidiëren. 5.Clean-tech die nooit rendabel zal zijn en niet efficiënt negatieve externaliteiten bestrijdt maar al over voldoende lobbyisten beschikt om ze toch te laten subsidiëren

01/09/2014 Planning versus realisme van spontane ontwikkeling 1.Planmatige heeft ernstige beperkingen 2.Ondernemerschap en innovatie leiden altijd tot economisch-technologische ontwikkeling 3.Beleid kan ipv “labour-saving” bias voor een “energy saving” technologische ontwikkeling zorgen 4.Essentie daarbij is prijs plakken op negatieve externaliteiten –Duidelijke visie op reductiedoelstelling van emissies –Duidelijke en verstaanbare vertaling in beprijzing emissies

01/09/2014 Leercurves zijn reëel,belang van voorzichtige projecties Low wind speed sites High wind speed sites Depreciated Coal Depreciated Wind New Coal 2006: New Wind Natural Gas (fuel only) 2007: New Wind

01/09/2014 Om marktfaling te corrigeren is inschatten externe kosten essentieel

01/09/2014 Toch systeembenadering vaak relevant in clean-tech 1.Kennisinstellingen 2.Bestaande industrie leidt tot spin-offs (branching) 3.Risico op te veel aanbodgestuurde ontwikkeling 4.Bouw feedback met gebruikers van meet af aan in: von Hippel’s concept van Democratizing innovation Essentieel dat beleid flexibel is en continue bijsturing als evident beschouwt (biogas, zonnepanelen…)

9/1/2014 Coda: Laten we belangrijkste beleidsopdracht niet verwaarlozen

01/09/2014 Paradox dat we minder spenderen aan onderzoek dan 30 jaar geleden

9/1/2014 Questions?