GRIEKENLAND SVH Wijncertificaat

Griekse wijnen § 19.1 Druivenrassen en wijnen Lokale druivenrassen Witte wijnen Rode wijnen Zoete wijnen Gearomatiseerde wijnen Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 2 De belangrijkste Europese wijnlanden, Frankrijk, Italië en Spanje danken hun wijncultuur voor een groot deel aan de oude Grieken. Tegenwoordig heeft Griekenland meer te bieden dan de klassieke Retsina die lang het beeld heeft bepaald. Met inheemse rassen, moderne techniek en een prima klimaat voor het verbouwen van druiven gaat men met succes de strijd aan. Er zijn interessante droge witte en rode wijnen. Daarnaast zijn er goede zoete wijnen, zoals de versterkte muskaatwijnen en de rode Mavrodaphne. Druiven worden verbouwd op het vasteland van Griekenland en op de vele eilanden. Griekenland staat in Europa op de zesde plaats. De wijngaarden zijn voornamelijk beplant met lokale druivenrassen. 75-80% van de wijnen zijn wit, ongeveer 15% is rood. De resterende 10-15% zijn zoete wijnen. In een bespreking van Griekenland mag de Retsina niet ontbreken. Het is een typisch Griekse, gearomatiseerde wijn. Hij smaakt naar hars. Het is nog steeds de meest geproduceerde wijn van het land. Ongeveer 30% van de totale productie is Retsina. Hij kan in heel het land gemaakt worden van de Savatiano druif. Tijdens de fermentatie voegt men dennenhars toe. Dat geeft de bijzondere smaak. Het belangrijkste productiegebied is het centrale deel van Griekenland en vooral Attika, de regio van Athene. Landkaartje van Europa met daarin aangegeven Griekenland Foto 1 en 2: flessen en glazen Griekse wijnen

Wijnwetgeving § 19.2 Tafelwijnen (Epitrapezios Inos) Landwijnen ( Topikos Inos) VQPRD OPAP OPE (zoet) Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 3 Als lid van de Europese Unie valt Griekenland onder de Europese regelgeving. De VQPRD wijnen heten hier OPAP. Er zijn momenteel 25 beschermde herkomstgebieden. De OPAP classificatie is vooral van toepassing op droge witte en rode wijnen. De zoete wijnen komen van zeven erkende gebieden. Deze hebben een iets andere classificatie: de OPE. Producenten kunnen de aanduidingen ‘Reserve’ en ‘Grande Reserve’ gebruiken voor wijnen die gerijpt zijn. Wijnen zonder beschermde herkomstaanduiding zijn landwijn of tafelwijn. De landwijn heet in het Grieks Topikos Inos. Binnen deze categorie vallen ook de traditionele wijnen Retsina en Verdea. Tafelwijnen heten Epitrapezios Inos. Zoals ook in andere Europese landen zijn dit lang niet altijd de minste wijnen. Sommige wijnboeren willen nu eenmaal niets te maken hebben met bureaucratische regels. Zij kiezen bewust voor de classificatie tafelwijn en hebben daarmee de vrijheid om te doen wat zij goed vinden. Foto 1: 75 à 80 procent van de wijnen is wit Etiket: Op Griekse etiketten staan de gegevens vaak in het Duits, Frans of Engels Kwaliteitswijn (OPAP) Herkomst: Limnos (eiland in de Egeïsche Zee) Bottelaat: Tsantalis

Griekse wijngebieden § 19.3 Macedonië Thracië Epiros Thessalia Centraal Griekenland Peloponnesos Eilanden Egeïsche eilanden Ionische eilanden Kreta Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 4 De belangrijkste wijngebieden van Griekenland zijn Macedonië, Thessalia, Peloponnesos, de Egeïsche eilanden en Kreta (Irakleion). Foto 1: Vooral in Macedonië staan blauwe druiven aangeplant Foto 2: wijngaarden in de Peloponnesos

Macedonië § 19.3.1 Ligging in het noorden Vooral rode wijnen Inheemse druivenrassen Vier OPAP’s Belangrijkste Naoussa Goumenissa Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 5 Macedonië ligt helemaal in het noorden. Hier liggen twee belangrijke wijndistricten: Naoussa en Goumenissa. Naoussa is bekend om zijn krachtige rode wijnen. Het is een van de bekendste Griekse rode kwaliteitswijnen. De rode wijnen van Goumenissa zijn lichter. Foto 1: traditionele wijnkelder Foto 2: wijngaarden in het Griekse landschap

Thessalia § 19.3.2 Olympus, hoogste berg van het land Twee OPAP’s Rapsani Ankhialos Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 6 Thessalia kent twee beschermde herkomstgebieden. De wijngaarden voor de rode Rapsani liggen op de berg Olympus. De wijngaarden voor de witte Ankhialos liggen op zeeniveau langs de golf van Pagasitikos. Foto: wijngaarden in de Peloponnesus

Peloponnesos § 19.3.3 Schiereiland Wijngebieden Nemea Mantinia Patras Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 7 De Peloponnesos is eigenlijk een groot eiland dat van het vasteland gescheiden wordt door het kanaal van Korintië. Het ligt net westelijk van de hoofdstad Athene en de grote havenstad Pireüs. Er zijn hier drie belangrijke wijngebieden: Nemea, Mantinia en Patras. Een aantal van de meest veelbelovende nieuwe wijnen van Griekenland komen uit Nemea. Droge witte wijnen komen uit Mantinia. De wijnen van Patras zijn vooral zoet. Er is een witte en een rode variant. De witte wijn is de bekende Muscat van Patras, een zoete, versterkte wijn van muskaatdruiven. Men maakt hier ook een zoete rode wijn die het best bekend is onder de naam van het druivenras, de Mavrodaphne. De wijn rijpt voor een lange tijd op houten vaten en lijkt een beetje op tawny port. Foto 1: traditionele wijnkelder met kleine houten vaten Etiket: Kwaliteitswijn: OPE Herkomstgebied: Patras ( ligt op het schiereiland Peloponnesus) Druivenras: Mavrodaphne Type wijn: versterkte rode wijn (vin de liqueur)

Eilanden § 19.3.4 Santorini Samos Kefalonia Kreta Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 8 Van de vele eilanden in de Egeïsche Zee zijn er twee bekend om hun wijnen, Santorini and Samos. De kenmerkende druif van Santorini is Assyrtiko die hier niet alleen wordt gebruikt voor droge witte wijn, maar ook voor de productie van de beroemde Visánto. Voor deze wijn laat men de druiven drogen. De wijn die men vervolgens maakt blijft gewoonlijk tien jaar op vat rijpen en ontwikkelt in die tijd complexe, mooie aroma’s. Het eiland Samos ligt vlakbij Turkije en is beroemd om zijn zoete, versterkte Muskaatwijn. De wijngaarden staan op terrassen tegen steile hellingen tot 800 meter boven de zee. Van de eilanden in de Ionische Zee is Kefalonia het bekendst. De droge witte wijn van de Robola druif komt hier vandaan. Tevens maakt men zoete witte wijnen van de Muskaatdruif en zoete rode wijnen van de Mavrodaphne. Het eiland Kreta heeft een aantal eigen erkende herkomstgebieden, Archanes, Peza. Daphnes en Siteia. Peza maakt ook droge witte wijnen. De wijnen van Daphnes en Siteia zijn rood. De wetgever staat in Siteia ook witte wijnen toe. Etiket: Kwaliteitswijn: AOC (OPE) Herkomstgebied: Samos (eiland in de Egeïsche Zee) Type wijn: versterkte wijn (liqueur wijn) Bottelaat: Tsantalis

Overige wijngebieden rond de Middellandse Zee § 20 Turkije § 20.2 Cyprus § 20.3 Libanon § 20.4 Israël § 20.5 Tunesië § 20.6 Algarije § 20.7 Marokko § 20.8 Malta § 20.9 Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 9 De Feniciërs, een oud handelsvolk brachten de wijn naar de landen rond de Middellandse Zee. En in hun voetsporen volgden de Grieken en Romeinen. Met de komst van de islam aan het eind van de 7e eeuw verdween de wijnbouw in Marokko, Algerije en Tunesië. Dat veranderde toen Algerije en Tunesië ingelijfd werden door Frankrijk. Wijnbouwers in Frankrijk gebruikten de wijnen van de koloniën om de kwaliteit van hun eigen wijnen te verbeteren. Om aan de groeiende behoefte van Frankrijk te voldoen, werd daarna ook in Marokko de wijnproductie weer op gang gebracht. De onafhankelijkheid van de koloniën in de tweede helft van de vorige eeuw betekende opnieuw vrijwel het einde voor de Noord-Afrikaanse wijnbouw. Hier en daar komt in deze landen de wijnbouw opnieuw op gang. Niet voor eigen gebruik maar voor de export. Er is één verschil. Vroeger maakte Noord-Afrika voornamelijk bulkwijnen, tegenwoordig is men erop uit om kwaliteit in de markt te zetten. We bespreken achtereenvolgens de wijnbouw in: - Turkije - Cyprus - Libanon - Israël - Tunesië - Algerije - Marokko - Malta De eerste wijnstokken van Turkije groeiden in het wild in Anatolië. Men maakte ook wijn. In een dorp in het midden van Anatolië zijn wijnvaten van minstens 4000 jaar oud ontdekt. Met de opkomst van de Islam gebruikte men de druiven voor gewone consumptie en voor de fabricage van azijn en druivensuiker. Nog steeds is verreweg het grootste deel van de druivenoogst bestemd voor tafeldruiven. Turkije is de grootste producent van tafeldruiven ter wereld. Van het restant gebruikt men 20% voor het maken van rozijnen. Slechts 2 à 2,5% verwerkt men tot wijn. Het beetje Turkse wijn is vooral halfdroog en zoet. De druiven die bestemd zijn voor de productie van zoete wijnen worden laat geplukt. Men maakt ook met alcohol versterkte zoete Muskaatwijnen. De rode wijnen zijn meestal aan de zware kant. Aan mousserende wijnen is koolzuur toegevoegd. Voor veel Turkse wijnen gebruikt men onbekende inheemse druivenrassen. De laatste jaren investeert veel in moderne keldertechniek. Dat zal leiden tot een stijging van de kwaliteit van de Turkse wijn. Landkaartje van de landen rond de Middellandse Zee Foto: wijngaarden in Marokko

Cyprus § 20.3 Meest oostelijk gelegen eiland in de Middellandse Zee Bekendste wijn Commandaria Wijngebieden Troödosgebergte Aan de voet van het Kyreniagebergte Wijnwetgeving EU-wetgeving Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 10 Cyprus, het meest oostelijk gelegen eiland in de Middellandse Zee, heeft een lange en rijke wijntraditie. De wijngaarden werden nooit door de phylloxera aangetast. Het is er bijzonder warm. In het binnenland zijn weinig wijngaarden. Hier is het te heet en dor. De wijngaarden vind je overwegend in het Troödosgebergte, op respectabele afstand van de havenstad Limassol waar de meeste kelders gevestigd zijn. De beste wijngaarden liggen op de zuidelijke hellingen van de berg Troödos. De wijngaarden liggen op een gemiddelde hoogte van 600 tot 1500 meter en kunnen rekenen op voldoende afkoeling en neerslag. Verder vind men wijngaarden aan de voet van het Kyrenia gebergte. De meest bekende en typische wijn van Cyprus is de Commandaria. Het is een zoete, versterkte wijn gemaakt van gedroogde witte en blauwe druiven. Ze moeten afkomstig zijn van één van de veertien ‘Commandaria dorpen’ in het zuidwesten van het eiland op zuidhelling van het Troödosgebergte. Men zegt dat het oudste wijn ter wereld is die nog steeds op de oorspronkelijke manier gemaakt wordt. De druiven laat men eerst in de zon drogen. Daarna vindt de fermentatie plaats in open kruiken. De wijn rijpt gedurende verschillende jaren op vaten die opgesteld staan volgens het in Jerez zo bekende solera systeem. De wijn kan vier keer zoveel suiker bevatten als een portwijn, heeft een textuur die meer stroperig is en heeft toch nog frisse tonen. De druif Mavron gebruikt men ook voor het maken van een rosé die men op het eiland en ook in Griekenland Kokkinelli noemt. De laatste jaren zijn er internationale druivenrassen aangeplant, zoals de Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Syrah, Grenache, Chardonnay en Riesling. Ze komen op de markt als tafelwijn, omdat de druiven niet inheems zijn. Foto: wijngaarden op de zuidelijke hellingen van de berg Troödos

Libanon § 20.4 Bekavallei Franse druivenrassen Bekende wijngoederen Château Musar Château Kefraya Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 11 Libanon was in de oudheid het land van de Feniciërs. Dat was het volk dat zo’n duizend jaar heerste over de Middellandse Zee. Van hieruit werd de wijnbouw door de wereld verspreid. De vruchtbare Bekaa-vallei is het belangrijkste productie gebied. Deze vallei ligt ruim 900 meter boven de zeespiegel. Dat is nu het wijngebied van het land. Het merendeel van de oogst wordt als tafeldruiven verkocht of gedroogd en als rozijnen op de markt gebracht. De hellingen van de Bekaa-vallei zijn tot op 1000 meter hoogte met wijnstokken beplant, waarvoor de klimatologische condities gewoonweg ideaal zijn. De zon schijnt 300 dagen per jaar en de nabijgelegen Middellandse Zee werkt als temperatuurregelaar. De nachten op de hoger gelegen velden zijn zelfs uitgesproken koud en er is voldoende neerslag, zodat de druiven volledig kunnen rijpen. Château Musar is één van de bekende wijnhuizen. Men verbouwt vooral Cabernet Sauvignon, Cinsault, Carignan, Grenache, Mourvèdre en Syrah. De wijn rijpt op Franse vaten. De witte wijnen zijn gemaakt van een assemblage van de inheemse rassen. Een ander bekend wijngoed is Château Kefraya. De wijngaarden van dit Château liggen op de hellingen van de Barouk, een berg in de Bekaa-vallei. Op 1000 meter hoogte groeien Cabernet Sauvignon, Cinsault, Syrah, Grenache, Mourvèdre, Clairette, Bourboulenc, Chardonnay en Viognier. Foto: wijngaarden van Château Musar in de Bekaa-vallei

Israël § 20.5 Wijnwetgeving EU-wetgeving Vijf wijngebieden Verschillende microklimaten Koosjere wijnen Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 12 De bijbel staat vol met verwijzingen over het gebruik van wijn in het vroege Israël. Toch is de wijnbouw pas sinds 1980 goed op gang gekomen. Van noord naar zuid kent Israël een aantal verschillende microklimaten. Het noorden is in zekere zin vergelijkbaar met het zuidelijk deel van de Rhône. In aantal uren rijden naar het zuiden ligt de Negev woestijn. De omstandigheden daar zijn vergelijkbaar met die van Noord-Afrika. In het totaal maakt men onderscheid in vijf wijnbouwgebieden. De namen zijn geaccepteerd door de Europese gemeenschap en ook de wijnwetgeving is gebaseerd op de afspraken die in Europa op wijngebied gemaakt zijn. Zoals in Europa kennen de Israëlische wijngebieden een onderverdeling in subgebieden. Er is geen twijfel over de stijging van de kwaliteit van de wijn uit Israël. Kosjere wijn Het produceren van een kosjere wijn begint in de wijngaard. Elk zevende jaar mag men niet oogsten en er mogen geen andere groente of fruitgewassen tussen de druiven verbouwd worden. Alle materiaal in de kelder moet Kosjer zijn. De keuring en goedkeuring staat onder controle van een rabbi. Alleen mannelijke gelovige joden mogen tijdens de oogst, vinificatie en rijping met de wijn in aanraking komen. Er mogen geen dierlijke producten zoals gelatine of eiwit gebruikt worden. Eén procent van de wijn mag niet op fles komen. Dat staat symbool voor de tiende penning die aan de tempel van Jeruzalem geschonken moest worden. Als een wijn volgens alle regels gemaakt is, komt er een zegel op het etiket van het rabbinaat dat het toezicht heeft verzorgd. Foto: wijngaarden in het Galil gebied van Israël

Tunesië § 20.6 Internationale druivenrassen Wijnwetgeving Vins de Consommation Courante Vins Supérieurs VQPRD Vins Délimités Qualité Supérieure Appellation d’Origine Contrôllée Wijngebieden Beschermde herkomstgebieden Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 13 De wijngaarden liggen verspreid in het noorden van het land in een zone die eindigt bij de hoofdstad Tunis. De aanplant bestaat ondermeer uit traditionele druivenrassen zoals de Carignan, Grenache, Cinsault, Bouschet en Muscat d’Alexandrie, ingevoerd toen Tunesië een Franse kolonie was. Er zijn nieuwe druivenrassen bijgekomen, zoals de Cabernet Sauvignon, Merlot en Syrah. Deze worden gebruikt voor zowel assemblages als cépagewijnen. De streek rond het plaatsje Bizerte heeft de koelste wijngaarden en profiteert van de zeewind. Men maakt daar redelijke witte en harmonieuze rode wijnen. Van de zandgronden van Cap Bon en Keliba komen de druiven voor de Tunesische specialiteit, een fraai zoete Muscat. Tunesië beschikt over een regelgeving die is afgeleid is van het Franse model. Er zijn (zeven) gebieden zijn beschermde herkomstgebieden. Foto: de ezel wordt in landen als Tunesië, Algerije en Marokko nog veel als vervoersmiddel gebruikt

Algarije § 20.7 Franse druivenrassen Wijnwetgeving Vins de Consommation Courante VQPRD Vins d’Appellation d’Origine Garantie Wijngebieden Beschermde herkomstgebieden Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 14 Algerije is een islamitisch land dat vroeger een Franse kolonie was. De wetgeving is gebaseerd op de Franse. Men maakt onderscheid in tafelwijnen (VCC: Vins de consommation courante) en kwaliteitswijnen met een beschermde herkomstbenaming (VAOG: Vins d’appellation d’origine garantie). De kwaliteitsgebieden liggen alle in het noorden van Algerije op de hellingen van het Atlasgebergte. Voor de rode wijnen maakt men vooral gebruik van de Carignan, Cinsault en de Grenache. Voor de witte wijnen gebruikt men vooral de Alicante, Bouchet, Clairette, Ugni blanc, Merseguera en Ferrana. Foto: goed geoutilleerde wijnkelder met houten vaten

Marokko § 20.8 Verkoelende invloed Atlantische Oceaan Probleem Warmte ‘s nachts Harde woestijnwind Wijnwetgeving VQPRD Appellation d’Origine Garantie Appellation d’Origine Contrôllée Wijngebieden Beschermde herkomstgebieden AOG gebieden AOC gebied ‘Les Coteaux d’Atlas’ Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 15 Anders dan in Tunesië en Algerije profiteren de wijngebieden ook van de koele(re) invloed van de Atlantische Oceaan. Het merendeel van de druiven wordt gegeten als tafeldruiven. Wat betreft de wijn hanteert Marokko hetzelfde kwaliteitssysteem als Algerije, dat gestoeld is op het Franse AOC systeem. Er zijn (veertien) Appellations d’Origine Garantie (AOG). Marokko kent sinds 1998 ook het hogere predikaat AOC. Daarvan is er momenteel slechts één (Les Coteaux d’Atlas). De beste wijngaarden binnen deze appellation hebben de toevoeging ‘premier cru’. De Marokkaanse wijnbouw kent twee problemen. De eerste is de warmte ’s nachts waardoor de druiven ook dan doorrijpen en aroma’s verliezen. De oplossing voor dit probleem vindt men in de selectie van koele, hoger gelegen wijngaarden en het aanzuren van de most. Het is duidelijk dat de eerstgenoemde oplossing de voorkeur geniet. Een groter en min of meer onoplosbaar probleem is de ‘cherguy’. Dat is een harde wind uit de woestijn, zo heet als een föhn, die de wijngaard teistert en de druiven aan de stokken doet uitdrogen. De blauwe druiven die veel voorkomen zijn de: Cinsault, Carignan, Cabernet Sauvignon, Mourvèdre, Grenache en Alicante Bouschet. Als witte druiven zien we de Clairette, Macabeo, Ximénez en Grenache blanc. Foto: de wijnstokken worden in het warme klimaat geïrrigreerd

Malta § 20.9 Midden in de Middellandse Zee Wijngaarden liggen in het binnenland Toekomst EU-wijnwetgeving Grootste wijnbedrijf Meridiana Wine Estate Internationale druivenrassen Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 16 Midden in de Middellandse Zee ligt de archipel van Malta. Het bestaat uit drie eilanden: Malta, veruit het grootste eiland, Gozo en Comino. De drie eilandjes liggen tussen Sicilië en de Noord Afrikaanse kust. Zoals overal in deze streek maakt men er sinds mensenheugenis wijn. Malta is nauwelijks 245 km2 groot. De wijngaarden liggen in het binnenland. In het dorpje Ta’Qali is het grootste wijnbedrijf van Malta ‘Meridiana Wine Estate’ gevestigd. Meridiana Wine Estate verbouwt internationale druivenrassen als Chardonnay, Syrah, Merlot, Cabernet Sauvignon en Petit Verdot. Maltese wijnen zijn niet echt goedkoop. De grond is er duur. De meeste wijn wordt op het eiland gedronken. Malta heeft (nog) geen wettelijk systeem van gecontroleerde herkomstbenamingen. Met de toetreding tot de Europese Gemeenschap zal dat snel veranderen. Maltese wijn die uitgevoerd wordt naar andere lidstaten zal daadwerkelijk gemaakt moeten worden van druiven die op Malta groeien. Ook de vinificatie dient er plaats te vinden. Alleen dan komt de wijn in aanmerking voor de benaming ‘Wine of Malta’. Foto: de wijngaarden van ‘Meridiana Wine Estate’

Einde