De basis voor gezonde groei Bodem & Bouwplan De basis voor gezonde groei

Inhoud Duurzaam bodem en nutrientenbeheer Verruiming vruchtwisseling

Duurzaam bodembeheer & nutrientenbeheer

Doel Inventarisatie kennis omtrent goed nutriënten-en bodemmanagement Verhoging benutting stikstof en fosfaat Terugdringen emissies naar bodem, water en lucht Welke verbeteringen zijn mogelijk ?

Uitvoering Effect van managementmaatregelen op de verhoging van de benutting van stikstof (N) en fosfaat (P) en op de verlaging van de emissies naar het milieu in beeld te brengen Stappenplan ten behoeve van het opstellen van een verbreed bemestingsplan voor akkerbouwbedrijven Knelpunten / aanbevelingen

Bodemkwaliteit Fysisch Biologisch Chemisch Bodemkwaliteit

Bodemmanagement Beslissingen op strategisch niveau (5-10 jr) Vruchtwisseling Organische stofbeheer Grondbewerking en berijding

Vruchtwisseling Positief effect op bodemvruchtbaarheid Betere bodemgezondheid Verhoging nutriëntenbenutting en verlaging emissies

Organische stof Organische stof is van belang bij tal van processen in de bodem: Levert o.a. N en S voor het gewas (mineralisatie) Houd vocht vast (bindend + leverend vermogen) Kan K, Mg en Ca binden en naleveren (CEC) Voedsel voor bodemleven Betere bewerkbaarheid Ziektewerendheid

Organische stof Maken van keuzes t.a.v gewassen, groenbemesters, gewasresten en organische mest In beeld brengen door organische stof balans of rekenmodel Aanvullende informatie: Presentatie Henry vd Akker over Organische stof

Grondbewerking Grondbewerking invloed op verdeling van organische stof over het bodemprofiel Organische stof belangrijk voor de levering van stikstof, fosfaat en andere nutriënten Afbraak organische stof wordt verminderd door de grond minder intensief te bewerken

Grondbewerking Niet kerende grondbewerking geen betere gewasgroei, hogere opbrengst of benutting nutriënten Vaste rijpaden lijken een hogere opbrengst te geven en betere benutting nutriënten

Nutriëntenmanagement Korte termijn (groeiseizoen) Verhogen N en P benutting Terugdringen emissie N bijbemesting Plaatsspecifieke bemesting Rijenbemesting Meststoffenkeuze

N-bijmestsystemen Voordeel bij situaties met lage benutting. Vb. aardappelen op grond met een hoge NLV Goede resultaten met beschikbare systemen Methoden NBS-bodem, bladstelen, aardappelmonitoring erg bewerkelijk Sensoren nog in ontwikkeling

Plaatsspecifieke bemesting N-bijbemesting in aardappelen en granen doormiddel van gewassensoren Sensortechniek in onderzoeksfase Verder onderzoek nodig voor meettechniek en interpretatie

Plaatsspecifieke bemesting Basis van het perceel moet in orde zijn o.a. drainage/egalisatie, anders heeft plaatsspecifiek aansturen geen zin Gewassensoren geven indicatie Meerjarige opbrengstdata belangrijk voor ‘ijking’ sensoren

Rijenbemesting Betere nutriënten benutting Kleine startgift N/P Gewassen met grote rijafstand en/of beperkt wortelstelsel

Rijenbemesting Perspectief bij: Zwakwortelende gewassen / lage stikstofbenutting Teelt op ruime rijenafstand Lage bodemvruchtbaarheid Slechte bodemstructuur Lage (bodem)temperatuur voorjaar Kortdurende teelten Besparing bij fosfaat groter dan bij stikstof

Meststoffenkeuze Nieuwe minerale meststoffen geven geen hogere N en of P benutting Mineralenconcentraat hogere N benutting ten opzicht van onbewerkte dierlijke mest Spuiwater hoge stikstofwerking; op te waarderen door menging met Urean

Beoordeling maatregelen op bodem- en nutriëntenmanagement Samenvatting maatregelen op: - verwacht effect ( +, +/-, -) - fase ontwikkeling (Praktijk/Onderzoek) - inpasbaarheid praktijk (+, +/-, -)

Samenvatting beoordeling maatregelen

Verbreed bemestingsplan Focus op lange termijn Denken vanuit bodemstructuur ipv kg’s N Hulpmiddelen: Bodemvruchtbaarheid in kaartbrengen via analyse Os balans Keuze mestsoorten Rekenmodule N-levering mestsoorten

Stappenplan Komen tot verbreed bemestingsplan ‘Standaard’ bemestingsplan uitbreiden met bodemgerichte maatregelen

Schematische weergave van het stappenplan om te komen tot een verbreed bemestingsplan

Keuze mestsoorten Welk doel meststof ? N/P/K verhouding Werking: Kort – Snel / Langzaam ( N-org / N-min) Organische stof Analyse Voorjaar hogere N-benutting Door mestscheiding meer keuze

Rekenmodule N-werking Hoeveel stikstof komt er in de loop van de tijd vrij uit de bodemorganische stof en uit de verschillende bemestingsbronnen, en wat is de stikstofbehoefte van het gewas gedurende het groeiseizoen U kunt nagaan hoe de hoeveelheid gemineraliseerde stikstof verandert in een koud of een warm jaar; U kunt aangeven of de intensiteit van de organische stof voorziening op uw bedrijf gemiddeld, laag of juist hoog is, en zien wat dat voor consequenties heeft voor de stikstoflevering vanuit de bodem; Het is bekend dat mestanalyses een grote spreiding kunnen vertonen (verschillen tussen verschillende analyses van dezelfde mest). U kunt nagaan wat het betekent als de werkelijke gehaltes 10 % hoger of juist lager uitvallen dan de analyses aangeven.

Rekenmodule N-werking Voorbeeld http://www.kennisakker.nl/kenniscentrum/document/rekenmodule-bodemstikstofmineralisatie

Organische stofbalans Doel: - Inzicht in afbraak organische stof bodem - Inzicht in aanvoer via bemesting, compost en gewasresten Rekenmodule OS-balans via Kennisakker - tabel waarin af te lezen is of OS-aanvoer over meerdere jaren in orde is, op termijn te laag wordt of acuut te laag is. http://www.kennisakker.nl/kenniscentrum/document/organische-stofbalans-excel-applicatie

Plan-do-check-act Na planvorming van elke maatregel en actie een evaluatie en bijstellingstraject Indicatoren en streefwaarden belangrijke rol: vb: - Streeftrajecten organische stof - Streeftrajecten voor bodem pH

Conclusies Meer aandacht voor strategische, bodemgerichte maatregelen door akkerbouwbedrijven Verbreed bemestingsplan goed hulpmiddel Aantal perspectiefvolle maatregelen ter verhoging van de nutrientenbenutting in onderzoeksfase o.a. bijbemesten met sensortechniek Kennis over indicatoren voor chemisch, fysische en biologische kenmerken vergroten

Bedankt voor uw aandacht