GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienstgeschiedenis van de antieke wereld Hoorcollege september-december 2009 Dr. F.G. Naerebout

Rooster 9/9college 128/10 college 7 16/9 college 2 4/11 college 8 23/9college 3 11/11 college 9 30/9college 4 18/11 college 10 7/10college 5 25/11 college 11 14/10college 6 2/12 college 12 21/ /12 college 13

Tentamen en literatuur Tentamen 16/12/2009, /14.00 uur, zaal ?? Herkansing maart 2010 Literatuur: Sarah Iles Johnston ed., Religions of the ancient world. A guide (Cambridge, Mass.: The Belknap Press of Harvard University Press 2004) 5 ECTS voor studenten GLTC = hoorcollege in combinatie met Methoden & Technieken: alleen de collegestof 5 ECTS: collegestof en pp. ix-xiv, 1-240, en van ieder thema (de 20 key topics op pp ) de introductie en de delen over Griekenland, Etrurië en/of Rome 10 ECTS: collegestof en het gehele boek

RELIGIE(S) WERKDEFINITIE Religie [godsdienst] = geloof in/aan een bovennatuur die betrokken is bij het leven op aarde en daar een zekere invloed op kan uitoefenen, en waar de mens mee in contact kan treden teneinde die invloed te erkennen en/of te sturen, benevens alle in dat verband verrichte handelingen.

Verdere kenmerken van religie vloeien voort uit de kenmerken van geloven in het algemeen en ritualisering in het algemeen Waarom bestaat religie? Waarom is de wereld van de oudheid religieus? Antwoord op historisch niveau: ● De mens heeft hulp nodig om te (over)leven in dit leven en in eventuele andere levens: “religion is good to suffer with” ● De mens zoekt verklaringen waarom alles is zoals het is en wat de zin daar van is: “religion is good to think with” vervolg

NB: ‘Religie’ ‘een religie’. Meervoud ‘religies’: problemen met afbakening van de ene tegenover de andere religie

Egypte Palestina / Syrië Mesopotamië Iran Anatolië Griekenland Italië Hellenistische koninkrijken Romeinse Rijk 3000 v.C. – 500 n.C. DE ANTIEKE WERELD

Thema’s Wereldbeeld Cosmologie Mythe Bovennatuurlijke wezens Verbeelding Verankering Tijd Plaats Privaat/huis Publiek Mysterie Beheersing Organisatie Intermediairs Theologie Tekst(en) Politiek Ethiek Handelingen Ritueel Offer Gebed Divinatie Specifieke werkingsgebieden Onreinheid Crises Rites de passage Ziekte Dood Bijzondere vormen van religie Mystiek Esoterie Magie Ongeloof

College-thema’s 1Inleiding 2Bovennatuurlijke wezens [Deities and demons; Monotheism and polytheism] 3Cosmologie [Cosmology: time and history; Myth; Theology, theodicy, philosophy; Myth and sacred narrative ] 4‘Heilige’ tijd en ruimte [Sacred times and spaces] 5Mysterieculten [Mysteries] 6Intermediairs [Religious personnel] 7Tekst(en) [Religion and writing; Sacred texts and canonicity] 8Offer [Sacrifice, offerings, and votives] 9Divinatie [Divination and prophecy] 10Onreinheid [Pollution, sin and atonement; Sin, pollution and purity] 11Ziekte en dood [Illness and other crises; Death, afterlife and other last things] 12Magie [Magic] 13Afsluiting