GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienst- geschiedenis van de antieke wereld Dr. F.G. Naerebout f.g.naerebout@hum.leidenuniv.nl www.oudegeschiedenis.info

College-thema’s 1 Inleiding: religie en religies 2 Cosmologie: bovennatuurlijke wezens [Deities and demons; Mono-theism and polytheism] 3 Cosmologie: mythe [Cosmology: time and history; Myth; Theology, theodicy, philosophy; Myth and sacred narrative] ‘Heilige’ tijd en ruimte [Sacred times and spaces] (On)reinheid [Pollution, sin and atonement; Sin, pollution and purity] Ziekte en dood [Illness and other crises; Death, afterlife and other last things] Intermediairs [Religious personnel] Tekst(en) [Religion and writing; Sacred texts and canonicity] Offer [Sacrifice, offerings, and votives] Divinatie [Divination and prophecy] Mousikē Mysterieculten [Mysteries] Magie [Magic] Synthese: een religie temidden van de religies van de antieke wereld

Offer = gift aan de bovennatuur Offer, offergave = elk offer [Sacrifice] = bloedig offer Wijgeschenk = object gewijd aan X Votief, ex-voto = object gewijd aan X op basis van een gelofte, een votum

“De dingen zelf ”   Representaties ‘Vruchten’ Vloeistoffen Reukstoffen Dieren Mensen Objecten anders dan representaties Onroerend goed Energie / talent

Plengschaal voor plengoffer

Thymiateria voor geuroffer

Objecten: anathemata

Depositie

geld

Energie en talent

“De dingen zelf ” Representaties ‘Vruchten’ Vloeistoffen Reukstoffen Dieren Mensen Objecten anders dan representaties Onroerend goed Energie / talent Representaties van de zaken in kolom 1 Representaties van de goden Representaties van de gelovigen Representaties van de daad van het offeren of van het offer, in beeld en/of tekst

representaties van (offer)dieren, objecten, gelovigen en bovennatuurlijke wezens

representatie van de godheid

representaties van een (te) genezen lichaamsdeel: anatomische votieven, body-part votives

representaties van een plantaardig offer

representatie van een haaroffer

represen- tatie: miniatuur

representaties van wierrook- of geuroffer

representatie van dieroffer

representaties van dieroffers

representatie van dieroffer

representaties van dieroffer

Wijgeschenk met representatie van offer

representatie van plengoffer

representaties van plengoffers

wijgeschenk met een representatie van het schenken van een representatie

Eenvoudig tekstueel ex voto

Offers: behandeling Het is een gift, dus: afstand doen van, spenderen. Indien een materieel ding, dan wordt het onttrokken aan de menselijke sfeer: 1) geheel en voorgoed; 2) het komt ten goede aan de intermediairs / ‘het heiligdom’; 3) het wordt geredistribueerd aan ‘iedereen’ Intact laten (opstellen, opbergen)  ‘onklaar’ maken en deponeren / vernietigen dieren: doden / opeten / vernietigen

Offers: motieven schenken zonder specifiek doel schenken uit dank voor X schenken in verwachting van X (do ut des) schenken ter inlossing van een gelofte (ex voto) = VOTIEF Al het bovenstaande = gift exchange, reciprociteit, giri Daarenboven: sociale motieven: uitdragen van godsvrucht, status, macht, welvaart enz