ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Les 11 Infectie Infectie, menselijke afweer, wondgenezing, ontstekingsverschijnselen, anafylactische shock, vaccinatie, antibiotica, MRSA ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Zomaar wat begrippen Aanpassing, adaptievermogen Afweer, weerstand, decompensatie, over compensatie constitutie, je gestel conditie, belastbaarheid draagkracht en draaglast ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Begrippen 2 Prognose, voorspelling over verloop chronisch,langzaam, slepend verloop acuut, remissie exacerbatie, plotselinge verergering therapie, behandelwijze palliatief, verzachtend curatief, op genezing gericht preventief, voorkomend ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 EXOGEEN Uitwendige ziekteoorzaak mechanische pathogene micro-organismen fysische oorzaken chemische oorzaken verkeerde voeding psychische oorzaken ENDOGEEN Inwendige ziekteoorzaak erfelijk, genetisch bepaald aangeboren genotype Gemengd Zowel inwendige als uitwendige oorzaak allergie neoplasie ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Definitie en de menselijke afweer INFECTIE is het zich vermeerderen en verspreiden van micro-organismen in het menselijk lichaam. Het optreden van infectie is afhankelijk van de afweer, of weerstand. Besmetting oftewel contaminatie is het in contact komen met het micro-organisme, waarbij deze soms in de weefsels doordringt. ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Soorten schadelijke prikkels Fysische chemische immunologische micro-organismen steriele ontsteking wordt niet veroorzaakt door micro-organismen ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Wondgenezing Elke wond is besmet meestal geen infectie, fagocytose en bloeding stolsel in wondspleet bovenste laag droogt uit, korst zorgt voor steriele afsluiting door beschadiging weefsel, ontstekingsreactie meer bloed naar de wond granulocyten uit vaten en fagocytose beschadigde cellen groei capillairen en fibroblasten = granulatieweefsel wanneer hele wondspleet vol gegroeid is tot epitheel, valt korst eraf, litteken ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Indeling micro-organismen protozoa (dierlijk, parasieten) dysenterie, malaria schimmels candidiasis bacteriën longinfecties, urineweginfecties, gonorroe, meningitis Virussen = gif (afhankelijk van gastheer) bestaan uit twee componenten: eiwit component nucleïnezuur component griep nauwelijks geneesmiddelen tegen, schadelijk voor de mens ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Besmettingswegen enteraal via het spijsverteringskanaal aërogeen via de luchtwegen hematogeen via het bloed cutaan via de huid ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Porte d’entree Intrede plaats, plaats waar de bacterie of virus binnenkomt. Uitleg aan de hand voorbeeld: influenzavirus geeft aanleiding tot griep als het ingeademd wordt. (aërogeen) eet je het virus (enteraal) of op de huid (cutaan) dan geen ziekteverschijnselen. ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Van besmetting tot infectieziekte aanhechting infectie Directe beschadiging Immunologische mechanismen infectieziekte ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Ontsteking Is een lokale reactie van het lichaam op weefselbeschadiging. Oorzaken: micro-organismen verbrandingen immunologische reacties chemische stoffen wonden steriele ontstekingen (geen micro-organisme) ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Ontstekingsverschijnselen 5 verschijnselen, meestal plaatselijk rubor = roodheid (bloedvatverwijding) calor = warmte (bloedvatverwijding) zwelling (oedeem = vocht + leukocyten) dolor = pijn (door oedeem) functio laesie = gestoorde functie (oedeem en pijn) ontsteking is een reactie van het lichaam in aansluiting op een schadelijke prikkel, is zo’n prikkel een micro-organisme dan infectie (inflammatie) ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Verloop van een acute ontstekingsreactie toename doorbloeding weefsel door vasodilatatie (vaatverwijding) toename permeabiliteit (vaatdoorlaatbaarheid) chemotaxie (aantrekken van leukocyten) remming ontstekingsreactie herstel van het weefsel ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Algemene ontstekingsverschijnselen Verhoging aantal leukocyten Afweercellen, daardoor opgezette lokale lymfeklieren verhoogde bezinkingssnelheid BSE (toename aantal cellen) malaise energie die de afweer vergt Verhoging of koorts kapotte cellen, die basaalmetabolisme verhogen ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Afweer uitwendige afweer huid en slijmvliezen productie zuren inwendige afweer totale afweer humorale immuniteit cellulaire immuniteit - granulocyt - monocyten  macrofagen - Interferon (virussen) - complementsysteem specifieke afweer niet specifieke afweer ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Afweermechanismen Niet-specifiek mechanisch Huid en slijmvliezen chemisch speeksel Zoutzuur humoraal Lysozymen Antilichamen cellulair Fagocytose interferonen specifiek B-lymfocyten T-lymfocyten afweermechanismen ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Afweer vervolg Humorale immuniteit (antilichamen na contact met antigenen) B-lymfocyten (gemaakt in milt en lymfe) productie van antilichamen (antistoffen = eiwitten, de gammaglobulinen) antilichamen zijn zeer specifiek immuniteit op verschillende wijze Cellulaire immuniteit T-lymfocyten (t.g.v. antigeen zoals schimmels en bacteriën) Fagocytose er worden geen antistoffen gevormd T-lymfocyten verzetten zich tegen lichaamsvreemde stoffen ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 uitvoerende lymfocyten plasma cellen B-lymfocyt Productieplaats van B-lymfocyten M =mononucleaire P =fagocyten S =systeem MPS o.a. rode beenmerg lymfeweefsel T-lymfocyt thymus MPS = vorming bloedcellen en fagocyterende cellen B-lymfocyten = humorale immuniteit via vorming van antistoffen T-cellen of T-lymfocyten = Cellulaire immuniteit De uitvoerende T-lymfocyten vertonen een directe relatie met het antigeen. LG, fig. 2.1.11, blz. 99 ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Specifieke immuniteit Actieve natuurlijke immuniteit doorgemaakte infectieziekte Passieve natuurlijke immuniteit antistoffen van de moeder Actieve kunstmatige immuniteit vaccinatie Passieve kunstmatige immuniteit antiserum ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Sensibiliteit of overgevoeligheidsreacties immediate type snelle orgaan gebonden reactie binding immunoglobuline en mestcel (wit bloedlichaampje) en granulocyt allergenen als huismijt, graspol, dierenharen gevaar anafylactische shock Antigeen-antilichaamcomplexen complexen geven ontstekingsreacties ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Anafylactische shock en reacties Wespensteek met een allergische reactie of overgevoeligheidsreactie geeft verschijnselen zoals shock en stridor = (piepende ademhaling), oedeem, tachycardie, jeuk Levensreddende medicatie is adrenaline eerst intramusculair daarna ook intraveneus, ook Tavegil (prednisol) of antihistaminicum ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Kinderziekten Varicella of waterpokken infectie t.g.v. varicella-zoster-virus Herinfectie met latent geworden varicella virus geeft gordelroos bij verminderde weerstand van de patiënt of bij behandeling met corticosteroïden of cytostatica (pijnlijk, komt in de gordelstreek voor) ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Vaccinatie in Nederland DKTP = difterie, kinkhoest, tetanus en poliomyelitis MET H = hemofilus influenza (griep) type b-vaccin BMR = bof, morbilli (mazelen) en rubella (rode hond) MET geconjugeerd meningokokken C-vaccin BCG = bacille Calmette-Guérin oftewel een avirulente tuberkelbacil alleen bij kinderen met verhoogd risico ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Nut van vaccinatie Bij influenza alleen de huidig bekende en heersende stammen worden gegeven Pokkenvirus vernietigen? (Rusland en Amerika) Morbilli of mazelen, op zich niet gevaarlijk, maar inenting vanwege bijwerking op latere leeftijd (encephalitus) Rubella of rode hond inenting vanwege gevaar tijdens de zwangerschap dus alleen meisjes ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Nut van vaccinatie 2 Keuzevrijheid, ja en nee! Wettelijk ja en epidemiologisch niet 90 % wordt preventief ingeënt met verzwakt virus ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Antibiotica Zijn geneesmiddelen van natuurlijke of synthetische oorsprong, die een groeiremmende (bacteriostatische) of dodelijke (bactericide) effect hebben op micro-organismen zonder daarbij de patiënt te schaden. ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Resistentie voor antibiotica ongevoeligheid van micro-organismen voor de werking van antibiotica Gevaar: infectie krijgt weer een kans Toekomst kunnen infecties weer volksziekte nummer 1 worden ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 MRSA bacterie MRSA = MultiResistente Staphylococcus Aureus bacterie Ontstaan kwistig gebruik van antibiotica Onzorgvuldig en onjuist gebruik antibiotica Dumping van ‘oude’ antibiotica in ontwikkelingslanden ANZN 1e leerjaar - Les 11 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011