Module 1 Welke soorten informatiebronnen zijn er en hoe ze te gebruiken?

Module 1 Doel –In deze module maak je kennis met de verschillende soorten wetenschappelijke informatiebronnen en leer je ook wanneer je deze types best (niet) gebruikt. Voorkennis –Voor deze module is geen specifieke voorkennis vereist. Tijdsduur –10-15 minuten

Inhoud Inleiding Welke soorten informatiebronnen zijn er? –CatalogiCatalogi –DatabankenDatabanken –NaslagwerkenNaslagwerken –ZoekmachinesZoekmachines Welke bron gebruik je wanneer? Samenvatting

Inleiding Google is omwille van zijn gebruiksvriendelijkheid terecht enorm populair, ook bij onderzoekers en studenten.Google Maar er is een maar...

Google maakt miljarden webpagina’s opzoekbaar. Dat is natuurlijk best veel, maar om een goede paper of een goed eindwerk te schrijven, moet je op zoek naar ALLE relevante informatie die nodig is voor je paper of eindwerk.

Inleiding Als je enkel op Google of Yahoo zou vertrouwen, mis je essentiële informatie. –Hoewel je gigantisch veel (vaak irrelevante) zoekresultaten krijgt, geven zoekmachines maar toegang tot een beperkt deel van het Internet. –Ook de kwaliteit van Google-zoekresultaten is niet gegarandeerd. –Bovendien spelen bij zoekmachines ook niet-inhoudelijke factoren mee bij het rangschikken van de zoekresultaten: commerciële (hoe meer gesponsord, hoe hoger je ranking) statistische (hoe meer aangeklikt, hoe hoger je ranking) nationalistische (hoe gevaarlijker voor de nationale veiligheid, hoe lager je ranking) –Ten slotte vind je ook heel wat informatie in de collecties van onze bibliotheek die niet vrij toegankelijk via het internet raadpleegbaar is.

Inleiding Internetzoekmachines: voor- en nadelen Voordelen Gebruiksvriendelijk Snelle resultaten Nadelen Niet alle relevante informatie is online beschikbaar Informatie is niet gecontroleerd op kwaliteit en betrouwbaarheid Onoverzichtelijk aantal vaak irrelevante zoekresultaten Niet-inhoudelijke (commerciële, statistische, nationalistische) argumenten bepalen mee de ranking van de zoekresultaten

Inleiding Google is natuurlijk gemakkelijk. Je kan ‘s avonds laat vanuit je comfortabele zetel met enkele muiskliks soms heel recente informatie over je onderwerp terugvinden. Maar toch... Bibliotheken zijn al lang niet meer de enige plaatsen waar je informatie kan vinden, maar toch behouden ze een aantal voordelen t.o.v. populaire zoekmachines als Google.

Inleiding Als een boek terechtkomt in een wetenschappelijke bibliotheek, kan je dat vergelijken met een soort kwaliteitslabel. De informatie is vooraf geselecteerd, staat (meestal) per onderwerp keurig geordend in de rekken en blijft beschikbaar. Een groot aantal wetenschappelijke informatie uit databanken en elektronische tijdschriften is bovendien niet vrij via internet raadpleegbaar. De bibliotheek geeft je wel toegang tot zulke bronnen.

Inleiding Bibliotheken: voor- en nadelen Voordelen De wetenschappelijke waarde ervan wordt vooraf beoordeeld De collectie wordt gestructureerd per onderwerp aangeboden De informatie blijft zeker beschikbaar De bibliotheek biedt toegang tot niet vrij toegankelijke e-bronnen Nadelen Je moet je verplaatsen naar de bibliotheek De bibliotheek is niet altijd open De informatie is niet altijd actueel of geactualiseerd

Inleiding Conclusie De bibliotheek en het internet hebben elk hun eigen voor- en nadelen en vullen elkaar perfect aan. –Internetzoekmachines zijn zeker een belangrijke informatiebron, maar ze zijn alleen niet de beste plaats om te starten met je onderzoek. –We raden je aan om je literatuuronderzoek te starten in de bibliotheek. Naast het aanbod van gedrukte informatie vind je op onze website ook toegang tot de belangrijkste digitale bibliotheekbronnen.website

Soorten informatiebronnen 1. Catalogi Definitie –Met een catalogus kan je de beschrijving (bibliografische referentie) en vindplaats opzoeken van boeken, titels van tijdschriften en audiovisuele materialen. –OPGELET! Een catalogus bevat meestal géén titels van artikels in tijdschriften, enkel titels van de tijdschriften zelf.

Soorten informatiebronnen 1. Catalogi Voorbeelden VoorbeeldDoelgroep Libis-catalogusKHK en andere leden van de associatie KU-Leuven NCC (Nederlandse Centrale Catalogus) Nederland WorldcatWereld

Soorten informatiebronnen 2. Databanken Definitie –Een databank bevat bibliografische referenties van voornamelijk tijdschriftartikels, al dan niet voorzien van een link naar de elektronische versie.

Soorten informatiebronnen 2. Databanken Types –Bibliografische databanken: bevatten enkel een bibliografische referentie, al dan niet aangevuld met een korte inhoud van de artikels. Sommige bibliografische databanken geven wel een link naar de elektronische versie elders op het Internet. –Full text databanken: bevatten niet alleen de bibliografische referentie, maar ook de volledige elektronische versie. Vaak is de full text zelf ook volledig doorzoekbaar. –Citatiedatabanken: bevatten niet alleen de bibliografische referentie, maar ook een link naar de citaties (d.i. andere publicaties die deze referentie in de voetnoot citeren).

Soorten informatiebronnen 2. Databanken Voorbeelden VoorbeeldType EBSCO (Academic Search Elite – Business Source Elite) Bibliografische en gedeeltelijk full text databank Web of ScienceBibliografische en citatiedatabank PubMedBibliografische databank

Soorten informatiebronnen 3. Naslagwerken Definitie –Een naslagwerk bevat een hele reeks korte bijdragen over een woord/persoon/begrip/vakgebied, meestal (alfabetisch) geordend per lemma, onderwerp of sleutelwoord.

Soorten informatiebronnen 3. Naslagwerken Types –Woordenboeken: behandelen woorden –Encyclopedieën: behandelen personen en begrippen –Losbladige werken: publicaties die voortdurend aangevuld worden met het oog op de actualiteit –Vakspecifieke, digitale naslagwerken: behandelen vakspecifieke onderwerpen en worden voortdurend aangevuld met het oog op de actualiteit (bevatten artikels, regelgeving, wetten, jaarverslagen, nieuwsbrieven… ) –Krantenarchieven: geven toegang tot oude en recente krantenartikels

Soorten informatiebronnen 3. Naslagwerken Voorbeelden VoorbeeldType WikipediaOnline encyclopedie Van Dale WoordenboekWoordenboek MonKEYVakspeciek, digitaal naslagwerk (fiscaliteit, accountancy en vennootschapsleven) digitaal naslagwerk (rechtspraktijk) WarenwetgevingVakspecifiek, digitaal naslagwerk (wetten en besluiten i.v.m. voeding) SentralVakspecifiek, digitaal naslagwerk (veiligheid en milieu) MediargusArchief van Vlaamse en Nederlandse kranten en tijdschriften

Soorten informatiebronnen 4. Zoekmachines Definitie –Een zoekmachine maakt (publiek toegankelijke) pagina’s op het internet opzoekbaar.

Soorten informatiebronnen 4. Zoekmachines Types –Algemene zoekmachines: maken verschillende soorten webpagina’s opzoekbaar (bv. Google, Yahoo,...) –Gespecialiseerde zoekmachines: maken webpagina’s met wetenschappelijke inhoud opzoekbaar (bv. Google Scholar, Scirus, …).

Soorten informatiebronnen 4. Zoekmachines Voorbeelden VoorbeeldType GoogleAlgemene zoekmachine Google ScholarGespecialiseerde zoekmachine SCIRUS – for scientific information only Gespecialiseerde zoekmachine

Samenvatting Wanneer je als student in het hoger onderwijs de opdracht krijgt om te zoeken naar “wetenschappelijke” informatie, heb je de keuze uit verschillende informatiebronnen. We sommen de belangrijkste soorten wetenschappelijke bronnen voor je op.

Samenvatting 1. Soorten informatiebronnen Catalogi Met behulp van catalogi kan je boeken en tijdschriften terugvinden, maar niet artikels die in tijdschriften staan. Ze zijn dus vooral geschikt om boeken over je onderwerp terug te vinden. Voor tijdschriftartikels moet je databanken gebruiken. Databanken Met behulp van databanken kan je artikels terugvinden uit wetenschappelijke tijdschriften, congresbundels, enz. Zij vormen je belangrijkste bondgenoot in je zoektocht naar wetenschappelijke publicaties. Naslagwerken Door het gebruiken van naslagwerken krijg je een goed idee van de belangrijkste zoektermen die verband houden met je onderwerp. In eerste instantie raadpleeg je best een aantal algemene en/of gespecialiseerde naslagwerken. Zoekmachines Het is zeker niet verkeerd om zoekmachines op het internet te gebruiken, maar wees je ervan bewust dat je met dergelijke zoekmachines nooit alle informatie kan terugvinden. Je moet daarnaast ook andere types informatiebronnen gebruiken die even noodzakelijk zijn om alle relevante informatie over je onderwerp op te zoeken.

Samenvatting 2. Wanneer gebruik je welke informatiebron? Fase I: zoeken naar geschikte zoektermen Fase II: zoeken naar publicaties over je onderwerp Naslagwerken Catalogi Databanken Zoekmachines