anatomie en fysiologie gewrichten Els-Heidi Bakker-Voetman, medisch trainer afdeling Medical Services, maart 2002

! anatomie gewrichten gewricht: plaats waar twee of meer botten samenkomen diverse indelingen, bv: synartrose (fibreus,bindweefsel): onbeweeglijk amfiartrose (kraakbeen): enigszins beweegbaar diartrose (synoviaal): vrij beweegbaar

synartrose onbeweeglijk bindweefselverbinding fibreuze gewricht voorbeeld: schedelnaden

amfiartrose enigszins beweegbaar kraakbeenverbinding voorbeeld: symfyse

diartrose ! vrij beweeglijk synoviale gewrichten voorbeelden: heup knie schouder pols vingers

synoviaal gewricht (diartrose) ! synoviaal gewricht (diartrose) bot gewrichtskapsel subchondrale plaat synoviaal membraan gewrichtsholte met synoviaal vocht gewrichtskraakbeen

fysiologie synoviaal gewricht kraakbeen (1) ! fysiologie synoviaal gewricht kraakbeen (1) Functie Kraakbeen: verdeling gewichtsbelasting over botvlakken verlagen wrijvingsweerstand hyalien kraakbeen bestaat uit: 98% matrix: >60% water collageen, proteoglycanen 2% cellen: chondrocyten

fysiologie synoviaal gewricht kraakbeen (2) chondrocyten: metabool zeer actief productie en instandhouding extracellulaire matrix voeding vanuit subchondrale bot en synoviale vocht matrix: proteoglycanen: vormen conglomeraten (aggrecaan) met negatieve lading, trekt water aan collageen: netwerk, houdt water en proteoglycanen vast

fysiologie synoviaal gewricht kraakbeen (3) proteoglycaan hyaluronaat collageen type II collageen type IX, cross-link

fysiologie synoviaal gewricht kraakbeen (4) ! fysiologie synoviaal gewricht kraakbeen (4) evenwicht afbraak en synthese kraakbeenmatrix door chondrocyten regulatie door chemische boodschapperstoffen langzaam proces beperkte herstelcapaciteit synthese MATRIX afbraak

fysiologie synoviaal gewricht kraakbeen (5) synthese proteoglycanen: groeifactoren ‘insulin-like growth factor-1’ (IGF-1) ‘transforming growth factor ß’ (TGF-ß) afbraak matrix: proteïnasen stimulatie: interleukines, ‘tumornecrosefactor ’ (TNF-) remming: ‘tissue inhibitor of metalloproteïnasen’ (TIMP) en ‘plasminogen activator inhibitor’ (PAI)

fysiologie synoviaal gewricht kraakbeen (6) IGF TGF proteïnasen (afbraakenzymen) synthese MATRIX afbraak

fysiologie synoviaal gewricht kraakbeen (6) interleukine-1 + IGF TGF proteïnasen (afbraakenzymen) + IL-6 TNF- - synthese MATRIX afbraak PAI-1 TIMP

fysiologie synoviaal gewricht gewrichtskapsel en synoviaal vocht ! fysiologie synoviaal gewricht gewrichtskapsel en synoviaal vocht functie: stabilisatie, op de plaast houden van botten voorkomen abnormale bewegingen binnenbekleding : synoviaal membraan: aanmaak synoviaal vocht (knie: 2 ml aanwezig) voeding gewrichtskraakbeen synoviocyten type A: ‘macrofagen’ (afweer, afval) synoviocyten type B: ‘fibroblasten’ (smeermiddel)