kwaliteit van leven prostaatkankerpatiënten 31 oktober 2007 Ellen Hawinkels bekkenfysiotherapeut®/seksuoloog®

Waalre

expertisecentrum bekkenfysiotherapie seksuologie psychologie cursussen, ontwikkeling lesmaterialen, voorlichting en informatie samenwerking met andere disciplines (Erasmus, VU, AZM, industrie)

bekkenfysiotherapie kinderen, vrouwen en mannen voor kinderen, vrouwen en mannen die problemen hebben met plassen, poepen en vrijen

klachten bij mannen plassen: bedplassen, incontinentie, vaak plassen, blaasontsteking, prostaat CA poepen: incontinentie, obstipatie, post- operatief, anusklachten, pijn buikpijn, prostaatontsteking, darmklachten/CA vrijen: pijn, opwindings- stoornissen, erectiestoornissen, te snel klaarkomen

prostaataandoeningen goedaardige prostaatvergroting (BPH) prostatitis prostatodynie …. chronische bekkenpijn prostaat kanker De rol van obstructie en prostaatoperaties Bladzijde 230 ICI e.v.

diagnose prostaatkanker pre operatief: meestal geen klachten (toeval, screening ) blaas vulling problemen: vaak plassen,heftige aandrang blaas lediging problemen: slappe straal, nadruppelen advies: bekkenfysiotherapie rol van de bekkenbodem goede toiletadviezen

Anatomie/(patho)fysiologie Bron: Atlas of human anatomy Frank H Anatomie/(patho)fysiologie Bron: Atlas of human anatomy Frank H. Netter, M.D. We zien hier het kleine bekken, een functioneel geheel gevormd door het benige bekken, de bekkenbodem en de drie daarmee verbonden orgaansystemen: 1. De LUTS/lagere urinewegen: blaas, blaashals en urethra + prostaat 2. Lagere intestinale organen: colon (dikke darm), rectum(endeldarm) en anorectale overgang en het anale kanaal. De blaas wand bestaat uit verschillende lagen glad spierweefsel, de m. detrusor. Binnenkant is bedekt met mucosa. Het spierweefsel is dikker in het trigonum –tussen de ureteren(urineleiders), en dit vormt autonome sluitmechanisme blaas- en deze spiervezels lopen door naar urethra. Daaronder de prostaat zie je diafragma urogenitale en de lavtor ani. Blaashals: overgang tussen blaas en urethra,. in rust vlak en gesloten. Bij de man speelt de prostaat een indirecte rol bij het afsluitmechanisme van de blaas. De prostaat is een klier die vlak onder de blaasuitgang en om de plasbuis heen ligt. De prostaat is ongeveer zo groot als een walnoot of kastanje. De functie van de prostaat is het vervoer van zaadcellen. Bij een ejaculatie komen door contractie van de bulbocavernosus en door contractie van de prostaat de zaadcellen in het prostaatvocht naar buiten. Het rectum (endeldarm)voortzetting dikke darm (colon en sigmoid) is 10-15 cm lang, loopt ter hoogte van S3 naar beneden. Vernauwt zich aan het eind (anorectale overgang) tot het anale kanaal dat 3-4 cm lang is. Rectum is normaal leeg=doorgeefkanaal. De anorectale ring wordt gevormd door de proximale rand van de gladde autonome Interne Anale Sfincter (IAS)- voortzetting ring- en lengtemusculatuur rectum- en de dwarsgestreepte willekeurige Externe Anale Sfincter (EAS). Als een septum loopt de m.puborectalis tussen de IAS en EAS. + endopelviene fascie De IAS, die een bepaalt 70% van de rustdruk in het anale kanaal, de EAS 30%. De IAS is bijna altijd gesloten. In het anale kanaal ligt ook de plexus haemorrhoidalis, plooien met veneuze structuren die werken als zwellichamen. Zij dragen ertoe bij dat het anale kanaal water- en luchtdicht afgesloten wordt.

radicale prostatectomie (meest effectief) Prostaatkanker behandel methodes hormonale behandeling chemotherapie inwendige bestraling (brachytherapie) uitwendige bestraling opereren radicale prostatectomie (meest effectief) Oorzaken prostaatkanker Er is nog geen duidelijke oorzaak van prostaatkanker bekend. Het is waarschijnlijk dat een verandering in de hormonale regeling van de prostaat een rol speelt in het ontstaan van prostaatkanker. Verder komt het bij mannen in West-Europa en de V.S. vaker voor dan in de rest van de wereld. Waarschijnlijk door de westerse voedingsgewoonten: veel vet en eiwitten. Prostaatkanker komt in bepaalde families vaker voor. Er is in die gevallen duidelijk een erfelijke factor die hiertoe aanleiding geeft. Welk gen hiervoor verantwoordelijk is, is op dit moment echter nog niet goed bekend.

post operatief urine incontinentie impotentie Oorzaak: beschadiging: - afsluitmechanisme van de blaas - zenuw bundel pijn, angst, schaamte, boos

behandelopties afwachten incontinentie verpleegkundige bekkenfysiotherapie medicijnen psychologie / seksuologie

Bekkenfysiotherapie Eerste consult ( 1 uur) anamnese uitleg - bekkenbodem - eet-en drinkadviezen - toiletadviezen / hygiëne - bijhouden plaslijst onderzoek behandelplan bespreken

vervolg behandeling ontspanning (totaal) ademhaling bekkenbodem oefeningen - bewustmaking - palpatie - biofeedback / elektrostimulatie

Biofeedback

Kampen Mv, The Lancet 2000;355,January 8:98-102 Methodologische goede studie: (Kampen Mv, De Weerdt W, Van Poppel H, Feys H, Baert L. Effect of pelvic-floor re-education on duration and degree of incontinence after radical prostatectomy: a randomised controlled trial. The Lancet 2000;355(January 8):98-102. Gem aantal beh. 8 (range ) gedurende ui maximaal 1 jaar Na 3 maanden 32% meer droog. Na 1 jaar 14% (95% CI 2-27) ,,

seksualiteit therapie: medicijnen psychologie / seksuologie operatie door beschadiging van de zenuw: erectie zwakte of uitblijven van erectie acceptatie of therapie: therapie: medicijnen psychologie / seksuologie operatie

seksuoloog met partner communicatie geduld, respect…geen medelijden kijken wat er wel kan !! vaardigheden verbeteren aandacht voor remmende factoren positief denken / positief lichaamsgevoel

verwijzer huisarts specialist ( gynaecoloog, uroloog, chirurg, kinderarts, internist, psycholoog) op eigen initiatief

bekkenfysiotherapie NVFB De Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie bij Bekkenproblematiek en pre- en postpartum gezondheidszorg     Door het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) erkende beroepsinhoudelijke vereniging Opgericht in 1981; ruim 850 leden Sinds januari 2005 register bekkenfysiotherapie inmiddels 250 geregistreerde bekkenfysiotherapeuten Korte schets ontwikkeling bekkenft door Ellen zie blz. 1-3 syllabus

register www.NVFB.nl