Studium Generale, Maastricht, 1 oktober 2007 Is het waar dat de mens het klimaat verandert? het klimaat verandert? Rob van DorlandKNMI

Kernvragen klimaatonderzoek Waarnemen (detectie) Verklaren (attributie) Voorspellen (projectie)

IPCC: Intergovernmental Panel on Climate Change Established in 1988 by the World Meteorological Organisation (WMO) and the United Nations Environment Programme (UNEP) Assessment reports: –The Physical Science Basis (WG1) –Impacts, Adaptation and Vulnerability (WG2) –Mitigation of Climate Change (WG3) Special reports: e.g. Climate effects of air craft emissions

Oorzaken van klimaatverandering: natuurlijk en antropogeen Waarnemingen: atmosfeer, oceaan, ijsbedekking Inzicht in oorzaak-gevolg relaties: terugkoppelingen en biogeochemische cycli Projecties: mondiaal én regionaal gegeven een set van emissiescenario’s (WG3) WG1 rapport beschrijft huidige kennis en inzichten op het gebied van:

Broeikasgassen Concentraties overtreffen in hoge mate de pre-industriele waarden van de laatste vele duizenden jaren Toename van concentraties CO 2, CH 4 en N 2 O is hoofdzakelijk het gevolg van de menselijke invloed

Informatie over het klimaat van voor het begin van de instrumentele waarnemingen bevestigt de ongewone aard van de recente opwarming Paleoklimatologisch perspectief:

Un inconvenient truth – Al Gore:

Temperatuur en broeikasgassen in het verre verleden

CO 2 op geologische tijdschaal

Detectie: Temperatuur op geologische tijdschaal Bron:: Oerlemans, 2004 Lange-termijn afkoeling: ~11°C per 50 Myr

Detectie: 20 e eeuw

De opwarming van de aarde is onmiskenbaar blijkens: (1)temperatuurstijgingen van lucht en oceaan, (2)op grote schaal smelten van sneeuw en ijsbedekking, (3)Zeespiegelstijging, Veranderingen geconstateerd in: Windpatronen, Extreem weer (droogte, hevige neerslag, hittegolven en intensiteit tropische cyclonen). Directe waarnemingen

Stralingsbalans Klimaatsysteem Inkomende Zonnestraling 342 Wm -2 Gereflecteerde Zonnestraling 102 Wm -2 (circa 30%) Uitgaande infraroodstraling 240 Wm -2

Stralingsforcering

Mondiale Attributie Het grootste deel van de waargenomen toename van de mondiaal gemiddelde temperatuur sinds het midden van de 20 e eeuw is zeer waarschijnlijk het gevolg van de menselijke invloed. Voor het eerst kan uit klimaatmodellen in combinatie met waarnemingen een bandbreedte van de klimaatgevoeligheid worden bepaald: 2 - 4,5 graden met een beste schatting van 3 graden

Regionale Attributie De menselijke invloed begint ook op continentale schaal zichtbaar te worden in de metingen

Natuurlijke klimaatfactoren 20 e eeuw 1. Vulkaanuitbarstingen 2. Zonne-activiteit 3. El Niño

Begrijpen we de opgetreden klimaatveranderingen?

Zeker Broeikaseffect Menselijke invloed hoeveelheid broeikasgassen Temperatuurgegevens vanaf 1856 Respons aarde (gletsjers, groeiseizoen etc.) Onzeker Terugkoppelingen (wolken, ijs, oceaan, biosfeer etc.) Aerosolen Emissiescenario’s Kwaliteit modelprognoses (regionaal detail) Niet lineaire gebeurtenissen (Golfstroom, permafrost) Redelijk zeker Belangrijke klimaatinvloeden laatste honderden jaren Temperatuurgegevens vanaf 1000 (on)Zekerheden

Hoofdpunt van kritiek klimaat sceptici? Bron: presentatie Labohm

Temperatuurprojecties

Patronen van klimaatverandering

Is het klimaatsysteem voorspelbaar?

Gevolgen temperatuurstijging Zeespiegelstijging wereldwijd: 18 tot 59 cm ( t.o.v ) met mogelijk nog 10 tot 20 cm extra door versnelde afkalving aan de randen van de Groenlandse en de West- Antarctische ijskap Zeespiegelstijging Nederland: 35 tot 85 cm door extra stijging van de Noord-Atlantische Oceaan. Verandering neerslagpatronen Verandering extreem weer (droogte, hittegolven, hevige neerslag, intensiteit tropische cyclonen)

Neerslagprojecties

Klimaatprojecties voor Nederland

KNMI’06 klimaatscenario’s: 4 varianten

waarnemingen ensemble gemiddelde Klimaatvoorspelling zomer “Dutch Challenge” project  De verschillen tussen de 62 simulaties worden uitsluitend veroorzaakt door natuurlijke variabiliteit in het klimaatsysteem

1. Mitigatie: Reduceer uitstoot van broeikasgassen zodanig dat de wereld niet verder dan circa 2 graden opwarmt: dit vergt een CO 2 reductie van 60-80% in de komende decennia. 2. Adaptatie: Gegeven de klimaatscenario’s, probeer de effecten zo goed mogelijk op te vangen door aan te passen aan de veranderende omstandigheden, bv nieuw deltaplan en lange termijn planning Ruimtelijke Ordening. Beleidsopties

emissions concentrations temperature sea level Hasselmann et al, Science 2003 Millennium Prediction

Geschreven geschiedenis IPCC-rapport: temperatuurstijging tot 2100 Minimum 1,1 °C Maximum 6.4 °C Indien IJstijd morgen begint: afkoeling ca. 0,02 C/eeuw Bron: klimaatdebat 21 maart 2007; figuur Kroonenberg, aanpassing Van Dorland

Het klimaat is veranderd en mensenhand daarin is onmiskenbaar Klimaatverwachting: het wordt warmer en gemiddeld over de aarde natter. Verder zijn er aanwijzingen dat het klimaat “verruwt” Klimaatverandering in Nederland: dreiging ligt vooral in de sfeer van water Door de onafwendbare klimaatverandering en door de vooruitzichten op de hele lange termijn is er geen keuze meer tussen adaptatie en mitigatie: beide zijn nodig Concluderend... Meer lezen: