Binnen of buiten de tang Binnen of buiten de tang Een corpusgebaseerd onderzoek naar de positie van voorzetselconstituenten in vertaald en origineel Nederlands. Annelore Willems Promotoren: Gert De Sutter & Johan De Caluwe BKL Taaldag 19 mei 2012

 Nagaan wat de invloed is van de factor lengte op de positie van VzC’s in vertaalde en niet-vertaalde Nederlandse bijzinnen  Taalgebruikers hebben vaak de keuze om voorzetselconstituenten voor [1] of achter [2] de werkwoordelijke eindgroep te plaatsen:  (1) Ik denk dat ik Subject binnen een vijftiental ondernemingen van de Bel20 VzC contacten heb Pv.  (2) Ik denk dat ik Subject contacten heb Pv binnen een vijftiental ondernemingen van de Bel20 VzC. Doelstelling

 o.a. Behaghel (1909) & Hawkins (1994, 2000): lengte is een belangrijke factor om woordvolgordevariatie te verklaren  Vroeger onderzoek naar de positie van VzC’s heeft beperkingen:  Enkel gesproken taalgebruik  Methodologische problemen:  Braecke (1990): lengte ondergeschikt aan focus

 Lengte middenveld  Van Haeringen en schrijfadviseurs (o.a. Renkema): tangconstructies vermijden  extra geheugenbelasting  Gibson (1998, 2000): de begrijpelijkheid van een zin is afhankelijk van de afstand tussen twee zinsdelen die op elkaar betrokken moeten worden  HYPOTHESE 1: voorkeur om het subject en de persoonsvorm zo dicht mogelijk bij elkaar te plaatsen  VzC’s verschijnen in extrapositie 1. Probleemstelling

 Vertaald versus niet-vertaald  Vertalingen zijn een zelfstandige entiteit (Baker 1996, zie ook Toury 1995)  Vertaalde teksten verschillen van niet-vertaalde teksten, zowel lexicaal als grammaticaal  Zie Baker 1993, Puurtinen 1993, Laviosa 1998, Olohan & Baker 2000,...  HYPOTHESE 2: De positie van VzC’s verschilt in vertaalde taal versus niet-vertaalde taal 2. Probleemstelling

 Dutch Parallel Corpus (DPC)  10 miljoen woorden  Parallel en vergelijkbaar corpus: NL als brontaal (> FR, EN) en doeltaal (< FR, EN)  Ingedeeld in teksttypes: ADMIN, JOURNAL, INSTR, NON-FIC, FIC Data

 Selectiecriteria:  Enkel journalistieke teksten  Enkel bijzinnen ingeleid door het grammaticaal onderschikkend voegwoord ‘dat’  VzC’s = enkel zinsdelen die zowel in het middenveld als in extrapositie kunnen staan  1926 manueel gecontroleerde zinnen Data

 Lengte tussen SU en Pv operationaliseren dat de bescherming van de privacy van de werknemers een kapitale rol kan spelen bij het beoordelen van geschillen tussen werkgevers en werknemers.  Aantal lettergrepen tussen kern subject en de persoonsvorm  de bescherming kern SU van de pri · va · cy van de werk · ne · mers een ka · pi · ta · le rol kan Pv spelen  Aantal woorden tussen kern subject en werkwoordelijke eindgroep  de bescherming kern SU van / de / privacy / van / de / werknemers / een / kapitale / rol kan Pv spelen Methode

 Gepartitioneerde chi-kwadraatanalyse: Methode Interval 1Interval 2Interval 3 Lengte SU en Pv lettergrepen 01-6 ≥ 7 Lengte SU en Pv woorden 01-2 ≥ 3

 1. Analyse van de individuele impact van de factor lengte en de factor vertaald op de keuze tussen middenveld en extrapositie  Logistische regressieanalyse met 1 predictor  2. Nagaan of de woordvolgorde verschilt in vertaalde en niet- vertaalde teksten Analyse

 1. Analyse van de individuele impact van de factor lengte en de factor vertaald op de keuze tussen middenveld en extrapositie  Logistische regressieanalyse met 1 predictor: 1. Resultaten FactorO.R.P-value SU en Pv lettergrepen e-05 *** SU en Pv woorden *** Vertaald

 1. Analyse van de individuele impact van de factor lengte en de factor vertaald op de keuze tussen middenveld en extrapositie  Logistische regressieanalyse met 1 predictor: 1. Resultaten FactorO.R.P-value SU en Pv lettergrepen e-05 *** SU en Pv woorden *** Vertaald

 Aantal woorden tussen SU en Pv 1. Resultaten

 Logistische regressieanalyse:  De lengte tussen SU en Pv heeft een statistisch significante impact op de variatie  Effect lettergrepen en woorden vergelijkbaar  Hypothese 1: voorkeur om het subject en het werkwoord zo dicht mogelijk bij elkaar te plaatsen  kan niet worden bevestigd  geen lettergrepen en woorden tussen SU en Pv: 60% VzC’s in het middenveld  meer lettergrepen en woorden in MV  meer VzC’s in extrapositie 1. Besluit

 2. Nagaan of de woordvolgorde verschilt in vertaalde en niet- vertaalde teksten  HYPOTHESE 2: De positie van VzC’s verschilt in vertaalde taal versus niet-vertaalde taal  kan niet worden bevestigd 2. Resultaten MiddenveldpositieExtrapositie Vertaald45%55% Niet-vertaald44%56%

 2. Nagaan of de woordvolgorde verschilt in vertaalde en niet- vertaalde teksten  brontaal 2. Resultaten MiddenveldpositieExtrapositie Vertaald45%55% Niet-vertaald44%56% VV → MVAV → MVØ → MVVV → AVAV → AVØ → AV 9.04%30.34%4.93%2.74%50.54%2.37%

 2. Nagaan of de woordvolgorde verschilt in vertaalde en niet- vertaalde teksten  brontaal 2. Resultaten MiddenveldpositieExtrapositie Vertaald45%55% Niet-verwant44%56% VV → MVAV → MVØ → MVVV → AVAV → AVØ → AV 9.04%30.34%4.93%2.74%50.54%2.37%

 2. Nagaan of de woordvolgorde verschilt in vertaalde en niet- vertaalde teksten  brontaal 2. Resultaten MiddenveldpositieExtrapositie Vertaald45%55% Niet-verwant44%56% VV → MVAV → MVØ → MVVV → AVAV → AVØ → AV 9.04%30.34%4.93%2.74%50.54%2.37%

 Lengte SU en Pv beïnvloedt positie VzC  meer lettergrepen en woorden in MV → meer VzC’s in extrapositie  maar geen lineaire stijging  De positie van VzC’s verschilt niet in vertaalde taal versus niet- vertaalde taal Samengevat

 Andere theorie:  Levy: verrassingstheorie  Andere factoren:  Complexiteit op een andere manier operationaliseren  Communicatief belang  Graad van toegankelijkheid Vooruitblik

Suggesties? Vragen?