Deeltjes en straling uit de ruimte
Wat is kosmische straling? Energetische deeltjes uit die vanuit de ruimte onze dampkring binnenkomen Pierre Auger (airshowers, 1936)
Welke deeltjes? Lading: +e +2e proton: kern H-atoom +Ze proton: kern H-atoom deeltjes: kern van He-atoom ….. Fe-kern straling: fotonen neutrino’s:
Samenstelling Vergeleken met het zonnestelsel
Aantallen deeltjes die de dampkring binnen-komen per seconde en per vierkante meter voor energieen tussen 10 miljoen en 1000 miljard miljard elektronvolt per deeltje.
De zonnewind
Poollicht: geladen deeltjes in de atmosfeer
Eta Carinae is een superzware ster op 8000 lichtjaar afstand Eta Carinae is een superzware ster op 8000 lichtjaar afstand. De massa is ruim 100 x die van de zon. 150 jaar voor dit licht werd uitgezonden blies een grote explosie de buitenste lagen van de ster de ruimte in.
Kernfusie: deuterium uit waterstof pp pn + positron + neutrino + licht
Bindingsenergie van protonen en neutronen in atoomkernen met massagetal A
Type II supernova Een supernova is een zware ster die onder zijn eigen gewicht instort. Krabnevel: een supernova uit 1054 AD
De meest recente met het oog zichtbare supernova vond plaats in 1987
De melkweg is een eiland van honderden miljarden sterren in een zee van lege ruimte. Een van deze sterren is de zon.
Andromeda (M31)
Melkwegstelsels aan de horizon van het zichtbare heelal
Actieve kernen van sterrenstelsels zijn superstralers; wat is de bron? M87 (Virgo): een kern van 3 miljard zonnemassa’s
Sag A: het centrum van onze melkweg
In een zwart gat is de zwaartekracht zo sterk dat licht niet kan ontsnappen. Temidden van deze sterren bevindt zich een zwart gat.
Zwarte gaten in de kern van grote melkwegstelsels
Evolutie van het heelal: meetkunde van het universum
Cosmic microwave background COBE (1992) WMAP (2003)
Snelheidsverdeling in sterrenstelsels Donkere materie
Astrofysische deeltjesversnellers: E = Γ Z B R (Lorentzkracht) Voor alle bekende bronnen: E < 1021 eV