Peloponnesische oorlogen E. Mos-Burgers

Lucius Junius Brutus: 1e consul (509) 500 REPUBLIEK: Lucius Junius Brutus: 1e consul (509) 451: XII Tafelen KLASSIEKE TIJD (500 – 338) 490: Marathon (Miltiades) 480: Thermopylae (Leonidas†) Salamis (Themistocles 490-470) 479: Plataeae (Pausanias) 477-404: Delisch-Attische Zeebond c. 470-461: Cimon c. 460-429: Pericles 461-446: Oorlog Athene Sparta 449: “Vrede van Callias” m Perzen PERZISCHE RIJK Darius (522-486) Xerxes (486-465) Artaxerxes I (465-24) 431-404: Peloponnesische Oorlog Pericles – Cleon – Alcibiades 404: Aigospotamoi (Lysander Sparta) Darius II (424-404) 400 396: Veji 367: Leges Liciniae Sextiae 338: Latijnse Bond † 386: Koningsvrede 377-355: 2e Attische Zeebond 371: Leuctra (Epaminondas Thebe) 362: Mantinea (Epaminondas†) 359-336: Philippus II (Macedonië) 338: Chaeronea Artaxerxes II (404-358) Artaxerxes III (358-338) Arses (338-336) Darius III (336-330)

Overzicht Perzische Oorlogen 490: Marathon Darius – Athene/Plataeae: Grieken winnen 481: Thermopylae Xerxes – 300 Spartanen en bondgenoten: Perzen winnen 480: Salamis Xerxes – Athene en bondgenoten: Grieken winnen 479: Plataea Mardonios – Grieken olv. Spartanen: Grieken winnen

Griekse invloed neemt toe Griekse identiteit in toenemende mate Gedefinieerd door vergelijking met Perzen De Barbaar/de ander vs. de Grieken Spartanen trekken zich terug op Peloponnesos: Ze laten de leiding van strijd tegen de Perzen over aan Athene. - Sparta had geen goede vloot - Oorlogsterrein, westkust Klein-Azie lag overzee - Sparta wilde niet ver van huis vechten: bang voor helotenopstand Athene schaart zich als hoofd van Delisch-Attische zeebond  Tegen de Perzen (477) (o.l.v. Themistocles opgericht) - Sparta wilde niet ver van huis vechten: bang voor helotenopstand Sparta: fase van stilstand  à burgers met volledige rechten, Spartiatenà nam af door à  - lage geboortecijfers - degradatie van verarmde Spartiaten tot tweederangsburgers à Spartiaten werden kleine bevoorrechte minderheid tussen lagere Spartanen, perioiken en heloten.

Delisch-Attische Zeebond

Delisch-Attische Zeebond (477-404) Opgericht om oorlog tegen Perzië voort te zetten en Grieken van Klein-Azië te bevrijden Tribuut in schepen of geld Ontwikkeling tot archē, hegemoniaal rijk. 454: schatkist van Delos naar Athene 431-404: in oorlog met Sparta. “Peloponnesische oorlog” 404: opgeheven op bevel van Sparta. Pericles drijvende kracht

De Peloponnesische oorlogen in 3 fasen 431-404 v. Chr. 431-421: Archidamische oorlog Bestaande spanningen tussen Athene en Sparta over overheersing in Griekenland komen tot uitbarsting. Oiv. Perikles trekken de Atheners zich terug binnen de muren (voedselinvoer over zee), Spartanen doen jaarlijkse inval in Attica. 430-429 Ondanks pest en dood van Perikles is deze strategie succesvol. 421 -413 vrede van Nikias, gevolgd door toenemende spanningen en hervatting oorlog. 415-413. Siciliaanse expeditie wordt fiasco voor Athene. Dubbelhartige rol Alkibiades. Sparta gaat over tot permanente bezetting Attica Deceliea) , en bouwt vloot met financiële steun van Perzië. 411-410 Oligarchische coup in Athene mislukt. 413- 404 Dekeleïsche oorlog De oorlog wordt besloten na blokkade van Athene (hongersnood). Delische bond en Atheense verdedigingswerken ontmanteld. Kortstondige instelling van oligarchische junta (de zgn 30).

Oorlog tegen Sparta: Voor Peloponnesische oorlog Loop 5e eeuw: Bond werd machtsinstrument, vooral o.l.v. Pericles. Meeste lidstaten: financiële bijdrage aan bondskas op Delos: daaruit bondsvloot en legermacht betaald. 466-461 (Cimon) à oorlog tegen Sparta + bondgenoten (vanwege groeiend imerpialisme van Athene)   Athene: 12 jaar lang (461- 449 à Sparta en Perzië als vijand.) 454: Atheners (Pericles) brachten de bondskas over van Delos naar Athene Besteding van een deel van deze kas: voor de verfraaiing van Athene 449- vrede met Perzen 446: compromisvrede met Sparta sluiten Atheners hadden Sparta uitgedaagd: A. steunde het naburige Megara tegen Corinthe. Beide steden waren lid van Sparta’s peloponnesische bond. Bij de verdediging van Megara zagen ze al gauw de zwakte van deze stad. Daarom bouden ze vestingsmuren aan weerszijden van de weg naar de haven Nisaea. Omdat dit zo’n goed idee was, besloten de Atheners het bij hun eigen stad ook toe te passen door een soortgelijk verdediginssysteem neer te zetten. De Atheense volksvergadering liet twee Lange Muren van de kust naar de stad bouwen: Een 6 km lange muur van de Pnyx heuvel naar Piaeus Een 5 km lange muur van de mouseion heuvel naar de vissershaven Phalerum ( 5 km zuidoostwaards van piraeus) Enkele jaren later adviseerde Pericles een derde muur te bouwen, ten zuiden van de muur naar Priaeus. Hij liep evenwijdig aan de eerste muur, zodat een 167 m brede corridor tussen haven en stad ontstond.

Na 449 à strijd Sparta afgelopen à bond bleef bestaan à oorspronkelijke doelstelling van strijd tegen Perzen vervallen.  à bondsgebied was Atheens rijk geworden  à bondgenoten gedwongen lid te blijven en te betalen van bijdragen.  àAthene à bemoeit zich ook met interne zaken bondgenoten - in rechtspraak en financiële aangelegenheden - in verschillende lidstatenà bevriende democratische regeringen aan macht. à Atheners stichten netwerk van kolonies (kler-ouchie-en) à op strategische punten in bondsgebied - kolonies waren onderdelen van polis Athene, kolonisten= Atheense Burgers  dus geen nieuwe zelfstandige stadstaten zoals in Archaische tijd.  - kolonies à militaire steunpunten Athene à  à kolonisatieà verhoogt aantal hoplieten à  Na 449 à strijd Sparta afgelopen à bond bleef bestaan  à oorspronkelijke doelstelling van strijd tegen Perzen vervallen.  à bondsgebied was Atheens rijk geworden  à bondgenoten gedwongen lid te blijven en te betalen van bijdragen.  àAthene à bemoeit zich ook met interne zaken bondgenoten - in rechtspraak en financiële aangelegenheden - in verschillende lidstatenà bevriende democratische regeringen aan macht. à Atheners stichten netwerk van kolonies (kler-ouchie-en) à op strategische punten in bondsgebied - kolonies waren onderdelen van polis Athene, kolonisten= Ath. Burgers à dus geen nieuwe zelfstandige stadstaten zoals in Archaische tijd.  - kolonies à militaire steunpunten Athene à  à kolonisatieà verhoogt aantal hoplieten à 

Atheense Leiders Atheense leiders in 5e eeuw - Themistokles; 490 -470 -         Cimon: 470 -461 -         Pericles : 460 -429   Kwamen uit aristocratische bovenlaag, maar loyaal tegenover democratie

THEMISTOCLES (490-470)  Themistocles (+ later Pericles) à - streven naar Atheense overheersing over Griekenland - zagen in dat dit in conflict zou komen met Sparta  à bouwden lange muren om Athene en havenstad Piraeus. (Pericles bouwt derde muur)  alles over zee vechten,  Atheense vloot beheerste zee rondom Griekenland  Sparta voor muren laten liggen Combinatie van expansionisme naar buiten + democratische gezindheid naar binnen Bouwt muur (twee van de drie)

Cimon (470-461)  Cimon  à meer behoudend à wil Sparta ontzien, vindt democratie te radicaal  àkwam ten val in 461 ; oorlog Athene en Sparta.(466-61) Maakt oorlog tussen Athene en Sparta mee. Atheners steunen tegelijkertijd Egyptische opstand tegen Perziëà 455 à nederlaag in 454 à bondskas gaat van Delos naar Athene è vrees voor Perzische expeditie naar Delos.  446: compromisvrede met Sparta sluiten --. Afzien van machtsuitbreiding M-Gr.land

Pericles (460-429) Jaarlijks tot strateeg gekozen 443-429 Romeinse kopie Vaticaans Museum 454: Atheners (Pericles) brachten de bondskas over van Delos naar Athene 449- vrede met Perzen 446: compromisvrede met Sparta sluiten 446-431:  hoogtepunt machtsontplooiing, welvaart en culturele bloei van Athene Vredesperiode met Sparta. Pericles liet bevolking terugtrekken binnen de Lange muren Atheense vloot plunderde ondertussen de kusten van Peloponnesos->Spartaanse bevoorrading bemoeilijkt. Na vredesperiode: nieuwe oorlog 431: Begin Peloponnesische oorlog 429: dood Pericles na pest uitgebroken binnen de Lange muren. Combinatie van expansionisme naar buiten + democratische gezindheid naar binnen Pericles maakt begin Peloponnesische oorlog mee (431-429) 446-431: vrede met Sparta (Pericles is leider vanaf 460) Vanaf 431 niet meer dus: Sparta vijand, begin Peloponnesische oorlog.   Oorzaak: moeilijkheden tussen Athene en Sparta's maritieme bondgenoten: Corinthe en Megara. -         Meeste voorheen neutrale Griekse stadstaten--. Aan kant van Sparta. -         Zware oorlog. Vroeger werd vrede gezien als stilstand oorlogstoestand.

Strategie Pericles Succes eerste oorlogsperiode (431-421) Periclesà goede voorbereiding oorlog: - krijgskas 6000 talenten - lange termijnstrategie ontwikkeld: à wilde Sparta uitputten : korte aanvallen vanuit zee     Spartanan uitlokken tot dure belegering van Ath + Piraeus. - Attische bevolking concentreerde hij binnen de lange muren rondom Ath + Piraeus. - hij deed geen veldslagen op land à Sparta had beste hoplieten + talrijke bondgenoten > overmacht - zwaktepunt van Sparta à krijgskas: te weinig geld voor een lange oorlog.  Pericles dood: 429  + erge epidemie 429-427 niet helemaal aan Pericles’ plan gehouden è toch succes eerste oorlogsperiode: 431-421 421: Athene sloot vrede (Vrede van Nikias: 421-413)

413-404: Athene verliest o.a. door Mislukte expeditie Sicilië Tweede oorlogsperiode: 413-404 (na vredesperiode) à Athene verloor. Oorzaken: - 415-413 à Athene had beste deel leger en vloot verspeeld  à overmoedige mislukte poging Sicilië te overheersen. - Syracuse (Sicilie) à (na Athene volksrijkste Gr. Stad)  à versloeg Atheners met Spartaanse hulp.  à m.b.v de aristocratische volksmenner Alcibiades à  had Ath. Volksvergadering aangezet tot deze expeditie, maar hij liep over naar Sparta à raad Spartanen aan:  1. vast punt in Attica te bezetten,  2. Syracuse te helpen  3. contact met Perzië te zoeken 404: Vrede, eind oorlog

405: Nederlaag Athenen door Lysander (bij Aigospotamoi) Spartanen bezetten fort Decelea in Atticaà hinderden  landbouw in Attica en  mijbouw in zilvermijnen Laureion. -    duizenden slaven lopen weg --. Athene miste belangrijkste bronnen van voedsel en geld -         Perzië à kiest kant Sparta à gaf middelen voor sterke vloot Sparta à bondgenoten van Athene verlokt over te lopen naar Sparta. -         In het begin à Atheners nog paar zeeoverwinningen o.l.v. Alcibiades, die weer was overgelopen (na conflicten met Spartaanse leiders en Perzische satrapen) è maar 405 à Atheense vloot verslagen door Spartaan Lysander bij Aigo-spota-moi  (in Dardanellen)

Vrede van 404 Opheffing Delisch-Attische Zeebond Neerhalen lange muren van Athene Afschaffing democratie door Lysander. Regime van de 30 (oligarchie). 30 mannen schrijven een nieuwe constitutie. Boulē afgeschaft, burgerschap beperkt. Schrikbewind o.l.v. Critias. Opstand o.l.v. ballingen. 403: herstel democratie met goedkeuring van Sparta       Gevolgen voor Athene: Delisch-Att. Bond opgeheven lange muren afgebroken Atheneà werd pro-Spartaans oligarchisch à hield maar jaar stand à toen weer democratie. 

Peloponnesische oorlog (431-404) Overzicht: Oorlog Delisch-Attische Bond tegen Peloponnesische bond. Oorzaak: vrees van Sparta voor de groeiende macht van Athene (Thucydides) Aanleiding: conflict om Corcyra (Korfoe) Belegering Athene; pestepidemie; Pericles sterft (429). 421: vrede van Nicias 415: mislukte expeditie tegen Sicilië. Instigatie Alcibiades. 411: oligarchische staatsgreep. Regime van de 400. Mislukt omdat theten op de vloot oligarchie niet erkennen. 407: Perzië helpt Sparta -> bouw Spartaanse vloot. 405: Atheense nederlaag bij Aigospotamoi tegen Lysander 404: vrede: Athene moest capituleren door gebrek aan voedsel. 415: mislukte expeditie tegen Sicilië. Instigatie Alcibiades. Alcibiades vlucht wegens hermenaffaire.

De Griekse wereld 431 v. Chr.

Na Peloponnesische oorlog (404-336) De periode 404-336 vC  404-338à nog steeds coalitieoorlogen om hegemonie tussen Sparta, Thebe en Athene.  Athene à nog steeds belangrijkste marktplaats, volksrijkste stad en voornaamste cultuurcentrum Gr.land.   Sparta à  steeds meer tekort aan Spartiaten De perzen à  speelden met subsidies en intriges à Griekse bonden en poleis tegen elkaar uit gespeeld   voorkomen dat ze zich zouden verenigen en gezamenlijk tegen Perzië zouden eren.  - ze raakten langzamerhand achter in militaire tactiek en ervaring op Grieken.

Corinthische Oorlog (395-386) 396: Spartaan Agesilaus valt Klein-Azië binnen. Oorlog tussen Sparta <-> Athene, Thebe, Corinthe, Argos, Perzië, e.a. 394: Perzische vloot o.l.v. Athener Conon verslaat Sparta bij Cnidos. Perzië kiest echter zijde van Sparta. Verdeel-en-heerspolitiek. 386: Koningsvrede (of: vrede van Antalcidas, Spartaanse onderhandelaar), gedicteerd door koning Artaxerxes II van Perzië: Bepalingen: 1) Griekse steden “autonoom” (dus niet onderworpen aan andere stadstaten. 2) Griekse steden in Klein-Azië en Cyprus onder Perzische heerschappij.

Perzische bemoeienis Samengevat Twee fasen in Perzische bemoeienis met Griekenland: 1. 1e helft 5e eeuw: oorlog met Grieken 2. 413-340 à verdeel –en -heerstactiek à telkens andere Griekse staten met subsidies ondersteunen. Voorbeeld:  Corinthische oorlog (395-386)  à Perzen steunden eerst Athene en wat afvallige bondgenoten van Sparta (corinthe en Thebe) à Sparta stond nl. niet toe à dat Perzen na 404 de K-Aziatische westkust terug zouden nemen.  - Perzen: bekostigden ca.  394 herstel van Atheense zeemacht en lange muren à toen Athene te machtig werdà Perzen hielpen Sparta.  - 386: Koningsvrede : Perzische koning dicteert vrede à Atheense herstel werd vertraagd à Sparta bleef machtigste staat in Gr.land à Perzen herkregen heerschappij over Gr. Steden aan westkust K-Azië

Tweede Attische Bond (377-355) Opgericht door Athene, tegen Sparta gericht, om te verzekeren dat Sparta vrijheid en autonomie van de Grieken zou respecteren. Na 371 wordt Thebe voornaamste tegenstander. Garanties tegen Atheense suprematie  Sparta snel opnieuw moeilijkheden Verschil met eerste bond - bondgenoten betaalden geen schatting - bongenoten waren autonoom in interne aangelegenheid -medezeggenschap in bondsraadà over buitenlandse politiek Bond heeft kort gefunctioneerdà na 362 trad Athene harder op en stichtte klerouchieën in bondsgebied à belangrijkste bondgenoten komen in opstand (357-355) à bond viel uiteen. 357-55: bondgenoten oorlog -> einde bond

Tweede Attische Zeebond Op deze kaart zijn Thebe en Sparta met bondgenoten aangeduid: Tweede delisch-attische zeebond. De strijd om overheersing werd uitgevochten tussen deze twee poleis tussen 371-362. Thebe won de strijd, maar moest ze al snel weer afstaan aan Macedonië, een vreemde natie, die volop aan het uitbreiden was. Dit zou leiden tot het uitgestrekte rijk van Alexander de Grote.

Overheersing van Thebe (371-362) 382-379: Sparta bezet Thebe; 379: volksopstand. Thebaans herstel onder Epaminonas. Herstel Boeotische Bond. 371: Epaminondas verslaat Sparta bij Leuctra. Thebaanse overheersing in Griekenland. 362: Epaminondas verslagen bij Mantinea door coalitie van Sparta, Athene, Mantinea, Elis. Sociale en militaire veranderingen -         oologen met huursoldaten uitgevochtenà in overvloed, vooral op Peloponnesus -         kleine boeren verarmden -         concentratie grondbezit in handen van rijken -         371: keerpunt in coalitieoorlogen tussen Thebe, Sparta en Athene +bondgenoten -         à de Thebaan Epa-min-ondas à vernietigt Spartaanse leger bij Leuctra.  à trok naar Peloponnesus à bevrijdde heloten in Messenië à hief Peloponnesische bond op à Sparta verloor helft van zijn burgers, de bond, en belangrijkste heloten àtweederangsmogendheid, van regionale betekenis -         Op Peloponnesusà serie oorlogenà tussen stadstaten en revoluties daarbinnenà arme burgers eisen herverdeling grond delging van schuld minder oligarchisch bestuur -         à revoluties breiden uit naar Midden-Griekenland à stroom ballingen en berooiden -         kost verdienen als huursoldaten. -         Veel Griekse huurlingen traden in Perzische dienst -         Thebe+ Athene--. Konden vacuüm dat Sparta achterlietà niet opvullen - macht van Thebe: teveel afhankelijk van éen bekwame staatsman en militair: Epa-min-ondas  à ging achteruità in 362 gesneuveld in veldslag bij Mantinea tegen Spartanen en overgelopen Atheners aan kant Sparta (uit angst voor Thebe)

Leuctra (Boeotië)

Griekenland ca. 362 v. Chr.

Mantinea (362 BC) Epaminondas verslagen

Opkomst van Macedonië Philippus II (359-336) 357: pakt Amphipolis van Athene af (tijdens bondgenotenoorlog) Breidt macht over Griekenland uit (Thessalië), Olynthus (349). 346: heilige oorlog tegen de Phociërs. 340: Philippus II bezet Perinthus en Byzantium, Artaxerxes III grijpt direct in (voor het eerst sinds Xerxes) 338: Philippus verslaat coalitie van Thebe en Athene bij Chaeronea 337: Corinthische bond: Philippus hēgemōn. Besluit Perzië aan te vallen. ( Geen schatting betalen onderlinge oorlogen en revoluties uitbannen vrij en autonoom in interne zaken) 336: expeditie naar Klein-Azië 336: Philippus vermoord. Alexander de Grote (336-323) Opkomst Macedonië -         Tot 360: achtergebleven gebied -         Land geregeerd door koning -> eerste binnen grondbezittende aristocratie -         Edelen regeerden op paternalistische wijze over afh. Boerenbevolking à op hun landgoederen. -         Boeren leverden het voetvolk, aristocratie vormden ruiterij. -         Macedoniërs spraken Grieks dialect, maar niet als Grieken beschouwd, à geen deename Olympische spelen -         Alleen koningshuis als Grieks beschoudà uit Argos afgestamd -         Macedoische koning Philippus II (359-336) 

Philippus  Macedoische koning Philippus II (359-336)  à moderniseerde leger naar Thebaans model  à maakte meester van goudmijnen Thracië à bewonderde Gr. Cultuur à wilde leiding verwerven over heel Griekenland à bereikte doel, gebruikmakend van onderlinge verdeeldheid à 342-338: Atheners + Thebanen proberen hem tegen te houden à maar hun legers verslagen in 338 vC bij Chaeronea.   Philippusà 337: Corinthische bond: Macedonië + alle Griekse staten, behalve Sparta   Geen schatting betalen onderlinge oorlogen en revoluties uitbannen vrij en autonoom in interne zaken  Waarschijnlijk wilde hij Perzië aanvallen en K-Azië veroverenà maar in 336 vermoord. à privé-ruzie Philippus II (559-336) (ivoor, Museum Thessaloniki)

Macedonië 359-336 BC

Griekenland ca. 338 v. Chr.

Isocrates (436-338) Pleitte voor strijd tegen Perzië onder Atheense (Panegyricus), later Macedonische leiding (Philippus en brief aan Philippus, 338) Redenaar en publicist Isocrates (436-338)  à vond vereniging van alle Grieken onder sterke leiderà goed middel tegen eindeloze oorlogen  à verovering van K-Azië à massale kolonisatie van Grieken daar à zou veel problemen oplossen  è pleit voor oorlog van alle Griekse staten tegen Perzië. -         Migratie van Grieken naar Aziëà al op gang gekomen -         Veel Griekse huursoldaten in Perzische dienst -        Toenemend handelsverkeer via via Griekse steden aan westkust van K-Azië, die sinds 386 van Perzië waren.--> voorafschaduwing van hellenistische tijd

Demosthenes (384-322 v. Chr.) Atheens redenaar, fel opponent van Philippus (Philippicae) en Alexander. Streed mee bij Chaeronea. Na nederlaag in Lamische oorlog (323-322) zelfmoord. 338: eind periode der vrije autonome stadstaten -  Redenaar en politicus Demosthenes(384-322)  à  tegenstander van Philippus  à wilde volledige zelfstandigheid en macht Athene handhaven.

Alexander de Grote (336-323)

Het Rijk van Alexander de Grote

De Hellenistische periode Begin: 338: Chaeronea 336-323: Alexander de Grote. Alexander sterft te Babylon. 331: Slag bij Gaugamela 330: Dood van Darius III 301: Slag bij Ipsus, Antigonus Monophthalmus sneuvelt 280: Dood van Seleucus I, de laatste diadooch Einde 222: Sellasia (Antigonus III Doson verslaat Cleomenes III van Sparta) 148: Rome maakt Macedonië tot provincie, einde Antigonidische rijk. 64: Pompejus maakt Syrië tot provincie, einde Seleucidische rijk 31: slag bij Actium (Octavianus verslaat Marcus Antonius en Cleopatra) 30: Rome maakt Egypte tot provincie, einde van Ptolemeïsche rijk 632: dood van Mohammed.

Rome Griekenland en Macedonië Azië Egypte Antigoniden (276-148) 338 338: Latijnse Bond † 338: Chaeronea Alexander de Grote (336 / 331 -323) Philippus III Arrhidaeus (323-317) Alexander IV (317- 310) Antiogonus Monophthalmus (305-301) 301: slag bij Ipsus. Antigonus † Demetrius Alexander 323:Ptolemaeus satraap 305: koning 305 287: Lex Hortensia 275: Beneventum 264-41: 1e Pun. oorlog Antigoniden (276-148) Antigonus II Gonatas (276-239) Seleuciden (311/305-64) Seleucus I Antiochus I (281-261) Antiochus II (261-246) Seleucus II (246-226) Seleucus III (226-223) Ptolemeeën (323/05-30) Ptolemaeus I Ptol. II (283-46) Ptol. III (246-222) 218-01: 2e Pun. oorlog Antigonus III Doson (229-221) 222: Slag bij Sellasia Antiochus III (223-187) 200: Antiochus verovert Syrië/Palestina 188: Vrede van Apamea Ptol IV (222-04) 200 L. Aemilius Paullus 168 Perseus (179-168) 168: Slag bij Pydna Seleucus IV (187-175) Antiochus IV (175-164) 168: Makkabeese opsatnd Ptol V (205-180) Ptol VI (181-45) 149-46: 3e Pun. Oorlog 133: Tib. Gracchus 148: Macedonia 146: Corinthe † 141 Parthen Mithradates I 100 Marius, Sulla, Antiochus XIII Pompejus 64 Syria + Judaea 44 Caesar † Cleopatra VII 30 vC KEIZERTIJD Augustus (27v-14nC) 27 Achaea Jezus (4v-30nC) 30 Aegyptus

“Het Hellenisme” Johann Gustav Droysen (1808-1884) Geschichte Alexanders des Grossen (1833), Geschichte des Hellenismus (1877). ‘‘Der Name Alexander bedeutet das Ende einer Weltepoche, den Anfang einer neuen.’’ ‘Hellenismus’. ‘die Verbreitung Griechischer Herrschaft und Griechischer Bildung über die Völker ausgelebter Kulturen’ Griekse èn Oosterse culturen ‘ausgelebte Kulturen’. Hellenisme = vergrieksing (?) Hellenisme = mengcultuur (?) Hellenistische periode synthese tussen Grieks en Oosters, bakermat voor het christendom.

De Hellenistische staten ca. 240 v. Chr

Hellenistische periode Perzische rijk en rijk van Alexander vallen uiteen in kleinere monarchieën Griekse monarchieën domineren oostelijk MZ-bekken: Seleucidische rijk (Azië), Ptolemeïsche rijk (Egypte), Antigonidische rijk (Macedonië) Vermenging, vergrieksing of juxtapositie? Stedenstichtingen: nieuwe Griekse steden; Griekse kolonies in oude oosterse steden Het excentrieke in de kunst Godsdienst: nieuwe culten (Serapis, Isis, Tychē), goden koningen, koningen goden (heersersultus) Nieuwe filosofische stromingen: Stoa (Zeno van Citium), Epicurus, Cynisme (Diogenes van Sinope); groei mysterieculten. Verbreiding Babylonische astronomie en astrologie Wetenschappelijke ontdekkingen in Alexandrië Schaalvergroting Oligarchisering en hiërarchisering in Griekse steden

Rijk verdeeld onder zoons Alexander de Grote: Antigonides, Seleucus I, Ptolemaeus

De Hellenistische periode Begin: 338: Chaeronea 336-323: Alexander de Grote. Alexander sterft te Babylon. 331: Slag bij Gaugamela 330: Dood van Darius III 301: Slag bij Ipsus, Antigonus Monophthalmus sneuvelt 280: Dood van Seleucus I, de laatste diadooch Einde 222: Sellasia (Antigonus III Doson verslaat Cleomenes III van Sparta) 148: Rome maakt Macedonië tot provincie, einde Antigonidische rijk. 64: Pompejus maakt Syrië tot provincie, einde Seleucidische rijk 31: slag bij Actium (Octavianus verslaat Marcus Antonius en Cleopatra) 30: Rome maakt Egypte tot provincie, einde van Ptolemeïsche rijk 632: dood van Mohammed.