ICRP International Commission on Radiological Protection Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 ICRP International Commission on Radiological Protection Hielke Freerk Boersma 13 maart 2012

Overzicht Historie ICRP Beginselen van de stralingsbescherming Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Overzicht Historie ICRP Beginselen van de stralingsbescherming Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Historie 1928 Oprichting voorloper ICRP tijdens 2de International Congres of Radiology Bescherming werkers tegen X- en radiumstraling Voorkomen van deterministische effekten (1 R/week ~ 500 mSv/j) Jaren veertig / vijftig: ontwikkeling kernsplijting, begin nucleaire geneeskunde (buiten Radium om) Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Historie 1950 Definitieve naam ICRP Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Historie 1950 Definitieve naam ICRP Bescherming werkers en algemene publiek (0.3 rem/week) 1959 Algemene aanbevelingen ICRP-1 Voorkomen van stochastische (genetische) effecten (50 mSv/jaar) Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Historie 1964 ICRP-6: Rechtvaardigings- en ALARA-beginsel Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Historie 1964 ICRP-6: Rechtvaardigings- en ALARA-beginsel 1966 ICRP-9: Stochastische en deterministische dosislimieten. Aanzet weefselweegfactoren wT 1977 ICRP-26 wT, effectief dosisequivalent HE Stochastische risicofactor: 1.65 %/Sv. Eerste systematische weergave basisprincipes sb Verwerkt in EU basisnormen van 1980, basis van Nederlandse wetgeving. Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Historie 1990 ICRP-60 Nieuwe definities en grotere risicofactoren (5 %/Sv), lagere dosislimieten. Verwerkt in EU basisnormen van 1996, basis van huidige Nederlandse wetgeving. 2007 ICRP-103 Iets veranderde risicofactoren, nieuwe stralings- en weefselweegfactoren, exemption levels Te verwerken in EU basisnormen van 2014 (?) Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

ICRP-60 Bronnen Momentaan (effectieve dosis) Toekomstig (volgdosis) Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 ICRP-60 Bronnen Momentaan (effectieve dosis) Toekomstig (volgdosis) Potentieel (risico) Blootstellings-paden Blootstelling aan straling Mensen Werknemers Patiënten Leden vd bevolking Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 ICRP-60 Handelingen (practices): leiden of kunnen leiden tot blootstelling aan ioniserende straling Interventie: handelingen die bedoeld zijn om blootstelling aan een al aanwezige bron te verminderen Algemeen uitgangspunt: Bescherming van mensen tegen de nadelige gevolgen van straling zonder het nuttig gebruik van straling onnodig te beperken Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

ICRP-60 Beginselen van stralingsbescherming Rechtvaardiging Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 ICRP-60 Beginselen van stralingsbescherming Rechtvaardiging Optimalisatie (ALARA) Dosisbeperking – bron gerelateerd Dosislimieten Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

ICRP-60 Rechtvaardiging keuze tussen alternatieven Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 ICRP-60 Rechtvaardiging keuze tussen alternatieven netto gunstig resultaat nieuwe praktijken bestaande praktijken (rechtvaardiging nog actueel?) niet alleen stralingsaspecten

Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 ICRP-60 Optimalisatie ALARA, met inachtname van economische en sociale factoren brongericht individuele en collectieve effectieve dosis Dosislimieten randvoorwaarden bij rechtvaardiging en optimalisatie Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

ICRP-60 Dosislimieten individu gericht Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 ICRP-60 Dosislimieten individu gericht continue blootstelling tot net boven limiet is onacceptabel niet universeel toepasbaar (medisch vs interventie) toegekend in jaar van blootstelling begrenzen van schade (beter: detriment) t.g.v. stochastische effecten voorkomen van deterministische effecten

Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Dosislimieten werknemers Onacceptabel (kans > 10-3 jaar) Tolerabel (10-3 per jaar > kans > 10-4 per jaar) Acceptabel (kans < 10-4 per jaar) Multi-attribuut analyse leidt tot detriment: totale kans op fatale kanker aantal verloren levensjaren / afname levensduur kans op niet-fatale kanker erfelijke effecten Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Dosislimieten werknemers Gebaseerd op epidemiologisch onderzoek Slachtoffers Nagasaki / Hiroshima Patiënten / stralingswerkers (U-mijnen etc) Problemen met: Vertaling naar lage dosis / lage dosistempi Projectiemodellen Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Dosislimieten werknemers Vertaling naar lage dosis / lage dosistempi Dose & Dose Rate Effectiveness Factor (DDREF): 2 (voor β,γ-straling) Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Dosislimieten werknemers Projectiemodellen additief vs. multiplicatief latente periode t = 0 Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Dosislimieten werknemers E: max. 20 mSv per jaar (gemiddeld over vijf jaar, per jaar max. 50 mSv) Ooglens: equivalente dosislimiet 150 mSv Huid: equivalente dosislimiet 500 mSv ( op 1 cm2) Vrouwen: 2 mSv op onderbuik / 1 mSv door inwendige besmetting Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Dosislimieten bevolking Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Dosislimieten bevolking Uitgangspunt: kans op overlijden < 10-4 per jaar Optimalisatie (dosisbeperking / kritische groep) i.h.a. afdoende Limiet is rem op totaal 1 mSv/j (gemiddeld over vijf jaar) Overige limieten: werknemers/10 Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Dosislimieten medisch Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Dosislimieten medisch Patiënten incl. verzorgers Rechtvaardiging: generiek/specifiek Dosislimieten: n.v.t. Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Potentiële blootstellingen Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Potentiële blootstellingen Speelt bij zowel handelingen als interventie Simpelste mogelijkheid: Kans × effect Gericht op Preventie (van waarschijnlijkheid) Reductie indien blootstelling zich voordoet (interventie) Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

Interventie Van belang bij bestaande blootstellingen Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 Interventie Van belang bij bestaande blootstellingen Vooral voor leden van de bevolking Rechtvaardiging: vermeden dosis groter dan opgelopen dosis (netto positief resultaat) Optimalisatie Interventieniveaus in plaats van dosislimieten (max 0,5 Sv bij levensreddend handelen) Voorbeelden: Radon / mijnafval / ongelukken Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010

ICRP-103 Practices en intervention vervangen door Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2012 ICRP-103 Practices en intervention vervangen door Planned exposures (≈ practices) Existing exposures Emergency exposures ****** Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2010