DE OERMECHANISMEN VAN DE POLITIEK RIK COOLSAET BINNENLANDSE FRANCQUI LEERSTOEL VUB 17 MAART 2009 Mondialisering, kosmopolitisme en ‘closing of the mind’
Wat is mondialisering ? Mondialisering ? recent (economisch) verschijnsel ? eeuwenoud transformatieproces ? Nieuwe term, oude dynamiek Wijziging fysische geografie: ‘tijd-ruimtecompressie’ Communicatie, transport, handel Wijziging mentale geografie: reactie op kleiner worden van wereld Kosmopolitisme ‘Closing of the mind’ (fragmentatie) Politieke aandrijfriem Demondialisering Binnenlands protest, internationaal conflict
Pre-mondialisering Archaïsche mondialisering (tot ca. 1500) Kolonialisme als overgang Proto-mondialisering (18 de eeuw) ‘The sun never set on the British empire’ Hedendaagse mondialisering (19 de eeuw-heden)
Hedendaagse mondialisering Fysische aandrijfriemen Transport- en communicatierevolutie Handel (‘mondiale expansie’) Politieke aandrijfriem Imperialisme (neomercantilisme) Bewustzijn ? ‘This interdependence is the result of the daily use of those contrivances of civilization which date from yesterday – the rapid post, the instantaneous dissemination of financial and commercial information by means of telegraphy, and generally the incredible progress of rapidity in communication’ (1909)
Hedendaagse mondialisering ( ) Mentale geografie Kosmopolitisme Internationale arbitrage, interparlementaire unies, Internationales, internationaal recht, Vredesconferenties Internationale Organisaties ‘Biologische opdeling van mensen in staten’ achterhaald Wereldregering ‘Closing of the mind’ Extreem nationalisme Joden als zondebok (Dreyfusaffaire) Demondialisering
Hedendaagse mondialisering ( ) Fysische aandrijfriemen Handel Politieke aandrijfriem Liberalisering (vrijhandel) Bewustzijn ? 1922
Hedendaagse mondialisering ( ) Mentale geografie Kosmopolitisme Eerste plannen voor Europese Unie Pan-Europa Europese Federale Unie (A. Briand) Wereldontwapeningsconferentie Briand-Kelloggpact ‘Closing of the mind’ Met crash ‘29 en Depressie Extreem nationalisme Autoritaire regimewijzigingen Tegen 1932: nog slechts 10 democratieën in Europa Joden als zondebok Demondialisering
Hedendaagse mondialisering (1980-heden) heden Fysische aandrijfriemen Transport- en communicatierevolutie Handel Politieke aandrijfriem Liberalisering (Washington Consensus) Bewustzijn ? ‘Global Village’ (1964) ‘Verdamping van de staat’
Moderne mondialisering (1980-heden) Mentale geografie Kosmopolitisme ‘Nieuwe Wereldorde’ (1991) Global Governance ‘Closing of the mind’ Identitaire politiek (repli identitaire) Extreem nationalisme Salafisme (‘politieke Islam’)
Demondialisering ? Tekenen alom Binnenlandse ongerustheid Terugval internationale handel Afname cargo, ‘remittances’ Reacties op crash en recessie ( ) Monetaire regionalisering Feitelijk protectionisme (incl. EU) ‘Donkere zijde van de mondialisering’: behoefte aan institutionele onderbouw Op tijd ? Adequaat ? December 2007