Klinkerverstaanbaarheid

Klankkleur (=waarneming) Klankkleur gewaarwording wordt vooral door het spectrum bepaald Maar ook door klankaanzet Klinker Klinkertype Klankkleur

Klinker en klankkleur Klinkertype wordt vooral bepaald door de waarden van de eerste twee formanten F1 en F2 De hogere formanten F3, F4 en F5 geven aanvullende persoonlijke klankkleur (en zijn vaak in alle klinkers aanwezig) Zangersformant (straks) De stembron kleurt de stem ook (alle klinkers)

formanten en spectrum van /a/

het gemeten frequentiespectrum: je ziet de formanten niet zo precies

formanten en spectrum van /i/

frequentiespectrum van /i/

Ons oor “herkent” pieken in het spectrum, en leidt daaruit een klinkerkwaliteit af

Klinker /a/ Amplitude 0 1000 2000 3000 4000 5000 Frequentie (Hz)

Klinkerkleur en stembron Klinker /a/ (zacht / falset = broneffect) Zwakkere hogere boventonen hebben geen effect op klinkeridentiteit, wel op de kleuring Amplitude 0 1000 2000 3000 4000 5000 Frequentie (Hz)

Klinker /a/ (luid / geknepen = broneffect) Sterkere hogere boventonen hebben geen effect op klinkeridentiteit, wel op de kleuring Amplitude 0 1000 2000 3000 4000 5000 Frequentie (Hz)

Klinkerverstaanbaarbeid en toonhoogte

Hoge toonhoogte: Onverstaanbare klinkers Luisteraar weet niets van deze formanten; ook al articuleert de zanger goed (omhullende), dat wordt akoestisch niet hoorbaar. Amplitude 0 1000 2000 3000 4000 5000 Frequentie (Hz)

/a/ op verschillende toonhoogten een /a/ ?

Luisterexperiment! aa a ie oo oe ee e u uu op 220 Hz, 392 Hz, 654 Hz, 880 Hz voorbeeld uit audiufon

Hoge toonhoogte: mismatch boventonen en formanten -> zwak, niet dragend geluid Toonhoogte is niet te veranderen maar klinkeraanpassing kan wel Amplitude 0 1000 2000 3000 4000 5000 Frequentie (Hz)

Klinkeraanpassing Vooral kleuring van de klinkers ‘oe’ en ‘ie’ want die hebben een lage eerste formant (~ 250 Hz) Vooral voor vrouwen, en in het bijzonder sopranen, want die zingen op hoge toonhoogte (200-1500 Hz)

Klinkerherkenning in CVC contekst (Morozov en Kiselev)

Spectrale verschillen tussen klinkers, als functie van toonhoogte

Overige spectrale verschillen als functie van toonhoogte Manieren van zingen Tussen zangers Zijn veel minder afhankelijk van de toonhoogte! Verschillen blijven steeds aanwezig en hoorbaar

Klinkerruimte (~ formantvlak) als functie van de toonhoogte

Klinkervlak mannen

Klinkervlak vrouwen