P1.3 De ontwikkeling van de Pacific Rim ZOA (Zuid-Oost-Azie) behoorde in 1950 nog tot de ‘de derde wereld’ sindsdien heeft de regio zich snel ontwikkeld. Hoe komt dit? Verklaar deze ontwikkeling?!? Er zijn 2 belangrijke oorzaken aan te geven: Outsourcing (zie volgende dia) Toerisme

Ontsnappen uit de periferie mogelijk? Wijzigingen in de internationale arbeidsverdeling kan mogelijkheden bieden voor (semi-)periferie. Deze uitschuiving van (hoogwaardige) werk noemen we ook wel outsourcing. Dit kwam omdat er in de periferie een overschot was aan goedkope arbeidskrachten. Als gevolg van de uitschuiving kwam er in de jaren ‘60 de-industrialisatie in de kerngebieden. En de opkomende gebieden werden NIC (Newly Industrializing Countries) genoemd. In dit geval de Aziatische Tijgers.

► Alle landen (behalve Thailand) door Europese landen gekoloniseerd voor uitvoer exotische producten (lees: specerijen) later grondstoffen en afzetmarkt voor de industriële producten (exploitatiekoloniën). Koloniën

Dekolonisatie en conflicten ► Dekolonisatie. Nederlandse en Franse koloniën lange, bloedige dekolonisatieoorlog (De vergeten oorlogen!!) Waarom onafhankelijkheid: Achterstellen lokale bevolking Verzwakking moederland na beëindiging WO2 Afwijzende houding VS en SU t.o.v. koloniaal bezit. ► Na dekolonisatie: ontwikkeling tot zelfstandige staten. In Vietnam ontstond oorlog waar VS en de USSR zich inmengden. Noord en Zuid Vietnam. Vietnamoorlog (1957-1975). [zie dia theorie MacKinder] ► Problemen voor groei van onafhankelijke staten: erg gericht op export grondstoffen en landbouwproducten, veel dure import nodig (= ruilvoetverslechtering) Bovendien was er een gebrekkige infrastructuur, laag opleidingsniveau, kapitaalgebrek en interne conflicten.

Ruilvoetverslechtering (ongunstige ruilvoet) 1 ton = 100 euro Grondstoffen Arm Land Rijk land Kosten: 3000 euro Luxe producten 10 Koelkasten p.st: 300 euro

Ruilvoetverslechtering

Kapitalisme vs Communisme Planeconomie Overheid bepaalt wat, waar en hoeveel er geproduceerd word. De staat bepaald wat goed is voor het volk, want het volk = de staat. VB: Sovjet-Unie/Cuba Zorg (gratis) Opleiding (gratis) Woning (bijna gratis) Probleem? De economie goed draaiende te houden (= uiteindelijke val van SU) Hoge kosten overheid (iedereen is in overheidsdienst) Veel corruptie Kapitalisme Vrijemarkteconomie Er wordt handel gedreven volgens vraag & aanbod Ieder individu bepaalt alles voor zichzelf, de staat doet (bijna) niets VB USA: Eigen zorg (min 10.000,- p/j) Eigen opleiding (50.000,- p/j) Eigen woning Etc Probleem? De zwakkere van de samenleving vallen buiten de boot!!! (zorg dragen voor je eigen succes  ‘American Dream’ van krantenjongen tot miljonair! ) Lage kosten overheid (iedereen is vrij om te werken wat, waar en wanneer hij/zij wil) Minder corruptie (minder inmenging overheid, kans op corruptie kleiner).

Strijd tussen Kapitalisten en Communisten Wat is het verschil tussen deze twee? Kapitalist: Vrijhandel Communist: Planeconomie (5 jarenplan) Waarom was er zo’n strijd tussen die 2? Diegene die ‘won’ domineerde de wereldeconomie en was de hegemoniale macht (Machtigste land ter wereld). Machtsvertoon

Wat gebeurde er in die strijd tussen Kapitalisten en Communisten 1917: Rusland word Sovjet-Unie en daarmee een communistische staat. VS vind dit niet prettig maar er gebeurd voorlopig weinig. In 1919 word de theorie van MacKinder ‘ontdekt’. Dit zorgt voor paniek bij de VS. Wat houdt MacKinder in?

MacKinder Wanneer ben je de baas over de wereld? Als je de wereld verovert Of als je ‘alle’ grondstoffen beheerst (dan bepaal jij de marktwaarde).

Tussentijd Haushofer en Rudolf Hess Lange tijd gebeurde met de ‘paniek’ niet veel. Want de 1e WO was net afgelopen en de wereld had geen zin in nog meer oorlogen. De volgende dreiging was veel belangrijker: Opkomst van Nazi-duitsland. Wat zeiden de duitsers? Haushofer en Rudolf Hess

De duitsers (1930 – 1945) De duitsers hadden de theorie van ‘lebensraum’ Dat betekent dat je voor je volk voldoende ruimte moet hebben om te kunnen leven. Ze streven dus naar uitbereiding Of gedwongen uitbereiding (oorlog dus). Hoe deed men dat? Men ging de slachtofferrol hanteren en men ging externe dreigingen tonen dmv geografie.

Wij zijn niet de boosdoeners? Andere bedreigen ons?

VS ging mee doen in de WO II vanwege opkomst van SovjetUnie (en aanval Pearl Habor) Theorie MacKinder komt weer om de hoek kijken. Ze hebben theorie verwerkt in een strategie. Hoe zorg je ervoor dat Rusland zijn grondstoffen niet kan domineren? Door de landen in Europa te bevrijden en bevriend te maken met de VS. Maar hoe ? MARSHALL-plan Daardoor kon West-Europa niet handelen met de Sovjet-Unie (stond in het contract) Dus Rusland wordt aan het westen omsloten door ‘Kapitalistische vrienden’ En de rest van de wereld dan ?? Dat word de komende 40 jaar beslecht door vriendschappen en waar nodig voert men oorlog.

Rimland = omsloten gebied Wat ging men doen ? Sovjet Unie isoleren! W-EU = marshallplan Turkije kernraketten  Cuba crisis Korea (1950) Vietnam (1960) Afghanistan (1980) Irak (1990)

Dekolonisatie en conflicten ► Dekolonisatie. Nederlandse en Franse koloniën lange, bloedige dekolonisatieoorlog (De vergeten oorlogen!!) Waarom onafhankelijkheid: Achterstellen lokale bevolking Verzwakking moederland na beëindiging WO2 Afwijzende houding VS en SU t.o.v. koloniaal bezit. ► Na dekolonisatie: ontwikkeling tot zelfstandige staten. In Vietnam ontstond oorlog waar VS en de USSR zich inmengden. Noord en Zuid Vietnam. Vietnamoorlog (1957-1975). [zie dia theorie MacKinder] ► Problemen voor groei van onafhankelijke staten: erg gericht op export grondstoffen en landbouwproducten, veel dure import nodig (= ruilvoetverslechtering) Bovendien was er een gebrekkige infrastructuur, laag opleidingsniveau, kapitaalgebrek en interne conflicten.

Zuidoost – Azië als werkplaats van de wereld ► De jonge, onafhankelijke, staten in Azië wilden zo snel mogelijk tot economische groei komen, maar dit viel niet mee o.a. door ruilvoetverslechtering. Toch groei in vier fasen: 1) wederopbouw van Japan na de Tweede Wereldoorlog. 2) opkomst Aziatische Tijgers (of NIC’s) jaren zestig, 3) jaren tachtig en negentig nieuwe Tijgers, 4) herstructurering Japanse industrie en de verdere ontwikkeling van andere landen na Azië-crisis van 1997. ► Achterblijvers zijn: Indo-China, Myanmar, Cambodja, Laos en Vietnam. De groei in 4 fasen is terug te brengen tot het flying geese model!

Flying Geese model ZOA is erg afhankelijk van Japan. Naast Japan is de VS een grote investeerder. Waarbij vooral Japan een belangrijke rol speelt/speelde. (Flying geese model) [Japan motor Aziatische industrie – zie film ‘South Korea’]

Globalisering!?! Wat beeld deze cartoon uit

Verschuiving van de wereldhandel ► Wereldwijde welvaartsgroei: grote afzetmarkt consumptiegoederen. Footloose-bedrijven verplaatsen naar landen met goedkopere arbeid en meer afzet. Gevolg: Global Shift, verschuiving naar Pacific Rim.

Groei en verschuiving (belangrijke voorwaarden voor globalisering). Waarom krijg je nu (afgelopen 30 jaar) eigenlijk globalisering? En waarom heeft dit uiteindelijk geleid tot een global shift v/d wereldeconomie? Dit komt door de voorwaarden voor globalisering: Economische voorwaarden Technische voorwaarden Politieke veranderingen

Economische voorwaarden: Twee economische voorwaarden: 1) Vrijhandel: Een wereld zonder tariefmuren en subsidies (alleen: vraag en aanbod). Tegenover vrijhandel staat protectionisme: Het beschermen van je markt door handelstarieven en subsidies (dit vind vaak plaats binnen handelsblokken) Vb: EU  landbouwsubsidies. Wordt afgebouwd, komt inkomenssubsidie voor in de plaats 2) Sterke groei van de welvaart in grote delen van de wereld  de wereld als afzetmarkt!

Technische voorwaarden 1. Transporttechnologie: De modaliteiten (=vervoersmiddelen) werden steeds groter, sneller en (uiteraard) goedkoper. 2. Communicatietechnologie: Mobiele telefoons, satellieten, glasvezelkabels en het internet.

Politieke veranderingen Uiteenvallen van gesloten politiek-militaire blokken (vb: Sovjet-Unie) Daardoor enorme nieuwe arbeids- en afzetsmarkt ontstaan Voorbeeld: vietnam.

Groei en verschuiving (belangrijke voorwaarden voor globalisering). Waarom krijg je nu (afgelopen 30 jaar) eigenlijk globalisering? En waarom heeft dit uiteindelijk geleid tot een global shift v/d wereldeconomie? Voorwaarden voor globalisering: Economische voorwaarden Technische voorwaarden Politieke veranderingen

Waarom krijg je door deze voorwaarden een global shift? Voorwaarden voor globalisering: Economische voorwaarden Technische voorwaarden Politieke veranderingen MNO’s op zoek naar de laagste kosten! Vinden deze in lagelonenlanden. Zijn tegenwoordig gemakkelijk aan te sturen door ICT. Tevens verandert de politieke situatie continue (de betreffende landen zijn tegenwoordig vaker politiek stabiel). Global shift: Verschuiven van het economische zwaartepunt van de Atlantic Rim naar Pacific Rim!!

Witte stranden en Aziatische gastvrijheid ► Nu opmars toeristische sector. Reden: strand en exotische cultuur. Steeds vaker gezondheidstoerisme.

In het verleden werd de primaire sector gezien als de basis voor verdere economische ontwikkeling! Waarom was dit? Andere ‘rijke westerse landen’ hadden dit ook zo gedaan, dus daarom moesten andere landen dit voorbeeld maar volgen!