Charlotte Mostaert Annelies Aerts De meerwaarde van een totaalprofiel in de handelingsgerichte diagnostiek Communicatie Ontwikkeling Dienstverlening Expertise Charlotte Mostaert Annelies Aerts

Leerstoornissen Van mankement tot talent

Handelingsgerichte diagnostiek Adviseringsgerichte diagnostiek Transactioneel referentiekader Aandacht voor protectieve/positieve factoren Van mankement tot talent

Handelingsgerichte diagnostiek Aanmelding Intakefase Strategiefase Onderzoeksfase Integratiefase Indicatiestelling en advies Van mankement tot talent

Handelingsgerichte diagnostiek Aanmelding Hulpvraag Verwachtingen aftoetsen Eventuele doorverwijzing Van mankement tot talent

Handelingsgerichte diagnostiek Intakefase Taakanalyse Pedagogisch-didactische factoren Psychologische factoren Bijkomende informatie Van mankement tot talent

Handelingsgerichte diagnostiek Strategiefase Multidisciplinair overleg Klachtenanalyse en voorlopige probleemsamenhang Onderzoekshypothesen Keuze onderzoeksmiddelen Van mankement tot talent

Handelingsgerichte diagnostiek Onderzoeksfase Hypothesetoetsing Van mankement tot talent

Handelingsgerichte diagnostiek Integratie Moeilijkheden Positieve factoren kind Protectieve factoren gezin/school Van mankement tot talent

Handelingsgerichte diagnostiek Indicatie Moeilijkheden Positieve factoren kind Protectieve factoren gezin/school Individueel aangepaste adviezen Van mankement tot talent

Casus: Marie Van mankement tot talent

Aanmelding Marie – 7 jaar (7;9) – start derde leerjaar Leesontwikkeling zeer moeizaam Aanmelding op eigen initiatief Hulpvraag Onderliggende leerstoornis? Advies op vlak van begeleiding voor komend schooljaar Van mankement tot talent

Intakefase Taakanalyse Huidige leesmoeilijkheden Weinig leesplezier Leestempo zeer traag Letteromkeringen Radend lezen Gebruik van een volgvinger noodzakelijk Begrijpend lezen moeilijk Van mankement tot talent

Intakefase Taakanalyse Huidige spellingmoeilijkheden Fonetisch schrijven Wisselende prestaties Aanvullende gegevens Moeite met vraagstukken wegens leesmoeilijkheden Van mankement tot talent

Intakefase Pedagogisch-didactische factoren Kleuteronderwijs Geen moeilijkheden Lager onderwijs Leesmoeilijkheden domineren Eind L1: geen AVI niveau Midden L2: AVI 1 Eind L2: AVI 2 Intensieve leesondersteuning op school (zorgleerkracht) Vanaf dit schooljaar minder ondersteuning mogelijk Extra oefenen thuis (moeder) Van mankement tot talent

Intakefase Psychologische factoren Cognitieve factoren Vlug afgeleid Onthouden van meervoudige opdrachten is moeilijk Van mankement tot talent

Intakefase Bijkomende informatie Gezinssituatie Langs vaderszijde verschillende familieleden met dyslexie Moeder ondervindt ook leesmoeilijkheden Ontwikkelingsverloop Taal: OK Motoriek: OK Medisch: vaak oorontstekingen → diabolo’s Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Onderkennende diagnose Technisch lezen op grafeemniveau (Grafementoets – CITO, 2009) Kwalitatieve beoordeling Eerder traag leestempo Verschillende zelfcorrecties Twijfel bij tweetekenklanken Ruwe score Tijd 34/34 37 sec. Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Onderkennende diagnose Technisch lezen op woordniveau (DMT – CITO, 2009) Kwantitatieve beoordeling Kwalitatieve beoordeling Leestempo daalt bij clusters en meerlettergrepige woorden (→ syllabisch decoderen) Kaart Aantal gelezen woorden Aantal fouten Ruwe score Zone Kaart 1 43 1 42 D Kaart 2 23 E Kaart 3 14 3 11 Zwakke tot zeer zwakke score t.o.v. eind L2 Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Onderkennende diagnose Technisch lezen op tekstniveau (AVI – Visser et al., 1994; normen Boonen, 2006) Kwantitatieve beoordeling Kwalitatieve beoordeling Traag leestempo Veel zelfcorrecties AVI Tijd Aantal fouten Niveau 2 2’11” 1 Beheerst 3 3’53” 5 Frustratie Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Onderkennende diagnose Spellen op grafeemniveau (Letterdictee – Struiksma et al., 1997) Resultaat: 33/36 Fouten b/d omkering a/aa ‘ui’ niet correct gevormd Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Onderkennende diagnose Spellen op woordniveau (PI-dictee – Geelhoed en Reitsma, 1999) Kwantitatieve beoordeling Kwalitatieve beoordeling Voorkomen van basis- en regelfouten Bv. clusterreductie, korte klank/lange klank Bv. woorden met gt/cht Ruwe score Percentielscore 38 2 Zeer zwakke score t.o.v. eind L2 Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Onderkennende diagnose Spellen op zinsniveau (Genormeerd auditief dictee eind tweede leerjaar – Dudal, 2003) Resultaat: 7/20 Observaties Vaak omissie van eindletters Traag schrijftempo Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Aanvullend cognitief profiel Orthografische deelvaardigheden Kwalitatieve beoordeling Vaak zelfcorrectie bij visuele synthese Taak Score Visuele discriminatie van letters (C.O.B., Leuven) 77/78 Visuele discriminatie van woorden 72/75 Visuele synthese van CVC-woorden (Struiksma et al., 1997) 32/32 Visuele synthese van CCVC- en CVCC-woorden (Struiksma et al., 1997) Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Aanvullend cognitief profiel Fonologische deelvaardigheden Kwalitatieve analyse Foutenlast stijgt bij clusterwoorden Taak Score Auditieve analyse (Struiksma et al., 1997) 11/15 Auditieve synthese (CITO, 2009) 17/20 Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Aanvullend cognitief profiel Begrijpend lezen (Leesbegripvragen bij AVI 2) Kwalitatieve score Belangrijkste elementen uit de tekst worden aangehaald Taak Score Navertellen 7/11 Woordbetekenissen 2/2 Zinsbetekenissen Interpreteren van persoonlijke voornaamwoorden 1/2 Voorstellingsniveau 1/8 Inhoudsvragen 4/5 Globaal: voldoende score Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Aanvullend cognitief profiel Aanvullend intelligentieonderzoek Intern consistent Verbaal IQ Ruwe score Normscore Informatie 6 Overeenkomsten 10 11 Rekenen 14 Woordkennis 20 9 Begrijpen 8 7 (Cijferreeksen) (8) (7) Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Aanvullend cognitief profiel Aanvullend intelligentieonderzoek Niet intern consistent Performaal IQ Ruwe score Normscore Onvolledige Tekeningen 16 11 Substitutie 46 10 Plaatjes Ordenen 12 7 Blokpatronen 48 15 Figuur Leggen 33 (Symbolen Vergelijken) (33) (13) (Doolhoven) (10) (6) Significant zwak Significant sterk Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Aanvullend cognitief profiel Aanvullend intelligentieonderzoek IQ Intelligentiequotiënt BI 95%-niveau Verbaal IQ 91 [84-99] benedengemiddeld- gemiddeld Performaal IQ 112 [100-120] gemiddeld- bovengemiddeld Totaal IQ 100 [93-107] Disharmonisch op schaal- en factorniveau Van mankement tot talent

Onderzoeksfase Aanvullend cognitief profiel Aanvullend intelligentieonderzoek IQ-factoren Intelligentiequotiënt BI 95%-niveau Verbaal Begrip (VB) 89 [82-98] Perceptuele Organisatie (PO) 113 [101-122] Verwerkingssnelheid (VS) 108 [96-117] Van mankement tot talent

Integratiefase Van mankement tot talent Sterke vaardigheden Marie Sterke vaardigheden Zwakke vaardigheden Protectieve factoren omgeving Risicofactoren omgeving Van mankement tot talent

Indicatiestellingfase Op basis van hulpvraag en individueel sterkte- zwakte profiel: Adviezen op maat Van mankement tot talent

Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Begrijpend lezen Visuele vaardigheden Schematische voorstelling van een tekst (op voorhand)- structuur Begrijpend lezen: vraagstukken Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Hulp moeder Ondersteuning op school

Ondersteunen leerkracht Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Ondersteunen leerkracht Aanstellen van buddy Vooraan in de klas Overlegmomenten ouders Toelichting dyslexie aan klasgenoten Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Begrijpend lezen Visuele vaardigheden Schematische voorstelling van een tekst (op voorhand)- structuur Begrijpend lezen: vraagstukken Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Hulp moeder Ondersteuning op school

Logopedische therapie Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Logopedische therapie Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Begrijpend lezen Visuele vaardigheden Schematische voorstelling van een tekst (op voorhand)- structuur Begrijpend lezen: vraagstukken Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Hulp moeder Ondersteuning op school

Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Onderwijsfaciliteiten (bv.) Nakijken nota’s Schrijfopdrachten: inhoud eerder dan spelling Aanleggen onthoudmapje Ondersteunende hulpmiddelen Aanpassen huistaken (bv. minder oefeningen) Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Begrijpend lezen Visuele vaardigheden Schematische voorstelling van een tekst (op voorhand)- structuur Begrijpend lezen: vraagstukken Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Hulp moeder Ondersteuning op school

Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Begrijpend lezen Toetsfaciliteiten(bv.) Invuldictees Verlagen tijdsdruk Aangepaste quotering Mondelinge i.p.v. schriftelijke toets Visuele vaardigheden Schematische voorstelling van een tekst (op voorhand)- structuur Begrijpend lezen: vraagstukken Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Hulp moeder Ondersteuning op school

Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Onderwijsfaciliteiten(bv.) Toelaten ondersteunende hulpmiddelen Het ter beschikking stellen van digitale bestanden Aanpassen huistaken Begrijpend lezen Visuele vaardigheden Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Hulp moeder Ondersteuning op school

Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Onderwijsfaciliteiten(bv.) Teksten begrijpend lezen op voorhand ter beschikking stellen. Bij voorkeur d.m.v. schematische voorstelling Begrijpend lezen Visuele vaardigheden Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Hulp moeder Ondersteuning op school

Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Begrijpend lezen Visuele vaardigheden Toetsfaciliteiten(bv.) Verlagen tijdsdruk Voorlezen toetsvragen Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Hulp moeder Ondersteuning op school

Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Aandacht voor welbevinden Psycho- educatie Voorlezen Luisterboeken Boekenpret en leesplezier Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Begrijpend lezen Visuele vaardigheden Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Hulp moeder Ondersteuning op school

Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Begrijpend lezen Visuele vaardigheden Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Toekomst Voorleessoftware (lezen-spellen) Digitale leer- en werkboeken Preteaching Frans Hulp moeder Ondersteuning op school

Fonologische deelvaardigheden Orthografische deelvaardigheden Auditieve analyse Auditieve synthese Visuele discriminatie Visuele synthese Klank- tekenkoppeling Technisch lezen Woord - tekstniveau Spelling Grafeem- woordniveau Verbaal begrip Moeite onthouden dictee Versterken protectieve factoren Psycho-educatie Sprankel Let op Begrijpend lezen Visuele vaardigheden Auditief korte termijngeheugen Motivatie/leesplezier Hulp moeder Ondersteuning op school

Communicatie Ontwikkeling Dienstverlening Expertise Contact Directie CODE Astrid Geudens: astrid.geudens@lessius.eu Coördinatie ‘Leerstoornissen’ Maaike Loncke: maaike.loncke@lessius.eu Leerstoornissen Annelies Aerts: annelies.aerts@lessius.eu Jolien De Brauwer: jolien.debrauwer@lessius.eu Vera Janssens: vera.janssens@lessius.eu Ellen Meersschaert: ellen.meersschaert@lessius.eu Charlotte Mostaert: charlotte.mostaert@lessius.eu Communicatie Ontwikkeling Dienstverlening Expertise