Studium Generale UM 6 oktober 2008 De interpretatie van forensisch-technisch bewijs Ton Broeders Hoogleraar Criminalistiek, Universiteit Leiden & Maastricht Wetenschappelijk directeur, The Maastricht Forensic Institute (TMFI) Maastricht

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Following the Madrid train bombings on 11 March 2004 US-born attorney and Muslim convert Brandon Mayfield spent three weeks in solitary confinement in a federal jail after four FBI dactyloscopists as well as an expert called by the defense categorically – but wrongly – identified a fingermark found on a bag containing detonators and explosives seized from an area intimately associated with the bombings as his. From:news.findlaw.com/hdocs/docsterrorism/usmayfield52404mot.html.

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Forensic Science Communications January 2005 – Volume 7 – Number 1 Special Report Report on the Erroneous Fingerprint Individualization in the Madrid Train Bombing Case Robert B. Stacey Unit Chief Quality Assurance and Training Unit Federal Bureau of Investigation Quantico, Virginia Internationale commissie: 4 US, 1 Brit en 1 Canadees Conclusie: Methode OK; mensen maken fouten

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Sources of error: Unusual similarity: due to large database Bias from known print: ‘always start from unknown’ Reliance on Level 3 details Explaining differences away (‘one discrepancy rule’) Ignoring SNP ‘negativo’ Knowledge of Mayfield’s religion did contribute to delay in reconsidering the error

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Dror, Charlton & Péron (2006)

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Judge rejects fingerprint defence A former detective has won the latest round in her £750,000 damages action against the Scottish Executive. A judge at the Court of Session refused to dismiss the case brought by Shirley McKie, who alleges she was the subject of a malicious prosecution. Ms McKie was cleared of perjury after maintaining that a fingerprint found at the home of a dead woman was not hers. Lord Wheatley rejected the government's claim that records office staff should be given immunity from prosecution. Miss McKie was a detective constable when Marion Ross, 51, was found murdered at her home in Kilmarnock in January David Asbury, 27, from Kilbirnie, was later jailed for life for her murder, but saw his conviction quashed last year. Accepted settlement on 7 February 2006

Faculteit der Rechtsgeleerdheid ‘Technisch bewijs is meer waard dan de verklaring van mensen. Mensen maken fouten, verdachten beroepen zich op hun zwijgrecht, maar de verklaring van technische sporen zijn (sic) veel zo niet alles zeggend.’ ‘Spelverdeler in de Opsporing’ (visiedocument Raad van Hoofd- commissarissen, december 2004) Hoge verwachtingen van technisch bewijs

Faculteit der Rechtsgeleerdheid

‘DNA testing is to justice what the telescope is for the stars: not a lesson in biochemistry, not a display of the wonders of magnifying optical glass, but a way to see things as they really are. It is a revelation machine.’ Scheck, B., Neufeld, P. & Dwyer, J. (2000) Actual Innocence: Five Days to Execution and Other Dispatches from the Wrongly Convicted, Doubleday: New York, p. xv.

Faculteit der Rechtsgeleerdheid 5 oktober EXONERATED Cardozo Law School, Yeshiva University, New York Neufeld (l) Scheck (r) Year of Conviction: 1988 Exoneration Date: 4/15/99 Sentence Served: 11 Years Real perpetrator found? Yes Contributing Causes: Unreliable/Limited Science, False Confessions / Admissions, Informants/Snitches Compensation? Yes Ron Williamson Incident Date: 12/8/82 Jurisdiction: OK Charge: Murder Conviction: 1st Degree Murder Sentence: Death

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Het CSI Effect TV-programma’s als CSI en Forensic Detectives hebben invloed op de manier waarop mensen denken over forensisch bewijs Jury’s (en rechters?) staan steeds kritischer tegenover forensisch bewijs Jury’s (en rechters?) hechten steeds meer waarde aan technisch bewijs Max M. Houck (2006) ‘CSI:Reality’, Scientific American, July,

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Het CSI Effect (2) Max M. Houck (2006) ‘CSI:Reality’, Scientific American, July, Klagende district attorneys Meer forensisch onderzoek (‘lab slibt dicht’) Meer studenten ‘forensics’

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Donald Kennedy, Editor-in- Chief, Science, 5 december 2003

Faculteit der Rechtsgeleerdheid M.J. Saks & J.J. Koehler, Science, 5 augustus 2005 Vier factoren: Opkomst DNA-bewijs Innocence Project Ontwikkelingen rond toelaatbaarheid technisch bewijs Studie foutenmarges Kelly M. Pyrek (2007)

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Problemen bij de waardering van forensisch bewijs 1.Putten (NL): Matchende schaamhaar ‘keihard daderbewijs’; sleepspoor ter neutralisering niet- matchend sperma op dij slachtoffer. 2.Deventer (NL): Geuridentificatieproef associeert verdachte met mes en met misdrijf. 3.Schiedam (NL): Verdachte veroordeeld ondanks ontbreken DNA-match en aanwezigheid DNA van ‘derde persoon’. 4.Chester (UK): solicitor Sally Clark krijgt tweemaal levenslang voor moord op twee zoontjes, ondanks sterk verdeeld deskundigenbewijs.

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Hierarchy of propositions (Evett et al.) SourceHerkomst ActivityActiviteit OffenceDelict 1.Wat is de bron van het spoor (wond, huls, vezel, schrift, vingerspoor, DNA)? 2.Hoe is het spoor ontstaan? 3.Is er sprake van een delict? 4.Is de verdachte de dader? 5.Is de dader schuldig; is de dader strafbaar, etc.?

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Forensisch Identificatiebewijs Unieke herkomstbepaling (inference of identity of source) Individualisatie Drie soorten conclusies: Dactyloscopie:categorisch (ja of nee; geen oordeel) vingerspoor is (niet) afkomstig van V; DNA-analyse:probabilistisch en kwantitatief kans op ‘random match’ van profiel spoor en profiel V (bijv. < 1 op 10 6 of 1 op 10 9 ); Overig ID*:probabilistisch en verbaal materiaal is waarschijnlijk (niet) afkomstig van V. * Handschrift, spraak, haren, vezels, glas, verf, wapens, werktuigsporen, schoensporen etc

Faculteit der Rechtsgeleerdheid ‘Basic Premises’ of Criminalistics Inference of identity of source I. Transfer Principle ‘Every contact leaves a trace’ Locard’s Exchange Principle; Transfer Principle ‘…nul ne peut agir avec l'intensité que suppose l'action criminelle sans laisser des marques multiples dans son passage; […] tantôt le malfaiteur a laissé sur les lieux des marques de son activité, tantôt par une action inverse, il a emporté sur son corps ou sur ses vêtements les indices de son séjour ou de son geste.’ (E. Locard 1923). II. Uniqueness Assumption ‘Nature never repeats itself’ Assumption of uniqueness (of fingerprints) has not so far been falsified. Problem lies in individualization procedure as used by dactyloscopists, which ignores probabilitistic nature of evidence.

Faculteit der Rechtsgeleerdheid ‘Basic Premises’ of Criminalistics III. Individualization Principle ‘That can’t be a coincidence’ ‘When any two items have characteristics in common of such number and significance as to preclude their simultaneous occurrence by chance, and there are no inexplicable differences, then it may be concluded that they are the same, or from the same source.’ (Huber )

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Vergelijkend onderzoek spoor en vergelijkingsmateriaal: 1.Zoek overeenkomsten; 2.Zoek verschillen; Interpretatie: 3.Bepaal of verschillen verklaarbaar zijn, d.w.z. niet strijdig met gemeenschappelijke oorsprong; 4.Bepaal of overeenkomst voldoende groot is om tot (categorische/waarschijnlijke) identificatie te besluiten. 5.Class characteristics and individual characteristics (typica) Traditionele individualisatie

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Traditionele individualisatie (2) Procedure biedt geen oplossing voor het inductieprobleem: we kunnen nooit tot unieke gemeenschap- pelijke herkomst besluiten tenzij we alle mogelijke kandidaten hebben onder- zocht. (Agatha Christie-scenario, en zelfs dan)

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Traditional Individualization (3) ‘Inference of Identity of Source’ Suppose we look out of the window and see that the street is wet. We wonder: ‘Has it been raining?’ Conclusion 1: ‘Yes, it has been raining.’ Is that conclusion correct? We know that rain makes the street wet: (a implies b) But: does b necessarily imply a? If the suspect’s finger left the mark, the mark will be very similar to the suspect’s reference print. But: if the mark is (very) similar, does that mean it was left by the suspect’s finger? If a implies b…., b does not imply a. What about conclusion 2: ‘It has probably been raining.’ Pr (rain | street is wet) ≠ Pr (street is wet | rain)

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Transposed Conditional Statement of probability of findings (evidence) given a hypothesis, P(E|H), ≠ Statement of probability of hypothesis given the findings (evidence), P(H|E). If we are in Ireland, the conclusion may well be correct. If we are in Dubai, the conclusion is probably incorrect. Conclusions 1 and 2 may be correct but this depends not only on the evidence, i.e., the wet street, but also on additional information, beyond the test result.

Faculteit der Rechtsgeleerdheid DNA – Probabilistic Evidence ‘DNA fingerprinting has [] put new demands on the legal profession. These include overcoming the illusion of certainty and learning how to understand and communicate uncertainties.’ G. Gigerenzer (2002:183) Dactyloscopie - de ‘Positivity Doctrine’ ‘Friction ridge identifications are absolute identifications. Possible, probable or likely identifications are outside the acceptable limits of the science of friction ridge identification.’ McRoberts, A.L. (2002) ‘Scientific Working Group on Friction Ridge Analysis, Study and Technology’, Journal of Forensic Identification 52,

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Dactyloscopie (in Nederland) ‘We weten dat als een vingerafdruk voldoende kwaliteit heeft, er altijd met zekerheid kan worden gezegd of deze van een bepaalde persoon afkomstig is. [Er zijn dan] dus twee conclusies mogelijk: 1.Het spoor is geïdentificeerd […]. […] betekent [...] dat het spoor van deze persoon afkomstig is en tevens dat het van niemand anders afkomstig kan zijn. 2.Het spoor is niet afkomstig van een bepaalde persoon (sic!). Er zijn dan geen of onvoldoende overeenkomsten en er zijn verschillen.’ A.J. Zeelenberg (1993) Het identificatieproces van dactyloscopische sporen, Den Haag

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Dactyloscopie The failure of the identification community to challenge or hold meaningful debate can also be partly attributed to the fact that the friction ridge identification science has been basically under the control of the police community rather than the scientific community. In the eyes of many police administrators, friction ridge identification is a tool for solving crime, a technical function, as opposed to a forensic science.’ D. R. Ashbaugh (1999: 4) ‘Il y a très peu de points. Dans ce cas, l’empreinte ne fournit plus de certitude, mais seulement une présomption, proportionnelle au nombre de points et à leur netteté’ (E. Locard 1920:129)

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Edmond Locard 1920:129

Faculteit der Rechtsgeleerdheid US v. Mitchell (2000) FBI-fingerprint examination: 2 finger traces 53 state law enforcement agency crime laboratories 35 responses8 no judgement for one 6 no judgement for the other Enlarged, enhanced and annotated copies to 14 labs, whereupon all were positive Collaborative exercise (Evett & Williams 1996) 10 pairs lifts and prints to dactyloscopy laboratories in UK, USA, NL, France and Canada Numbers of POS ID varied from 9 (FBI) to 1 (CRI; NL)

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Schaaleffecten

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Traditionele conclusies - logisch onjuist - Het vergelijkend onderzoek leidt tot de conclusie dat het betwiste materiaal met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid hoogstwaarschijnlijk waarschijnlijk mogelijk (niet) afkomstig is van de verdachte. Uitspraak over de P(H|B), niet over P(B|H)

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Conclusies (logisch juist?) The comparative examination provides limited evidence moderate evidence moderately strong evidence strong evidence very strong evidence to support the hypothesis (H s ) that S is the source of the trace (T) material. Evett et al. (2000) and Forensic Science Service Niet vertaalbaar; geïnterpreteerd als posteriori-uitspraak

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Conclusies (logisch minder onjuist) De bevindingen van het vergelijkend onderzoek geven geen steun enige steun veel steun zeer veel steun aan de hypothese dat het betwiste materiaal (niet) afkomstig is van de verdachte. Wordt geïnterpreteerd als posteriori-uitspraak OptieAOptieA

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Conclusie (logisch (hyper?)correct) Het vergelijkend onderzoek levert een geringe toe-/afname een toe-/afname een sterke toe-/afname een zeer sterke toe-/afname van de steun voor de hypothese (H s ) dat V de bron is van spoor (S). (Aitken 2000: 722) OptieBOptieB

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Conclusie (logisch juist)) De bevindingen van het onderzoek zijn even waarschijnlijk iets waarschijnlijker waarschijnlijker veel waarschijnlijker zeer veel waarschijnlijker onder H1 (bijv. het betwiste materiaal is afkomstig van de verdachte) als/dan onder H2 (bijv. het betwiste materiaal is niet afkomstig van de verdachte). OptieCOptieC

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Ik dank u voor uw aandacht