Stamcellen uit volwassen individu Definitie Soorten Eicel Morula Blastocyst Foetus Navelstrengbloed Stamcellen uit volwassen individu Microscopic 20 x virw of a colony of indifferentiated human embryonic stem cells Reference to University of Wisconsin Board of Regents

DEFINITIE VAN STAMCELLEN A) PROLIFERATIE stamcellen delen en hernieuwen zichzelf (self renewal) over lange tijd, zonder duidelijke veroudering, dank zij hun lange telomeren (stamcellen verouderen ook, maar trager dan gewone cellen) B) DIFFERENTIATIE de ongedifferentiëerde stamcel deelt zich tot een gedifferentiëerde of gespecialiseerde cel C) Stamcellen kunnen in een levend organisme een orgaan aanmaken of herstellen

STAMCEL: VOLGENS BRON EN POTENTIE Bevruchte eicel Morula Blastocyst Foetus Navelstreng bloed Volwassen Human Embryonic stem cells= h-ESC Adult stem cells = volwassen SC Eicel: istockphoto 7254422 Morula: istockphoto 8435498 Blastocyst: istockphoto; 735962 Foetus: istockphoto 815147 Navelstrengbloed: shutterstock 1777955 Volwassene shutterstock 28679611 Totipotent Pluripotent Multipotent

EICEL (OVULA, OOCYT) STADIUM: dag 0, vóór de bevruchting Oerstamcel als basis voor: natuurlijke voortplanting IVF, wetenschap, klonen.. Hoe? via eicelafname Potentie: totipotent Belang en knelpunten: voorlopig nog niet goed in te vriezen risico’s bij ovariële stimulatie en eicelafname: infectie,bloeding Lange termijn effect van hormonale stimulatie handel in en patenten op eicellen verdingelijking van de vruchtbaarheid Invoegen: eicel istockphoto 7254422

MORULA STADIUM: dag 1 tot 4-5 dagen na de bevruchting Hoe? Afzuigen van één cel uit morula Potentie: totipotent Belang en knelpunten: ontstaan van tweelingen PGD =preïmplantatie genetische diagnostiek Saviour baby embryosparende techniek voor aanmaak van ESC Afzuigen van cel uit morula http://www.nibi.nl lesbrief erfelijke ziekten Tweeling: shutterstock 26113448

BLASTOCYST (BLASTULA) STADIUM: dag 5 à 6 na bevruchting Hoe? Uit overtollige embryo’s na IVF en aangemaakte embryo’s preleveert men de inner cell massa Potentie: pluripotent uit innercelmassa gepreleveerd 220 verschillende cellen mogelijk embyonale stamcel: plastisch groot groeipotentieel Shutterstock 23389264

BLASTOCYST (BLASTULA) Creative Commons Naamvermelding Author Mike Jones

BLASTOCYST (BLASTULA) Belang: invriezen mogelijk ontwikkelen van CELLIJNEN historiek: eerste cellijn (1995 door Thomson) techniek: afname, proliferatie, differentiatie nut: wetenschappelijk onderzoek Celtherapie Knelpunten: ethisch debat rond statuut van het embryo MBV met IVF, ICSI, draagmoeders therapeutisch klonen

FOETUS STADIUM: 5 à 10 weken na bevruchting Hoe? primitieve germcellen uit abortusmateriaal Potentie: multipotent groot groeipotentieel Belang: Gearhart ontwikkelde cellijn in 1998 momenteel weinig gebruikte bron Knelpunten: Ethisch debat rond het statuut van embryo hangt samen met debat rond abortus Foetus: istockphoto 815147

NAVELSTRENGBLOED STADIUM: bij geboorte Hoe? bloed uit de navelstreng Shutterstock 12238375

NAVELSTRENGBLOED Potentie: ADULTE SC maar SC uit navelstrengbloed heeft grotere plasticiteit en groeicapaciteit dan SC van volwassene MULTIPOTENTE SC: hematopoëtische SC mesemchymale SC

NAVELSTRENGBLOED Belang: celtherapie bij 70tal ziekten: leucemie(1988: eerste transplantatie) aangeboren immunologische stoornis grotere plasticiteit en groeicapaciteit immunologisch minder afstoting (naïever dan volwassenSC) minder infectie overdracht vlug beschikbare bron van SC: wereldwijd publieke banken met HLA typering mogelijkheid om celaantal op te drijven in vitro toekomstperspectief: behandeling van niet-hematologische aandoe- ningen, experimenten voor diabetes, hersen- en hartinfarct

NAVELSTRENGBLOED Knelpunten: invriezen tot 20 jaar beperkt 100ml per gift: celaantal neemt toe bij: vaginale bevalling groter geboortegewicht van kind vlug afklemmen na geboorte: 30 sec: 35ml/kg 2 min: 14ml/kg kweek in vitro vóór de transplantatie ~groter celaantal gunstig voor transplantatie ~MAAR : risico voor anemie bij boorling bij te grote afname afwegen van maatschappelijk belang (leukemiebehandeling: publieke navelstrengbloedbanken) en van privé belangen (invriezen van navelstrengbloed voor eventuele zelftherapie of voor sportende vader/moeder)

SC GEPRELEVEERD UIT VOLWASSEN INDIVIDU Bron: uit alle weefsels van volwassenen en kinderen grotere aanwezigheid in weefsels met grote hernieuwing vb.beenmerg, huid Potentie: MULTIPOTENTE SC: uitz: -MAPC cellen (Catherine Verfaillie) minder groeipotentieel (telomerase) Volwassen cellen omvormen tot ESC achtige cellen iPS uit fibroblasten tot op heden nog geen alternatief voor embryonale SC

SC GEPRELEVEERD UIT VOLWASSEN INDIVIDU Belang: celtherapie ethisch geen bezwaar Knelpunten: kleine hoeveelheden verouderde SC: minder groeipotentieel (telomerase) aangetast door licht, toxiciteit immunologische afstoting transfer van infectie Volwassene shutterstock 28679611

SC VOLGENS BRON EN POTENTIE

CONCLUSIE elk type heeft zijn pro’s en contra’s alle types zijn complementair DUS zal men de in de toekomst: verder onderzoek moeten verrichten op de verschillende soorten stamcellen de vele knelpunten meer aandacht en analyse moeten geven