1.3-1.4 over antwerpen & holland
1.3 Opkomst van Antwerpen 15e-16e eeuw: Vlaanderen heeft vooraanstaande positie in de internationale handel + textielnijverheid Sleutelpositie: Antwerpen Gunstige ligging op knooppunt van handelswegen vanaf 1498: Portugezen verhandelen specerijen en zijde uit Indië in ruil voor zilver uit Midden/Oost-Europa 1550: 100.000 inwoners / 80% van de export uit de Nederlanden
Val van Antwerpen Eind 16e eeuw: Antwerpen in problemen Spanje koloniseert Latijns-Amerika => zilver naar Europa => specerijenhandel verplaatst naar Sevilla => belang Antwerpen in handelsnetwerk neemt af Spaanse vorst leent geld in Antwerpen => 1557: Spanje bankroet door oorlogvoering, leningen worden niet terugbetaald Nederlandse Opstand: Spaanse muiterij (1576) => Antwerpen kiest partij voor Willem van Oranje => Antwerpen herovert door de Spanjaarden (1585)
Val van Antwerpen (1585) Spaanse legioenen veroveren de Zuidelijke Nederlanden en trekken Antwerpen binnen. Tienduizenden kooplieden en ambachtslieden vluchten naar het noorden. De opstandelingen sluiten de Schelde af (toegang naar Antwerpen).
Opkomst van Holland Afsluiting van de Schelde verstevigd positie van Amsterdam t.o.v. Antwerpen Na 1575 verplaatst Opstand naar zuiden/oosten: Holland blijft oorlog bespaard Antwerpse kooplieden/ambachtslieden trekken naar Hollandse steden => bloei van de handel en bijverheid, ontstaan handelskapitalisme
Centra van handel en nijverheid v.l.n.r. Scheepswerf (Zaandam), lakenhal (Leiden), Delfts blauw en pakhuizen te Amsterdam
1.4 Een versnipperd land Karel V: centralisatiepolitiek Instelling Raad van State: centraal gezag Invoering accijnzen: centrale belastingen Republiek der 7 Verenigde Nederlanden (1588) Geen gemeenschappelijke vorst Gewesten + steden behouden zelfstandigheid en privileges Eigen belastingstelsels, eigen munt, invoerrechten, etc. Gilden blijven bestaan, maar invloed is in Hollandse steden beperkt => tolerante arbeidsmarkt!
Het gewest Holland afgebeeld als een leeuw. (16e eeuwse kaart, t.t.v. de Opstand)
Holland domineert de Republiek Grote verschillen tussen kust- en landsprovincies In het gewest Holland zijn de steden dominant: bestuurt door kooplieden- regenten (welgestelde burgers, actief in handel /nijverheid), overlegcultuur [poldermodel] Traditionele landbouw- gemeenschappen in Midden- en Oost- Nederland: feodale traditie, nauwelijks steden, zelfvoorzienend, etc.