Pandemie Prof. Dr. Marion Koopmans Centrum voor Infectieziekten Bestrijding Alumni UM, 2006

Pan (alle) demos (mensen) Een pandemie is een epidemie op wereldwijde schaal Wanneer? nieuw (geen immuniteit) ernstige klachten verspreidt gemakkelijk grote onrust en maatschappelijke ontwrichting VB: pokken, SARS, pandemische influenza

Pandemieën in de geschiedenis Antoninische pest (165–180), pokken pandemie, Romeinse Rijk, 5 M doden Justinianische pest (541- ), Middellandse Zee gebied Pest (1347-1352), Europa, één-derde van de toenmalige bevolking, ca 25 M doden Onbekend, 16e eeuw, Engeland, erger dan Pest Pest (1896 tot rond 1945), wereldwijd, 12 M Spaanse griep (1918-1920), wereldwijd, 20 tot 50 M Aziatische griep (1957), wereldwijd, 1M HongKong griep (1968, wereldwijd, 700.000 doden. AIDS (1980-) wereldwijd, > 25 M

Moeten we ons daar nou zorgen om maken?

Influenza A, B en C virussen Influenza A virus mens andere zoogdieren vogels ernstig Komt veel voor Verandert snel Influenza B virus mens matig Komt veel voor Verandert langzaam Influenza C virus mens varken gering zelden Verandert langzaam

(gedeeltelijk) immuun Neuraminidase: 9 types Hemagglutinine: 16 types Immuniteit (infectie/vaccinatie) Bij mensen: H1N1 en H3N2, daartegen zijn mensen (gedeeltelijk) immuun

“Gewone griep” bij de mens Elk jaar 5-20% van de bevolking ziek gemiddeld 1900 ziekenhuisopnames Gemiddeld 800 sterfgevallen

Elke diersoort enkele eigen influenza A subtypes Watervogels alle subtypes influenza A Af en toe “verdwaalde” influenza A infecties bij andere diersoorten

Voor een pandemie bij de mens moet het virus veranderen Aziatische griep 1957 HongKong griep 1968 PB2 PB2 PB2 PB1 PB1 PB1 PA + PA PA = HA HA HA NA NA NA NP NP NP M M M NS NS NS “ gewone” humane influenza pandemische humane influenza Vermenging kan bij varkens gemakkelijk plaatsvinden Plaatsen met veel varkens en watervogels (Azië)

Pandemische griep Zeldzaam 30-50% van de bevolking ziek Ziekte (veel) ernstiger veel groter aantal ziekenhuisopnames en sterfgevallen Spaanse griep (1918-20): 40 mln † Aziatische griep (1957-58) HongKong griep (1968-69)

Onderzoek naar pandemische virussen: Spaanse griep Influenza gevallen Brevig Mission Alaska Phyllis Burns, London 1918 Exacte virussamenstelling geanalyseerd uit historisch materiaal

Voor een pandemie bij de mens moet het virus veranderen Antigene shift Aziatische griep 1957 HongKong griep 1968 PB2 PB2 PB2 PB1 PB1 PB1 PA + PA PA = HA HA HA NA NA NA NP NP NP M M M NS NS NS “ gewone” humane influenza pandemische humane influenza PB2 PB1 PA HA NA NP M NS Drift Spaanse griep 1918 Overeenkomsten in virulentie met H5N1 PB2 OF..? PB1 PA HA NA NP M NS mutaties Kans groter naarmate meer mensen geïnfecteerd raken Beschermende maatregelen Vaccineren tegen humane influenza

Elke infectie van de mens met een vogelgriep kan in potentie tot een nieuwe pandemie leiden Vragen: elk vogelgriep virus even gevaarlijk? Welke mutaties maken het virus tot een pandemisch virus? MONITORING ESSENTIEEL Nadeel: media aandacht bij elke mutatie

Meldingen van infecties van mensen met vogelgriep virus 1959: HPAI H7N7 1 case US, hepatitis 1977: HPAI H7N7 1 case AUS, lab worker conjunctivitis 1981: LPAI H7N7 1 case US, seal handler, conjunctivitis 1996: LPAI H7N7 1 case UK, backyard duck farm, conjunctivitis 1997: HPAI H5N1 18 cases HK, ILI, 6 deaths 1999: LPAI H9N2 2 cases HK, ILI 2003: HPAI H5N1 2 cases HK, ILI, 1 death 2003: HPAI H7N7 89 cases NL, conjunctivitis and ILI, 1 death 2003- HPAI H5N1 253 ILI, 148 deaths Vogelgriep: Mensen in contact met besmette dieren worden ziek, maar zijn niet erg besmettelijk (totnutoe)

Feb 2003 HPAI in NL

Onderzoek bij klachten Contactmonitoring Aanbevelingen Maskers Brillen Hygiene Niet werken met griep Antivirale middelen Onderzoek bij klachten Contactmonitoring Here we see the protective clothing of culling personal. Unfortunately, the advice was not always followed as strictly as seen here.

Waren mensen zich bewust van de risico’s?

Gezondheidsklachten tijdens de H7N7 outbreak NL2003 Koopmans et al, 2004 20 10 453 cases, 89 H7 pos 349 conjunctivitis, 22% H7 78 ILI, 10% H7 37 ILI, 5% H7 3 secondary cases Fatal case

Avian influenza Southeast-Asia - H5N1 human cases - 253 mensen met H5N1 148 fataal

http://ec.europa.eu/health/ph_threats/com/Influenza/avian_influenza_human_en.htm 253 cases, 148 deaths Azerbaijan, Cambodja, China, Djibouti, Egypte, Iran, Iraq, Thailand, Turkije,

China total departures 1999-2004 (in 000’s) Source: 1999-2003 from National Tourism Association, WTO, 2004 from Euromonitor

Conclusie Vogelgriep zal voorlopig blijven bestaan als gezondheidsdreiging. Ondersteuning van landen van nu vogelgriep H5N1 voorkomt nodig Eventuele verspreiding alleen te remmen door een gecoördineerde respons (oa) voorbereiding mogelijkheid vaccinatie antivirale middelen bewegingsbeperking capacity building

Aviaire influenza, dreiging: ja, maar geen paniek!