Agenda symposium 13:00 Binnenkomst koffie/thee 13:30 Welkomstwoord Sjouke Dijkstra, teammanager opname kliniek Leeuwarden 13:40 GHB: van chaos naar een integrale aanpak Pieter Wind, verslavingsarts, ambulant Leeuwarden 14:30 Van pionieren naar verslaving Tiem Staal, verslavingsarts opname kliniek Leeuwarden 15:25 PAUZE 15:40 De ervaringen en percepties van GHB-afhankelijke cliënten en professionals Drs. Esmée Aarden 16:15 Hoe nu verder ? o.l.v. Sjouke Dijkstra

GHB: van chaos naar integrale aanpak Pieter Wind, verslavingsarts ambulant 2 2 2

De (on)mogelijkheden met betrekking tot GHB-afhankelijkheid, het ambulante voortraject

Uppers en Downers

Middelen Uppers: cocaine, amfetamine, MDMA, XTC Downers: alcohol, opiaten, benzo’s (pammen), GHB Hallucinogenen: cannabis, LSD, paddo’s, DMT (ayahuasca)

Farmacokinetiek bij eenmalig gebruik Eerste effecten na 10-20 minuten Piek rond 40 min tot 1,5 uur Excretie in 4-5 uur (snel niet meer aantoonbaar)

Farmacokinetiek Niet cumulatief (interval ≥4 uur) Wel cumulatief (interval <4 uur) 0 4 8 12 16 20 uur Metabolisme ? 0 4 8 12 16 20 uur

Waarom gebruikt men het? Positieve stemming, angstreductie, euforie, warm gevoel naar andere mensen, toename libido, betere seks, geen kater, ruikt niet, goedkoop

GHB Hogere doseringen: Slaperigheid Desoriëntatie, agitatie, verwarring Geheugen Frequentie hartslag Frequentie ademhaling Overdosering/ intoxicatie: Hallucinaties Insulten Bradycardie Ademhalingsdepressie Bewustzijnsverlies, coma, overlijden

GHB Onttrekkingsverschijnselen: Ernstige onttrekkings- verschijnselen: Tremoren, zweten Slapeloosheid, angst Tachycardie Spierpijn Sensitiviteit voor externe stimuli Ernstige onttrekkings- verschijnselen: Hallucinaties Insulten Delier

Behandeling

Intoxicatie versus onttrekking

Wat doe je met iemand die GHB gebruikt? Informatie verzamelen over: Gebruiker, misbruiker of verslaving, dosering- frequentie? Is iemand klaar met gebruiken? Wat is iemands belang om te gebruiken? Angstige ondertoon? Seks? Scene? Waarom komt iemand nu? Life event? Praktisch probleem? Klinisch- ambulant?

Ambulante detoxificatie? Second best bij dosering boven 30 ml per 24 uur Betrokkene wil niet klinisch (geheimhouding, durft niet, heeft werk, heeft huisdieren) Ander gebruik Niet gebruiker in huis? Eerdere gecompliceerde detoxificatie Comorbiditeit

Ambulant Betrokkene zorgt voor eigen GHB en houdt het in eigen beheer. Aantal ml GHB per 24 uur achterhalen en frequentie inname. Andere middelenafhankelijkheid. Slaapuren vervolgen. Medicatie. Stoppen met gebruiken en overgaan op onderhoudsdosering. Vaste tijden en hoeveelheid. Tensie, ontwenning vervolgen Binnen grenzen betrokkene snelheid afbouw laten bepalen. Afspraak bij vastlopen traject. Klinisch? Voor klinisch traject sterkte GHB laten vaststellen.

En nu: is het crisis, want het geld op; moeder heeft de GHB door de gootsteen gegooid; de GBL is niet meer via de vertrouwde website te verkrijgen; iemand zit in hechtenis; of dealer zit vast.

Hulpverleners verlenen hulp! Maar wat helpt?

De verantwoordelijkheid overnemen van cliënt? Maar wat wil die?

Behandeling zonder commitment van cliënt werkt niet Behandeling zonder commitment van cliënt werkt niet. Detox is geen behandeling, maar een onderdeel van een traject. Het kan leiden tot negatieve conditionering. Commitment internaliseren.

Klinische GHB-detox in de praktijk Van pionieren naar ervaring Tiem Staal, verslavingsarts kliniek 21 21 21

Geloof, Hoop, Beterschap E.S.H. Aarden 22 22 22

Aanleiding Aantal aanmeldingen Drop-out Terugval Ontoereikende hulpverlening Populatiekenmerken Financieel aspect

Een exploratief onderzoek naar de zorg voor mensen met GHB-afhankelijkheid

Huidig onderzoek Kwantitatief onderzoek én Kwalitatief onderzoek

Centrale vraagstelling Wat zijn de ervaringen en percepties van mensen met GHB-afhankelijkheid en professionals met betrekking tot de zorg?

Kwantitatief onderzoek

Kwantitatief onderzoek deelvragen Hoeveel mensen zijn er in de periode van 2007 tot en met 2011 opgenomen in de kliniek in Leeuwarden voor een detoxificatie- behandeling voor primaire GHB-afhankelijkheid? Hoeveel mensen hebben er een detoxificatie-behandeling voor primaire GHB-afhankelijkheid voortijdig beëindigd? Hoeveel mensen zijn er teruggevallen in GHB-gebruik ten tijde of na een detoxificatie-behandeling? Hoeveel mensen hebben er na een kliniekopname voor een vervolgbehandeling gekozen? Hoeveel mensen hebben er een vervolgbehandeling voortijdig beëindigd? Hoeveel mensen zijn er teruggevallen in GHB-gebruik ten tijde of na de vervolgbehandeling?

Kwantitatief onderzoek onderzoekscohort Criteria: Klinische detoxificatie Kliniek van VNN in Leeuwarden Primaire GHB-afhankelijkheid Ten minste een jaar retrospectief te monitoren

Kwantitatief onderzoek dataverzameling Dossieranalyse Cliënten-registratieprogramma USER Codeboek met 287 variabelen SPSS

Bevindingen demografie 54 unieke cliënten 69% man 28 jaar (17-50 jaar) 54% woonachtig in Friesland Alleenstaand (44%), uitkering (42%), MVO/MBO (54%) 54% ADHD, 42% persoonlijkheidsstoornis

Bevindingen verslaving Eerste GHB-gebruik op 23-jarige leeftijd Tweede verslaving: 30% geen 19% speed of ecstasy 19% cannabis Derde verslaving: 50%

Bevindingen detoxificatie-behandeling 55% detoxificatie –en vervolgbehandeling Ontslagwijze detoxificatie-behandeling 21% in wederzijds overleg 25% drop-out 28% geen hulpvraag/motivatie 28% moeite met afdeling/afspraken 30% interne verwijzing 79% klinisch 18% ambulant

Bevindingen vervolgbehandeling Ontslagwijze vervolgbehandeling 29% in wederzijds overleg 40% drop-out 38% moeite met afdeling/afspraken 29% interne verwijzing

Bevindingen terugval Ten minste 65% terugval 41% ernstige terugval 20% geen terugval 72% valt terug binnen 6 maanden na de klinische detoxificatie Voornaamste aanleidingen: Gebruik in directe omgeving Problemen in privésfeer Ingrijpende gebeurtenis Depressieve gevoelens

Kwalitatief onderzoek

Kwalitatief onderzoek deelvragen Wat zijn de percepties en ervaringen van cliënten met betrekking tot de zorg die zij hebben gekregen voor hun primaire GHB-afhankelijkheid? Waar in de zorg zijn er verbeteringen mogelijk volgens cliënten? Wat zijn de percepties en ervaringen van behandelaars en hulpverleners met betrekking tot de zorg die zij hebben verleend aan mensen met primaire GHB- afhankelijkheid? Waar in de zorg zijn er verbeteringen mogelijk volgens hulpverleners en behandelaars? Wat waren beweegredenen van mensen met GHB- afhankelijkheid om geen zorg af te nemen bij VNN?

Kwalitatief onderzoek onderzoekscohort Purposeful sampling Kliniek Leeuwarden Therapeutische gemeenschap Ambulant begeleid wonen Ambulante hulpverlening Drop-outs GHB-afhankelijke mensen niet in zorg Professionals

Kwalitatief onderzoek dataverzameling 32 unieke respondenten Individuele gesprekken Open interview structuur Topic list

Bevindingen onderzoeksgroep-1 Jong, landelijke gebieden, gebroken gezin, lange verslavingsgeschiedenis, bij-gebruik “Voor mijn 30e had ik een goed leven. Ik had nog nooit een joint gerookt. Helemaal niks! Ik dronk af en toe eens wat.” “Ik kom uit een heel degelijk gezin. Mijn vader werkt bij het Ministerie van Landbouw, mijn moeder is wiskundedocente en mijn broer is informatica afgestudeerd. Ik heb een heel solide opvoeding gehad.” “Ik heb een cliënt die op haar vijfde al drugs toegediend kreeg door haar moeder. Haar vader is alcoholist en haar moeder gebruikt heel veel medicijnen.”

Bevindingen onderzoeksgroep-2 Nieuwsgierig, onzeker, angstig, somber “Ik voelde me door GHB de persoon die ik eigenlijk wilde zijn.” “Ik was net Pipi Langkous. Ik voelde me onoverwinnelijk.” GHB-gebruik in het beginstadium met vrienden “Mijn hele vriendenkring gebruikte het en ik was er fel op tegen. Uiteindelijk ben ik gaan gebruiken, omdat iedereen grenzeloos gek deed. Ik kon daar niet meer tegen. Ik werd kampioen gebruiken. Ik was net superman!”

Bevindingen onderzoeksgroep-3 Problemen willen vergeten, slaapmiddel, spiergroei “Ik gebruikte om niet na te hoeven denken. Dat was echt mijn doel van gebruiken. Geen gevoel. Dat is het specifieke wat met GHB heel goed lukt.” “GHB was mijn overlevingsmiddel. Ik voelde niet. Ik kon de hele wereld aan. Ik kon alle klappen incasseren en gewoon overeind blijven.” “Ik las op een forum dat GHB meer spierontwikkeling zou ontwikkelen. Op die manier ben ik ermee begonnen. Inmiddels ben ik er dertien jaar verslaafd aan.”

Bevindingen niet in zorg Geen hulpvraag: Schaamte, verlies, confrontatie Zelfstandig thuis afbouwen: Medicatie zwarte circuit Alcohol Heftige ontwenningsverschijnselen Geen terugval

Bevindingen gevolgen-1 Maatschappelijk “Met 140 kilometer per uur ben ik op een file ingereden. Ik stapte springlevend uit de auto, maar de man die achter mij reed is hartstikke dood.” “Ik deed alles wat ik wou. Als ik dacht, ik ga iets stelen, dan ging ik dat doen. Spontaan iemand op z’n bek slaan. Of hele winkels leegroven. Of huizen leegroven.” “Toen ik out was, zijn er veel nare dingen gebeurd. Meestal als ik wakker werd, lag ik ergens op straat of op een parkeerplaats. Ik was dan uit de auto gegooid. Vaak out gegaan. Vaak dingen gebeurd waar ik nooit antwoord op zal krijgen…”

Bevindingen gevolgen-2 Persoonlijk “Ze worden steeds dommer, steeds psychotischer en steeds meer gedesorganiseerd. Of dat weer herstelt weet ik niet, want de een is dood en de ander gebruikt door. Wat ik ook van ouders hoor, is dat het lijkt alsof hun kind steeds stommer wordt.” “Mijn lichamelijke gevolgen zijn dat ik een spasme heb overgehouden van het GHB- en speedgebruik. Verder lichamelijk heb ik dove plekken op mijn handen en vingers.” “Ik ben tien jaar verslaafd geweest aan GHB. Toen ik in de kliniek was heb ik een neuropsychologisch onderzoek gedaan. Nou, daar stonden ze er van te kijken dat ik zo’n goede score had. Ik heb een tijdje geleden weer zo’n test gedaan, na twee jaar. Het is niks beter geworden, maar ook niks minder. Alleen het lange termijn geheugen is beter geworden.”

Bevindingen pluspunten zorg Klinische detoxificatie Beperkte ontwenningsverschijnselen Benadering jongerenwerkers “Ik ben met twee jongerenwerkers gaan kijken in de kliniek. Het was goed dat ze met mij meegingen. Ze stonden ook steeds voor de deur en belden elke keer weer. Dat stukje aandacht vind ik heel belangrijk. Gehoord worden. Je hebt erkenning nodig en mensen die achter je kont aanzitten.”

Bevindingen minpunten zorg-1 Gestandaardiseerde zorg Doorstroom Nazorg “We moeten meer inzetten op vinger aan de pols houden bij deze doelgroep. Meer ondersteuning. Daar wringt het.” “Het is echt een tekortkoming dat er weinig aanbod is tot nu toe. Vooral voor de jongere doelgroep. Er is een tekort aan hulpverleners. Het is financieel niet haalbaar.” “Ik zou begeleiding verwachten van de reclassering, maar dat laten ze naar mijn idee een beetje na. Ik moet dan naar Groningen reizen, maar dat kost mij 50 euro in de week. Dat geld heb ik niet. Klaar. Ik heb geen recht op een uitkering. Ik moet twee keer in de week naar de reclassering. Als ik niet kom, moet ik naar de gevangenis. Ik wordt in een hoek gedrukt.”

Bevindingen interne samenwerking “De afstand is een dilemma. Vaak is het niet declareerbaar of nauwelijks.” “We hebben geen gezamenlijk multidisciplinair overleg meer, want dat kan financieel niet meer uit. Dat was tweeënhalf uur stafleden die geen productie draaien.”

Bevindingen externe samenwerking Behoefte aan nauwere en verbeterde samenwerking met somatische ziekenhuizen en de GGZ “Er is nog geen goede deal met het ziekenhuis dat ze snel urine kunnen onderzoeken. Je kan cliënten niet goed helpen. Je kan ze niet instellen op medicatie. Er moet een regeling met het ziekenhuis komen.” “We hebben onvoldoende de zaak dichtgetimmerd dat we op elkaar kunnen vertrouwen dat zulke afspraken nagekomen worden. Dat vind ik een groot probleem.” “VNN is er overdag tijdens werktijden, maar niet in het weekend en in de avonduren. Dan moet je de GGZ bellen, maar die komen niet als er geen crisis is. Het MCL komt ook niet meer in actie voor sommige cliënten.”

Aanbevelingen Adequate samenwerking, zowel intern als extern Verbetering van toeleiding en doorstroom Inzetten van ervaringsdeskundigheid Intensievere monitoring van cliënten Toenemende cliëntgerichtheid Zinvolle en passende dagbesteding Eenzijdig beleid voeren Adequate samenwerking, zowel intern als extern

GHB@VNN.NL GHB@VNN.NL