De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865-1965 Welvaart, crisis & oorlog § 3.2 (en SV)

3.2 Crisis Jaren Dertig Economic collapse Zwarte donderdag (24 oktober 1929) Beurs stort in; Beurskrach Binnen drie jaar verliezen de aandelen 90 procent van hun waarde Economie raakt in een recessie Banken, boeren en fabrikanten gaan massaal failliet 12 miljoen werklozen Tientallen miljoenen ondervoed

Oorzaken van de crisis 1. WO I en de opkomst van supermacht VS VS is de bankier van de geallieerden VS is de industrie van de geallieerden Voor wapens, maar ook voor consumptiegoederen VS is de landbouwmachine van de geallieerden 2. Interbellum & Overheid Productie in Europa keert weer terug Maar VS stellen invoerbeperkingen in voor Europese producten belastingen En bevorderen export eigen producten

Oorzaken van de crisis 3. Consument VS Koopt met geleend geld / op krediet Goederen Aandelen! Banken lenen makkelijk geld uit 4. Producent VS Fabrieken: lenen veel geld om te kunnen blijven produceren Banken: lenen geld aan (Amerikaanse) bedrijven ook in Europa én aan particulieren (zie 3). Let op! dit uitgeleende geld is geld van de spaarder!

Oorzaken van de crisis 5. Europese landen / schuldenaars aan de VS Slagen er niet in de rente en aflossingen te blijven betalen (zie 2) Dit werkt door naar de Amerikaanse banken, waarvan de overheid het geld heeft geleend aan de Europese landen 6. Producent VS Krijgen geen nieuwe leningen meer, maar moeten juist de oude gaan terugbetalen (zie 5) Hierdoor gaan veel (landbouw-) bedrijven failliet

Oorzaken van de crisis 7. Crisis op Wall Street Bedrijven stortten in Andere bedrijven worden daar ook door getroffen (zie 8) Het vertrouwen in de bedrijven, dat krankzinnig hoog lag, stortte in, waardoor de aandelen werden gedumpt, daardoor werden de aandelen steeds minder waard 8. Consumenten VS Krijgen geen nieuwe leningen meer, maar moeten juist de oude gaan terugbetalen Vele raken hun werk kwijt, waardoor zij ook weer minder konden besteden Vele hadden nu waardeloze aandelen, die met leningen waren gekocht Rennen naar de bank toe om hun spaargeld eraf te halen

Oorzaken van de crisis 9. Producenten VS 10. De Overheid Fabrieken: steeds meer gesloten doordat de vraag instort en zij niet meer kunnen lenen (zie 6 & 8) Banken: doordat leningen niet meer worden terugbetaald, kunnen zij de spaarders hun geld niet meer teruggeven, en gaan dus zelf failliet 10. De Overheid Stond erbij en keek ernaar Geen controle op het werk van banken Slecht economisch beleid (zie 2) Geen ondersteuning voor de consumenten / arbeiders Geen ingrijpen in de economie

3.2 New Deal De democraat F.D. Roosevelt wordt president Groots ingrijpen in de economie Niet alle maatregelen werkten en sommige waren volgens het Hooggerechtshof ook ongrondwettig, maar hij gaf de mensen hoop én haalde de harde kanten van het kapitalisme af Meer controle op banken en fabrieken Werkgelegenheidsprojecten

3.2 New Deal De democraat F.D. Roosevelt wordt president Situatie vóór aantreden van Roosevelt 25% beroepsbevolking was werkeloos (15 miljoen) Gemiddelde inkomen daalde $ 681 → $ 495 De lonen daalden met 40-60 procent. Niet bepaald rooskleurig

3.2 New Deal - in actie [het harmoniemodel] Groots ingrijpen in de economie Maar eerst conform het harmoniemodel Niet alle maatregelen werkten en sommige waren volgens het Hooggerechtshof ook ongrondwettig, maar hij gaf de mensen hoop én haalde de harde kanten van het kapitalisme af Meer controle op banken Bedrijfsleven werd aangespoord mee te werken aan verandering National Industrial Recovery Act. Maar deze werkte niet (te vrijblijvend) Werkgelegenheidsprojecten Works Progress Administration Steun aan de boeren Beperking prodictie tegen overheidssubsidie

Roosevelt acts

New Deal

3.2 New Deal 2 - in actie [het conflictmodel] Groots ingrijpen in de economie; de 2e New Deal Maar nu conform het conflictmodel Ontstaan van de verzorgingsstaat Social Security Act; werknemers kregen verzekeringen voor werkeloosheid, ziektenkosten en ouderdom Bedrijfsleven werd door wetten gedwongen haar beleid te veranderen National Industrial Recovery Act. Maar deze werkte niet (te vrijblijvend) Versterking positie van de vakbonden National Labour Relations Act; waardoor werknemers een wettige basis kregen zicht te verenigen en te onderhandelen

Big Government vs High Court De overheid krijgt i.t.t. de Jaren Twintig veel grotere invloed op de maatschappij. Door wetten en regelgeving Handhaving Sterk gegroeide ambtenarenapparaat

3.2 Resultaten New Deal Maar de New Deal levert niet alleen successen op Het Hooggerechtshof verwierp een aantal belangrijke New Deal wetten Ondanks Roosevelts enorme verkiezingsoverwinning in 1936 (bijna alle staten) slaagt hij er niet in om zijn New Deal door te zetten door tegenwerking in het Congres van conservatieve democraten uit het Zuiden en Republikeinen dat hij besluit toch te gaan bezuinigen omdat de overheidsuitgaven te sterk waren gestegen In 1937 raakte de VS weer in een recessie Onder historici is leeft nog steeds de discussie in hoeverre de New Deal de economie weer structureel heeft doen groeien, want de economie wijzigde snel en ingrijpend door de nieuwe grote oorlog

Werkloosheid

The Red Man in the White House?