Voorbereiding post 1 Werken voor de hei Groep 4-5

Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de Powerpointserie als voorbereiding op post 1: Werken voor de hei, voor groep 4 en 5. Inhoud: Algemeen Verhaal over de infoborden Spel Werkblad Opruimen

Algemeen Bij de post is een tafel nodig om het spel aan te spelen. Laat de kinderen zitten tijdens het vertellen over het bord. Dan is het makkelijker om rust te houden.

In het werkboek dat op de post ligt vindt u achter het tabblad ‘Groep 4-5’ op papier alle informatie over deze post. Neem voor het verhaal niet meer dan 10 minuten en de rest van de tijd voor het spel. Het werkblad kan op school worden gemaakt, dit hoeft niet op de post.

Verhaal over de infoborden Op de post willen we de kinderen de volgende dingen duidelijk maken: De hei is geen ‘echte’ natuur. Ongeveer 100 jaar geleden was de hei onderdeel van het landbouwsysteem. Vroeger was er veel hei in onze streken, omdat er veel schapen gehouden werden die op de hei moesten grazen. De schapen werden voornamelijk gehouden voor de mest. Er is nu veel minder hei. Landbouwgrond, bos en steden/dorpen zijn ervoor in de plaats gekomen. We kunnen de hei alleen behouden wanneer we ervoor werken. Als je er niets aan doet, wordt het bos.

Linkerbord: Hei in Nederland Vertel eerst over de linkerkolom, dan over de rechterkolom. Lees de teksten voor of gebruik eigen woorden. 1. Iets meer dan een eeuw geleden waren er in Brabant nog veel grote heidevelden. Dit was graasgrond voor de schapen. 2. Vergelijk de kaart van Nederland rond 1900 met de kaart rond 2000: er is bijna geen hei meer over. 3. Hei hoorde bij het landbouwsys- teem. Heideplaggen en mest van de schapen die op de hei graasden waren nodig om de akkers vrucht- baar te houden.

4. Er waren speciale schapenrassen die het hele jaar door op de hei konden grazen, zoals het Kempisch heide- schaap. Laat de kinderen voelen en ruiken aan de wol van dit schaap. Niet uit het doosje halen en na afloop het doosje weer sluiten (de wol ruikt nogal sterk). 5. Toen de kunstmest was uitgevonden waren schaapskuddes niet meer no- dig. Ook de wol bracht veel minder op dan tevoren, de kuddes werden opgedoekt. 6. De hei zelf ging op de schop. De beste grond werd akker of weiland, andere stukken werden bos. Steden en dorpen werden steeds groter, ook dit ging ten koste van de hei. opening om te voelen

Rechterbord: Hei beheren Vertel eerst over de bovenste twee tekstborden, dan over de groep van 5 eronder. Lees de teksten voor of gebruik eigen woorden. 1. Hei is een bijzondere biotoop waar- in planten en dieren voorkomen die op andere plekken (bijna) niet voor- komen. Daarom moeten we hei be- houden. 2. Veel mensen wandelen of fietsen graag over de hei, ook voor recrea- tie is hei belangrijk. 3. Hei blijft alleen bestaan als we er- voor werken, anders wordt het bos.

4. Methodes om de hei te beheren zijn bijvoorbeeld maaien, plaggen, branden en laten begrazen (door schapen, runderen, pony’s of geiten). Heideplag Op de post staat een heideplag. De plag is dikker dan de meeste mensen verwachten! Laat de kinderen goed naar de plag kijken en dan mee bedenken wat er met plaggen allemaal wordt weggehaald. Bijvoorbeeld: heideplanten andere planten zoals mos, gras dode blaadjes, twijgen enz. kleine diertjes zoals insecten (levend en dood) humus zand

Spel Voor de groepen 4 en 5 wordt het spel ‘Schapen hoeden’ gebruikt. Eventueel kunt u ook het spel ‘Werken voor de hei’ met de kin- deren spelen, zie hiervoor de PP- serie voor groep 6-7-8. Materiaal: doosje met 43 tegels met afbeeldingen van gekleurde schapen, plus een extra doosje met daarin 5 tegels met gekleurde stip op de achterkant en 4 herder- figuren. De herderfiguren zijn bedoeld om tijdens het spel in de gaten te kun- nen houden wie met welke kleur speelt, en hebben verder geen functie.

Spelbegin Schud de 43 tegels zonder stip en leg ze op blinde stapels. De kinderen spelen niet allemaal voor zichzelf. Zijn er 4 kinderen geef ieder dan een eigen speelfiguur en een tegel met stip in dezelfde kleur. Zijn er 5 kinderen dan maakt u twee teams van 2 kinderen, één speelt alleen. Eén speelfiguur wordt niet gebruikt. Zijn er 6 kinderen dan maakt u 3 teams van 2 kinderen. Eén speelfiguur wordt niet gebruikt. Zijn er 7 kinderen dan maakt u 3 teams van 2 kinderen, één speelt alleen. Leg de 5 tegels met de gekleurde stip in de startsituatie (ook als er minder dan 4 teams meedoen). Ieder team pakt nog 5 extra tegels en legt deze open voor zich neer.

Vertel wat de bedoeling van het spel is: Maak een zo groot mogelijke kudde schapen in de kleur van je speelfiguur. Ieder schaap is 1 punt. Een gesloten hek om je kudde is 2 punten extra. Dit doe je door per beurt een tegel zó aan te leggen dat schapen in je eigen kleur bij elkaar komen te staan. Daarbij kan een tegel die je aanlegt aan meer tegels grenzen, en overal moeten de kleuren kloppen. groen heeft aangelegd

Kies een kind of team uit om te laten beginnen. Als een tegel is aangelegd eindigt de beurt met het pakken van een tegel van een van de blinde stapels. Niet altijd kan een tegel met schapen van de eigen kleur worden aangelegd. In dat geval is het kunst om een tegel met andermans schapen ongunstig neer te leggen! Als geen enkele tegel kan worden aangelegd gaat de beurt voorbij. Daarna is, met de klok mee, de volgende aan de beurt. blauw heeft ongunstig gelegd voor rood

Extra: de hond Vertel hier pas over in de tweede ronde of wanneer er een hond van de blinde stapels is gepakt! Tussen de tegels met schapen zitten ook hondentegels. Hiermee kunnen de spelers iets bijzonders doen: hun schapen bij elkaar drijven. In een eigen beurt kan de hondente- gel uitgespeeld worden. Er mag dan geen nieuwe schapentegel worden uitgelegd maar wel kan een tegel die al in het spel is worden verplaatst. Op die tegel moet minstens één schaap in de eigen kleur staan. Als een tegel wordt weggehaald mo- gen geen tegels achterblijven die aan geen enkele andere tegel grenzen en op de nieuwe plaats moet de tegel weer aan alle kanten passen. De hond gaat in de doos. rood speelt een hond

Eind Als de speeltijd om is, of als de tegels op zijn, of als geen enkel team meer kan leggen, is het spel afgelopen. Het team met de grootste kudde schapen wint het spel. Een kudde die helemaal omsloten is door een hek is 2 extra punten waard. Als in de eindstand twee kuddes evenveel punten waard zijn, worden de schapen in de op-een-na-grootste kudde geteld, enz. grootste kuddes: geel 8 punten rood 10 punten groen 10 + 2 = 12 punten blauw 13 punten

Werkblad groep (3-)4-5 Het werkblad voor groep (3-)4-5 hoeft niet op de post gemaakt te worden. Dit kan ook op school gebeuren. Wilt u het werkblad bij het IVN maken, dan zijn er (kleur)potloden op de post. De oplossing van het werk-blad zit in het werkboek.

Opruimen Na de laatste groep spel opruimen en tafel/stoelen rechtzetten. De materialen gaan door veel handen. We nemen aan dat iedereen hiermee voorzichtig is, maar toch kan er iets kapot gaan of kwijt raken. Meld dit s.v.p. meteen bij degene die vanuit het IVN de ochtend/middag begeleidt, of bij de leerkracht. Bedankt voor uw medewerking en veel succes en plezier met het bezoek aan Kom kijken op de hei.