Kenmerken en variaties Van levende wezens

kenmerken Een eigenschap die elk voorwerp of individu van een bepaalde groep gemeenschappelijk heeft. Vb kenmerk snorharen bij katachtigen Niet-groepsgenoten hebben die eigenschap niet

variatie Verschil tussen groepsgenoten Vb huidskleur, haarkleur Vb lengte en gewicht van mensen Vb lichaamsvorm

zoogdieren Kenmerk : voeden van jongen door moedermelk (zogen) Variatie in voortplanting: Vogelbekdier en miereneter : eieren, eierstok met eileider buideldieren o.a. Kangoeroe: eierstok met eileider en baarmoeder. Embryo leeft van dooierzakplacenta, buidel voor embryo Andere zoogdier: eierstok, eileider, grotere baarmoeder, embryo met placenta uit amniongedeelte

5 kenmerken levende wezens constant inwendig milieu met behulp van speciaal regelsysteem. Wisselen stoffen en energie uit met omgeving Voortplanten met behulp van genetische blauwdruk, jongen vertonen vastgelegde groei en ontwikkeling volgens DNA. Gevoelig voor signalen van binnen en buiten en in staat om te reageren met uitwendig zichtbaar gedrag Sterfelijkheid: na verloop van korte of lang tijd dood, door oorzaken van buitenaf of van binnen uit.

Constant inwendig milieu (vloeibaar) Hippocrates van Kos: leer van humores; vloeistoffen niet in balans  ziekte gal- zwarte gal -slijm -bloed 1870 Claude Bernard : La fixité du milieu interieur est la condition de la vie libre. Intern milieu: bloed en weefselvloeistof 1930 Walter Cannon: Homeostase Zelfregulatie van organismen met behulp van een vastgestelde norm en negatieve terugkoppeling

Negatieve terugkoppeling of negatieve feedback Vb bij hardlopen Vb CO2 waarden bloed Metingen hoe situatie is rond cellen d.m.v. sensoren Afwijking van norm vb 37◦C (regelcentrum = hypothalamus) Maartregelen om norm weer te bereiken d.m.v. effectoren (zweetkliertjes) Effect tegengesteld aan de afwijkende meetwaarden

Levende wezens wisselen stoffen en energie uit met omgeving Stoffen in organismen en door hen gemaakt (met als basis koolstof C): Eiwitten Koolhydraten Vetten DNA Nieuwe cellen gebouwd Energie verbruikt Stoffen worden opgenomen------------ afvalstoffen ontstaan  Afvalstoffen afgevoerd = STOFWISSELING

Assimilatie : Autotroof------------- heterotroof fotosynthese = Zelf maken van organische stoffen = autotroof PLANTEN Verkrijgen van organische stoffen door andere levende wezens of hun dode resten op te eten BACTERIEN SCHIMMELS DIEREN

dissimilatie = Verbranding Afbraak van complexe organische stoffen tot elementaire (organische) stoffen Energie komt vrij

levende wezens zijn in staat tot voortplanting Eencelligen : celdeling ( 2 identieke dochtercellen) Meercelligen : Celdeling -vervanging afgestorven cellen, -groei van eencellig stadium naar meercellig organisme, -Voortplanting of reproductie Ongeslachtelijke reproductie & geslachtelijke reproductie

Ongeslachtelijke reproductie conservatief Cel of celgroep kopieert zichzelf bv aardappelknollen bv pantoffeldiertje bv gist Bv vlo, luis, worm, zeester

Geslachtelijke voortplanting Samensmelten van 2 geslachtscellen van 2 verschillende individuen Nieuwe combinatie mogelijk Voordeel: bij gewijzigde leefomstandigheden: Meer mogelijkheden voor overleven v.d. soort door adaptatie Soorten die beide vormen gebruiken geven in moeilijke omstandigheden voorkeur aan geslachtelijke voortplanting

Ongeslachtelijk Geslachtelijk http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20030611_pantoffeldiertje02 http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20030611_pantoffeldiertje03

Gevoelig voor signalen van binnen en buiten en in staat om prikkels te reageren door uitwendig zichtbaar gedrag zintuigcel gevoelig voor 1 bepaalde prikkel bv -ogen-licht, -oren-geluid, -Tong-smaak, -Neus-geur -Huid-druk of warmte-kou http://www.youtube.com/watch?v=rPehdT-sSk4&feature=related kruidje-roer-me-niet

overleving Informatie die situatie in lichaam dreigt te verstoren vb Honger, dorst, gevaar(vuur, tijger in zicht) Gedrag: effectoren: door spieren door klieren: bv speekselklieren (citroen) , vb hormoonklieren bij boosheid of angst : adrenaline

Dieren met gevoelige zintuigen Dolfijnen, vleermuizen, hond: ultrasoon geluid Mieren en wespen: radioactieve straling van cobalt-60 Ratten : wakker bij zwakke radioactieve straling Vlo: infrarood Ontdekt door wetenschappers die out of de box dachten en door ontwikkeling van apparatuur

Levende wezens gaan dood Oorzaak: bedreiging van buitenaf: bacteriën, gevecht, roofdieren, straling, ongeval, Bedreiging van binnenuit: stofwisselingsstoornis, verkeerd werkend afweerapparaat, defecten in bouw, veroudering van organisme.

Levensduur dieren - in natuur kortere levensduur, door ziekte , ongeval, honger, opgegeten worden. - Prooidier kortere levensduur dan roofdier - Kleinere dieren kortere levensduur dan grotere dieren -Mens lange levensduur * geen roofdieren *voldoende voedsel in westerse wereld *goede medische zorg)