Bipolaire stoornissen Uit: ‘Bijblijven’ (tijdschrift voor huisartsen en specialisten) Auteur: Kupka, R.

1. Bipolaire stoornis ? Afwisseling van manische en depressieve perioden “Unipolaire stoornis”: gewone depressie zonder manische perioden

2. Diagnostiek en classificatie afwisseling tussen symptoomvrije en symptomatische stemmingsepisoden. Manisch: aanhoudende, verhoogde euforie met psychotische verschijnselen Hypomanie: lichte vorm van manie, zonder psychotische verschijnselen Depressie: geen verschil met unipolaire stoornis Gemengd: manische en depressieve verschijnselen aanhoudend gelijktijdig of in zeer snelle afwisseling manisch, hypomanisch, depressief of gemengd

Bipolaire stoornis I: Depressie, manische en/of gemengde episoden in willekeurige volgorde Bipolaire stoornis II: naast depressieve episoden enkel hypomanische episoden

3. Beloop Variatie stemmingsperiode: enkele dagen tot maanden Manie duurt langer dan depressie Bifasisch of cyclisch patroon Bifasisch: manie – depressie – symptoomvrije interval OF depressie – manie – symptoomvrije interval Cyclisch: depressie en manie wisselen elkaar voortdurend af

Herstel tussen de episoden hangt af van de psychosociale consequenties van de episoden. Gevolgen: 2 tot 3-maal hogere mortaliteit dan de gewone populatie Hogere sterfte door cardiovasculaire aandoeningen Suïcidepercentages: 5-10 %

4. Comorbiditeit Tegelijkertijd hebben van twee of meer stoornissen of aandoeningen bij een patiënt. Veelvoorkomende voorkomende psychiatrische aandoeningen: Angststoornissen, misbruik, afhankelijkheid alcohol of drugs. Kan symptomatologie verergeren en interfereert de behandeling Ontstaan van persoonlijkheidsproblemen

5. Etiologie Samenspel van genetische kwetsbaarheid, factoren in de ontwikkeling van het individu en uitlokkende psychosociale factoren voorafgaand aan een episode. Stressvolle gebeurtenissen Veranderingen in het 24-uurs ritme Lichamelijke ziekte Gebruik drugs, alcohol,… Genetische factoren  

6. Behandeling langdurig, intensief en multimodaal 2 fasen: Acute behandeling van stemmingsepisoden en profylactische onderhoudsbehandeling Acute behandeling: tweede lijn psychiatrische instelling met 24-uursbeschikbaarheid

Manie: Traumatische gebeurtenis voor de patiënt en omgeving In de meeste gevallen is klinische opname onvermijdelijk Medicamenteuze behandeling van acute manie: antipsychotica en benzodiazepinen Depressie: Behandeling van de bipolaire depressie verschilt niet van de behandeling bij de unipolaire depressie.  

Onderhoudsbehandeling: Stemmingsepisode in remissie: voortgezette behandeling van enkele maanden om terugval te voorkomen Antipsychotica hebben op middellange termijn stemmingsstabiliserende eigenschappen. Een profylactische behandeling vergt een goede motivatie van de patiënt en de behandelende arts

Zwangerschap en postparfum: Zwangerschapswens kan naargelang de ernst van de stemmingsstoornis voortzetting van de profylaxe wenselijk maken Voorkeur voor lithium boven carbamazepine en valproïnezuur gezien de teratogene risico's van deze anti-epileptica. Met lithium kan wel geen borstvoeding gegeven worden, met carbamazepine en valproïnezuur dan weer wel.

7. Rol van de huisarts Zelden gezien in de huisartsenpraktijk en de diagnose zal mede gezien de complexiteit niet vaak door de huisarts gesteld worden Wisselende stemmingen of ongebruikelijke reactie op antidepressieve behandeling: verdere diagnostiek naar een psychiater Alleen patiënten met een over langere tijd gestabiliseerde bipolaire stoornis kunnen in de huisartsenpraktijk profylactisch behandeld worden.

Lithium: Minimaal halfjaarlijks bloedonderzoek. Tekenen van een lithiumintoxicatie: misselijkheid, braken, diarree, tremoren, spierzwakte, ataxie, dysartrie, verwardheid, sufheid, spiertrekkingen en insulten Ruime inname van water en zout bevordert de uitscheiding van lithium

8. Bronnen Afbeelding dia 2 Afbeelding dia 4 Afbeelding dia 6