Muziek, ballet en opera

In de romantiek ontwikkelt de liedkunst zich. Alle Duitstalige componisten schrijven liederen. Schubert componeert de eerste liederencyclus. Julius Schmid: ‘een schubertiade’, 1897

Still ist die Nacht, es ruhen die Gassen, Der Doppelgänger Still ist die Nacht, es ruhen die Gassen, In diesem Hause wohnte mein Schatz; Sie hat schon längst die Stadt verlassen, Doch steht noch das Haus auf demselben Platz. Da steht auch ein Mensch und starrt in die Höhe Und ringt die Hände vor Schmerzensgewalt; Mir graust es, wenn ich sein Antlitz sehe Der Mond zeigt mir meine eigne Gestalt. Du Doppelgänger, du bleicher Geselle! Was äffst du nach mein Liebesleid, Das mich gequält auf dieser Stelle So manche Nacht, in alter Zeit? Heinrich Heine

Eerste liederencycli (Schubert, tekst: Wilhelm Müller): Die schöne Müllerin (1823) Die Winterreise (1827) Der Lindenbaum Am Brunnen vor dem Tore Da steht ein Lindenbaum; Ich träumt in seinem Schatten So manchen süßen Traum. Ich schnitt in seine Rinde So manches liebe Wort; Es zog in Freud' und Leide Zu ihm mich immer fort. Ich mußt' auch heute wandern Vorbei in tiefer Nacht, Da hab' ich noch im Dunkel Die Augen zugemacht. Und seine Zweige rauschten, Als riefen sie mir zu: Komm her zu mir, Geselle, Hier find'st du deine Ruh'! Die kalten Winde bliesen Mir grad ins Angesicht; Der Hut flog mir vom Kopfe, Ich wendete mich nicht. Nun bin ich manche Stunde Entfernt von jenem Ort, Und immer hör' ich's rauschen: Du fändest Ruhe dort!

Friedrich ontwikkelt een nieuw soort landschapsschilderkunst. Centraal staat: - de verbeelding van het mystieke. de relatie tussen mens en natuur. christelijke symboliek ‘Ik ben niet zo zwak om toe te geven aan de eisen van de tijd wanneer zij ingaan tegen mijn overtuigingen. Ik spin een cocon om mijzelf heen, laat anderen maar hetzelfde doen. Ik zal het aan de tijd overlaten om te zien wat er van komt: een schitterende vlinder of een made.’

Mondaufgang am Meer rond 1821

Morgen im Riesengebirge 1810/11

Winterlandschaft mit Kirche 1811

Ballet (dansvoorstelling op muziek) maakt in Romantiek een grote ontwikkeling door.- - De amusementswaarde en de choreografie zijn altijd het belangrijkste. - Het divertissement wordt verder ontwikkeld, de klassieke pas-de deux wordt een vast onderdeel. - Romantische wensen vragen om vernieuwingen in decor (gaslicht, toneelmachinerie ed) en danstechnieken: het voornaamste doel was los te komen van de zwaartekracht. (gebruik van tutu’s en spitzen) - Ontstaan van Ballet Blanc

1832: eerste romantische ballet: La Sylphide 1832: eerste romantische ballet: La Sylphide. Het verhaal vraagt om de vele vernieuwingen. Europa en met name Parijs, golden als het centrum voor ballet in de 1e helft van de 19e eeuw Lithografie door Chalon en Lane van Marie Taglioni als Flora in Didelot's Zéphire et Flore. London, 1831. Marie Taglione, een van de beroemdste ballerina’s uit deze tijd was de dochter van choregraaf Filippo Taglione die de choregrafie schreef voor La Sylpfide en Giselle.

Opéra Garnier, Parijs, gebouwd tussen 1861 en 1875. Marie Taglioni in La Sylphide, 1932 Opéra Garnier, Parijs, gebouwd tussen 1861 en 1875. Architect: Charles Garnier

1875: Bizet componeert Carmen. Carmen past itt Meyerbeers opera’s niet in het Parijse Opéra-Comique. Kenmerken: Exotisme (vreemde idiomen in kunst) Verisme (realisme in muziek) Wordt met name gebruikt in Italiaanse opera en gaat in tegen het belcanto. Thema en tekst van opera staan centraal Taal bepaalt het ritme en melodie van de zang Handeling: gepassioneerd/heftig/shockerend Muziek heeft een grove structuur/opvallende affecten

1857-1874: Richard Wagner componeert Der Ring des Nibelungen. Kenmerken: Gesammtkunstwerk poëzie, muziek, decor, handeling en mise-en-scène vormen een geheel. Gebruik van het Leidmotiv Sprachgesang Festspielhaus, Bayreuth, Otto Brückwald, 1872-1876

Muziek in 19e maakt een grote ontwikkeling door. Strakke regels (bijv. wat betreft vorm en harmonie) van het classicisme worden losgelaten. Symfonieorkest ontwikkelt zich tot zijn huidige vorm. (accent op klankkleuren, sterke dynamische verschillen en kolossale effecten) In de romantiek onderscheiden we twee soorten symfonische muziek: Absolute muziek Programmamuziek