Digitale duurzaamheid Inge Angevaare, coördinator Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid Hogeschool INHOLLAND 17 juni 2008

NIET DUURZAAM

Dit is digitale informatie 0101010100011110110101110101001010100101101001010101 101100110110101010101010100011111000111110011110011100110101010011010110101001101011001100101010101010101101010010101010101010101010101101001010101000101010 0101010100011110110101111010101010101010101010100010 101100110110101010101010100011111000111110011110011100110101010011010110101001101011001010010101010101010101010101010101011101010101101101010101010101001001 010101010001111011010111010101010101110100101000111 11011001101101010101010101000111110001111100111100111001101010100110101101010011010110011100101010010101 110011001010101010101010100101001010101010101110101 0101010100011110110101111010101010101010101010101010 101100110110101010101010100011111000111110011110011100110101010011010110101001101011001 01010101000 11110 Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 0101010100011110110101110101001010100101101001010101 101100110110101010101010100011111000111110011110011100110101010011010110101001101011001100101010101010101101010010101010101010101010101101001010101000101010 0101010100011110110101111010101010101010101010100010 101100110110101010101010100011111000111110011110011100110101010011010110101001101011001010010101010101010101010101010101011101010101101101010101010101001001 010101010001111011010111010101010101110100101000111 11011001101101010101010101000111110001111100111100111001101010100110101101010011010110011100101010010101 110011001010101010101010100101001010101010101110101 0101010100011110110101111010101010101010101010101010 101100110110101010101010100011111000111110011110011100110101010011010110101001101011001 01010101000 11110 Boek? Film? Muziek? Game? Weerbericht? Programma studiedag INHOLLAND? Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 Nodig voor weergave: specifieke combinatie van • hardware,  software en  data (bitstream). Digitaal ‘object’ = bitstream 010101010101101100101001010 plus data over hardware en software plus data over de herkomst (auteur etc.) plus . . . (metadata) Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 5 5

Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 Helaas: Hardware veroudert snel; software veroudert snel; en ook de dragers (floppy disks, cd-roms, dvd’s) gaan niet lang mee. Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Wat doen we aan de oplossing? Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 7 7

Best practice: Koninklijke Bibliotheek Nationale taak: boeken, tijdschriften én digitale publicaties Pionier in Nederland en Europa Begin 2003 eerste nationale bibliotheek met een werkend digitaal archief gericht op langetermijnbewaring. Eigen afdeling research & development digitale duurzaamheid

De Beatrijs is na 700 jaar nog even mooi en bruikbaar Voor digitale data werkt dat niet: die vereisen zorg van wieg tot graf. Beatrijs, ca. 1374 (KB)

Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 Wat doet de KB? Dé oplossing bestaat niet De KB onderzoekt hoe de risico’s van verlies aan informatie zo veel mogelijk beperkt kunnen worden Samenwerking in nationale en internationale context Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 Wat zijn zo de alternatieven? Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 11 11

Alles uitprinten en op papier bewaren? NIET DUURZAAM Foto: KB Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Dvd’s, tapes, cd-roms in een stevige brandkast bewaren? NIET DUURZAAM Foto: KB Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Oude computers bewaren? NIET DUURZAAM Michael Carden, National Archives, Australië

Nieuwe duurzame strategieën: Migratie Het digitale bestand steeds opnieuw aanpassen aan nieuwe software en hardware. Emulatie De omgeving aanpassen: software en virtuele hardware bouwen die oude bestanden opnieuw kan doen ‘performen’ op platforms die daarvoor niet gemaakt zijn. Normalisatie Beperk het aantal bestandsformaten (.doc, .jpg) in je digitale archief om migratie en emulatie beheersbaar te houden.

Emulatie, plussen en minnen + digitaal object blijft onveranderd + functionaliteit en vorm blijven in tact + steeds opnieuw migreren niet nodig + één emulator kan een serie programma’s draaien – technisch enorme uitdaging – hoge kosten aan het begin van het traject – informatie blijft ‘opgesloten’ in de emulatie-omgeving – nodig: de originele programma’s én de handleidingen. Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 Emulatie Emulatie wordt (nog) weinig toegepast vanwege de hoge kosten en beperkte interoperabiliteit. Maar misschien is het de enige oplossing om complexe digitale objecten duurzaam weer te blijven geven – multimedia, websites, etc. Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 KB en Nationaal Archief hebben gezamenlijk ‘Dioscuri’ ontwikkeld, een open-source, modulaire emulatie-tool MS-DOS, FreeDOS, Linux 16-bit (ELKS), MS Windows 3.0 Norton Commander 3.0, WordPerfect 5.1, DrawPerfect 1.1, spellen zoals PacMan, Tetris, Chess, Ironman,etc. DOS-based Arachne. gratis te downloaden vanaf http://dioscuri.sourceforge.net/dioscuri.html Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Migratie, plussen en minnen + resultaat is gebruiksvriendelijk: steeds huidige technologie. + interoperabel: resultaat kan gemakkelijk uitgewisseld worden met anderen. – de bitstream wordt veranderd – mogelijk verlies van functionaliteit en/of vorm – je moet migratie steeds blijven herhalen – kwaliteit resultaat is lastig te beoordelen – werkt alles nog precies zoals het bedoeld is? Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Belangrijk begrip: authenticiteit Hoeveel veranderingen in de data kunnen we accepteren voordat een gemigreerd digitaal object niet meer is wat het beweert te zijn? Layout van e-mail verloren? Layout van tabel verloren? Kleur groen van een kikker is veranderd? Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 KB e-Depot Archief ingericht om elektronische publicaties voor de lange termijn te kunnen bewaren Momenteel 11 miljoen ‘digital objects’ Opslagcapaciteit 25 TB, wordt uitgebreid naar 1,5 PB 20 fte (inclusief R&D), € 2,3 miljoen per jaar DIAS-systeem, zelf met IBM ontwikkeld, en aangevuld met zelf ontwikkelde modules http://www.kb.nl/e-depot Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

KB duurzaamheidsstrategieën Vooralsnog: migratie Bij binnenkomst van informatie normaliseren naar ‘duurzame’ bestandsformaten: voor teksten PDF/A; voor beelden TIFF of JPEG/2000. Naast gemigreerde versies het origineel bewaren Continu onderzoek naar betere gereedschappen en procedures http://www.kb.nl/e-depot Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Duurzaamheid is meer dan techniek alleen Digitale duurzaamheid is te duur om door individuele instellingen bekostigd te kunnen worden. Samenwerking geboden. Duurzame financiering is nodig, i.t.t. projectgeld Grenzen tussen sectoren vervagen: nieuwe afspraken maken over wie wat bewaart. Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid (NCDD) Koninklijke Bibliotheek Nationaal Archief Instituut voor Beeld en Geluid (omroeparchieven) Overheid (Binnenlandse Zaken, CBS) Universiteiten (3TU.Datacenter, DANS archief voor onderzoeksdata alfa en gamma) Wetenschappelijke onderzoeksinstellingen (NWO, KNAW) SURF Digitaal Erfgoed Nederland

Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 NCDD Doelen: Risico’s onder de aandacht brengen. Nationale infrastructuur bouwen . . . Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

NIET DUURZAAM

Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 NCDD Betrouwbare nationale infrastructuur: een combinatie van digitale depots, technische kennis, samenwerking tussen organisaties en duurzame financiering. En bewustzijn dat digitale duurzaamheid begint waar data worden gemaakt. Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008 27 27

Wat kun je zelf doen om je bestanden duurzaam te bewaren? Scheid vluchtige informatie en informatie die je wilt bewaren Vertrouw niet op cd-roms of dvd’s (wel: externe hard disk) Vermijd lokale opslag – liever een centrale server Maak back-ups – op een andere plek (bijv. internet) Gebruik duurzame bestandsformaten voor opslag: PDF, JPEG, TIFF, XML, H.264, enz. (MS Office-documenten zijn niet duurzaam; obscure bestandsformaten bieden ook weinig perspectief) Sla niet alleen de bestanden zelf op, maar ook de informatie over de informatie: met welke hard- en software zijn de bestanden gemaakt? (Gebruik ‘properties’) Hou in de gaten welke hard- en software in onbruik dreigen te raken en migreer tijdig Handleiding voor thuisgebruik: http://alanake.wordpress.com/so-you-want-to-keep-all-your-stuff/ Digitale duurzaamheid - INHOLLAND 17 juni 2008

Dank voor uw aandacht. Vragen. www. ncdd. nl www. digitaalduurzaam Dank voor uw aandacht. Vragen? www.ncdd.nl www.digitaalduurzaam.blogspot.com inge.angevaare@kb.nl